4  พระบรมธาตุ

ตำนานที่มาโดยละเอียด สถานที่ศักดิ์สิทธิ์อายุกว่าพันปี

พระบรมธาตุไชยา   สุราษฎร์ธานี

โดย สำนักงานนิตยสารเทียนชัย

ประวัติพระบรมธาตุไชยา  สุราษฎร์ธานี (3)

เมืองไชยา นครหลวงอาณาจักรศรีวิชัย

                ในสมัยก่อนที่การค้นหาประวัติศาสตร์ ของอาณาจักรศรีวิชัยมักคิดกันว่าอาณาจักรศรีวิชัยอยู่ในเกาะสุมาตราแต่จากหลักฐานโบราณคดีการค้นพบศิลาจารึก พระพุทธรูปต่าง ๆ ชี้ชัดว่า ไชยาคือที่ตั้งของอาณาจักรศรีวิชัย

                จากบันทึกพงศาวดารจีน ราชวงศ์หมิงว่า คันโทลี เป็นชื่อเก่าขอสัมฮุดซี พงศาวดารเหลียงกล่าวถึงการส่งฑูตจากประเทศคันโทลีใน พ.ศ. 1106 (ปัจจุบันยังมีชื่อตำบลคันโทลี (คันทลี) อยู่ทางตอนเหนือของอำเภอไชยา คันโทลีเป็นประเทศเล็ก ