4  พระบรมธาตุ

ตำนานที่มาโดยละเอียด สถานที่ศักดิ์สิทธิ์อายุกว่าพันปี

พระบรมธาตุไชยา   สุราษฎร์ธานี

โดย สำนักงานนิตยสารเทียนชัย

ประวัติพระบรมธาตุไชยา  สุราษฎร์ธานี (1)

                เมืองไชยา เมืองหลวงอาณาจักรศรีวิชัย

                สมัยก่อนอาณาจักรศรีวิชัย

                ในดินแดนสุวรรณภูมิสมัยก่อน (พ.ศ. 700-1100) ด้านขวานทองของไทย ดินแดนในคาบสมุทรมาลายู ตอนบนตั้งแต่เมืองมะริด ประจวบคีรีขันธ์ลงมา เมืองไชยาถึงอ่าวบ้านดอน พุนพิน สิชล เคยเป็นประเทศเล็ก ๆ หลายประเทศปกครองกันอยู่ ขึ้นกับประเทศโพนัมเป็นตลาดที่ค้าขายของชนชาติต่าง ๆ ของพ่อค้าจีนทางตะวันออกและพ่อค้าอินเดีย อาหรับทางทิศตะวันตก

                ประเทศโพนัม ในสมัยกษัตริย์พันมันปกครอง พ.ศ. 763 ถือว่าอำนาจมากในสมัยนั้นจึงได้ยกกองทัพเรือไปตีประเทศเล็ก ๆ ในสุวรรณภูมิ คาบสมุทรมาลายู ต่อมาพระองค์ประชวรจึงให้พระโอรสไปตีได้เมืองสุวรรณภูมิ ประเทศเตี้ยนสุนเป็นเมืองขึ้นของอาณาจักรโพนัม

                แต่เดิมประเทศเตี้ยนสุนเป็นประเทศเอกราช มีกษัตริย์ปกครองอยู่ห้าพระองค์ เป็นส่วนหนึ่งของสุวรรณภูมิเป็นเมืองชายทะเลอยู่ทางตอนใต้ของประเทศโพนัม เป็นเมืองท่าค้าขายที่สำคัญ

                ประเทศเตี้ยนสุนตั้งอยู่บนฝั่งทะเลทิศตะวันออกติดต่อไปมากับตังเกี๋ยประเทศจีน ทิศตะวันตกติดต่อได้กับอินเดีย อันเซก ไอยคุปต ชาวเตี้ยนสุนได้รับอิทธิพลวัฒนธรรมพราหมณ์ลัทธิจากทางอินเดียมาก

                ดินแดนตอนนี้เรือสำเภาตัดข้ามไม่ได้ เป็นทำเลการแลกเปลี่ยนสินค้าของชาวตะวันออกกับชาวตะวันตก ไม่ว่าเป็นพวกผ้าไหมแพร เครื่องปั้นดินเผา เครื่องเทศ สิ่งของมีค่าและหายากต่าง ๆ

                ด้วยเหตุที่พ่อค้าสำเภาไม่นิยมแล่นเรือผ่านช่องแคบมะลากะเพราะเป็นบริเวณที่มีโจรสลัดชุกชมและบางฤดูกาลก็ไม่เหมาะแก่การเดินเรือ การเดินทางข้ามคาบสมุทรมาลายูตอนเหนือ มีอยู่สองทางคือ

                ทางตอนเหนือ ตั้งแต่เมืองมะริดทางฝั่งทะเลอันดามันมาตามลำน้ำตะนาวศรี เดินบกข้ามมาที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

                ทางตอนใต้ ที่เมืองตะกั่วป่า ลงมาตามแม่น้ำตะกั่วป่าเดินทางบกมาที่แม่น้ำคีรีรัฐมาออกทะเลที่อ่าวบ้านดอนดังมีหลักฐานเมืองโบราณที่ปรากฏเป็นหลักฐาน มีการค้นพบรูปสลักพระอิศวรพระนารายณ์ พระโพธิสัตว์ พระพุทธรูป ที่เมืองตะกั่วป่า เมืองคีรีรัฐ เมืองเวียงสระ เมืองพุนพิน เมืองไชยา

                อาณาจักรพานพาน

                จากจดหมายเหตุของจีนกล่าวถึงเมืองพานพาน (พ.ศ. 950-1200) ประเทศนึ่งในคาบสมุทรมาลายูอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศลินหยี (จัมปา) ทางตอนเหนือมีอ่าวไทยแยกกับประเทศลินหยี

                ชาวพานพานรับวัฒนธรรมมาจากอินเดีย มีการใช้หนังสืออินเดีย นับถือพระพุทธศาสนามาก มีวัดพุทธศาสนาและเทวสถานของพราหมณ์หลายแห่ง พระสงฆ์ฉันเนื้อสัตว์แต่ไม่ดื่มเหล้า พวกพราหมณ์ไม่กินเนื้อสัตว์ ไม่ดื่มเหล้า ประเทศพานพานราชสำนักมีพวกพราหมณ์จากประเทศอินเดียจำนวนมากเพื่อพึ่งบารมีพระเจ้าแผ่นดิน

                พ.ศ. 977 มีพราหมณ์โกณทัญญะผู้ทรงความรู้สูงอยู่ที่ประเทศพานพาน ชาวโพนัมได้รู้ถึงความสามารถเปรื่องปราชญ์ของพราหมณ์ผู้นี้ จึงอัญเชิญไปเป็นกษัตริย์โพนัม ไปปกครองประเทศเปลี่ยนแปลงจนประเทศโพนัมเจริญรุ่งเรื่องสูงสุด

                ประเทศพานพาน น่าเป็นชื่อตั้งเดิมของบ้านพุนพินทางใกล้แม่น้ำหลวงตาปีมารวมกับแม่น้ำคีรีรัฐ นครหลวงของประเทศพานพานน่าจะอยู่ที่เวียงสระ บนฝั่งขวาของแม่น้ำหลวงตาปี

                มีการพบโบราณวัตถุที่เวียงสระเป็นรูปศิลา พระอิศวร พระนารายณ์ขนาดใหญ่ กับพระพุทธรูปศิลาสมัยคุปตะและที่เมืองไชยา พบพระนารายณ์ศิลาหลายองค์ในยุคสมัย เป็นเมืองหนึ่งในสมัยพานพาน คือ พบที่วัดศาลาทึง 1 องค์ วัดใหม่ชลธาร 3 องค์

                ในสมัยพระเจ้าอโศก ศาสนาพุทธในอินเดียรุ่งเรืองมากในราว พ.ศ. 200-300 พระองค์ได้ส่งพระธรรมทูต พระโสนะกับพระอุตตระมาเผยแพร่ศาสนาในสุวรรณภูมิ คือในแหลมทอง ตลอดคาบสมุทรมาลายู จดเกาะสุมาตราพุทธศาสนาจึงมาเจริญรุ่งเรืองมากในสุวรรณภูมิ

                มาถึง พ.ศ. 1093 พวกจามหรือเจนละ (ชนชาติเขมรโบราณ) มารุกรานตีได้อาณาจักรโพนัมจนล่มสลาย อาณาจักรทราวดีของเจนละในดินแดนสุวรรณภูมิรุ่งเรืองขึ้นแทนที่ พระพุทธศาสนาสาวกยานเจริญรุ่งเรืองในแหลมทองตลอดจนในคาบสมุทรมาลายู ตลอดถึงสุวรรณภูมิทางตะวันออกตั้งแต่นครราชสีมา ปราจีนบุรี มหาสารคาม กาฬสินธุ์ มีการพบพระพุทธรูปศิลาในที่ต่าง ๆ รวมทั้งเมืองไชยาด้วย พุทธศาสนาหินยานเจริญรุ่งเรืองยิ่งกว่าศาสนาพราหมณ์

                นครโพธิ์

                ในราว พ.ศ.1200 มีนครหนึ่งทางทิศเหนือของอ่าวบ้านดอน ใกล้เมืองไชยา เป็นเมืองที่อยู่ในที่ราบอันอุดมสมบูรณ์ มีความเจริญรุ่งเรืองทางพระพุทธศาสนาเรียกว่า “นครโพธิ์” มีการนำเอาต้นโพธิ์ที่พระพุทธองค์ตรัสรู้มาจากอินเดียหลายต้นมาปลูกจนบริเวณนั้นปัจจุบันยังมีชื่อปรากฏ เช่นที่แหลมโพธิ์  แต่ปัจจุบันน่าเสียดายที่ต้นโพธิ์เหล่านั้นได้ล้มลงในคราวพายุพัดจัดในปี พ.ศ. 2428

                จากจดหมายเหตุการณ์ปฏิบัติธรรมและประวัติภิกษุนักจารึกจีนของภิกษุอิจิงได้เล่าถึงการจารึกมุ่งศึกษาพระธรรมไปอินเดียโดยเรือกำปั่นสถานที่ภิกษุอิจิงแวะพักจากกวางตุ้งมานครโพธิ์ที่มีความเจริญรุ่งเรืองทางศาสนา มีภิกษุจำนวนมากมาศึกษาค้นหาอ่านคัมภีร์ปฏิบัติธรรม ภิกษุที่จะไปอินเดียส่วนมากมาฝึกหัดธรรมวินัยที่นี่ก่อน (ภิกษุทางตะวันออกวินัยอ่อนกว่าทางชมพูทวีป) ประเทศต่าง ๆ ทั้งหลายในทะเลใต้เป็นเมืองขึ้นของนครโพธิ์ตลอดไปจนถึงนครกาจา (ไทรบุรี) ถึงประเทศมาลายูตอนนั้นเรียกประเทศศรีโพธิ์

                นครโพธิ์ เป็นศูนย์กลางการศึกษาพุทธศาสนา มีพระภิกษุมีชื่อเสียงเชี่ยวชาญทางธรรมวินัยมาก ประเทศทั้งสิบในทะเลใต้เป็นเมืองขึ้นของนครโพธิ์ นับถือศาสนาพุทธนิกาย พระราชานครโพธิ์และพระราชาใกล้เคียงต่างมีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาในประเทศมาลายูมีการนับถือศาสนาพุทธนิกายมหายานมาก

                นครโพธิ์ มีทองใช้อย่างแพร่หลายในทุกหมู่เหล่า มีการใช้ทองบูชาพระด้วยดอกบัว ทอง คนโฑทอง ดอกไม้ทอง พระพุทธรูปทอง พระพุทธรูปศิลาก็สร้างขึ้นจำนวนมาก เท่าที่พบพระพุทธรูปหินเขียวสมัยทวาราวดีพบในคูหาองค์พระธาตุในเจดีย์วัดแก้วในโบสถ์วัดเววนที่ตั้งหลักเมืองริมวัดเวียง ทองตราสมัยโบราณมีผู้พบในที่ต่าง ๆ ต้นโพธิ์ทอง พบตามหมู่บ้านและวัดที่พุมเรียงสองต้น ปัจจุบันวัดเก่าในบริเวณที่ราบนับได้ประมาณ 30 วัด

                นครโพธิ์ มีการติดต่อค้าขายกับประเทศจีน มีเมืองท่าการเดินทางจากกวางตุ้งมานครโพธิ์ใช้เวลาเดินทาง 20 วัน จากนครโพธิ์ไปมาลายู 15 วัน ประเทศทั้งสิบในทะเลใต้ ชาวจีนเรียกกันแต่ดั้งเดิมว่าประเทศคุนหลุน หรือคนไทยมีรูปร่างคล้ายคนจีน ได้อพยพจากทางเหนือลงมาคาบสมุทรมาลายู จนเป็นชุมชนใหญ่แล้วปกครองตนเองจนเป็นประเทศตั้งแต่สมัยอาณาจักรโพนัมเจริญรุ่งเรือง

                คนในประเทศเหล่านี้นุ่งผ้าพื้นแบบอินเดีย นุ่งผ้าผืนกว้างยาวแปดฟุต ไม่ตัดหรือเย็บ นุ่งรวบสะเอวอย่างง่าย ๆ เพื่อปกคลุมส่วนล่างของร่างกาย

                หลักฐานการค้าขายกับจีนที่ปรากฏมีการขุดค้นพบถ้วยโบราณจำนวนมาก เป็นของสมัยราชวงศ์สุงมาจากนานกิง เรือกำปั่นบรรทุกถ้วยมาอับปางจนซ้อนกันจำนวนมาก มีการพบเซลาคอนสมัยราชวงศ์สุง พบลูกปัดและกระจกเงาโบราณของจีน ที่เมืองไชยามีการพบระฆังเหล็กโบราณมีอักษรจีน 3 ลูก ที่พุมเวียง มีศิลาจารึกภาษาแก่เก่าอยู่หลายแผ่น

                ราษฎรนครโพธิ์ นิยมทำน้ำตาลก้อนกลม ได้จากการเคี่ยวน้ำจากดอกไม้ชนิดหนึ่ง ซึ่งปัจจุบันที่ไชยายังมีการทำน้ำตาลแว่น หรือน้ำตาลถ้วยกันอยู่ กล่าวกันว่าสืบทอดกันมาร่วมพัน ๆ ปี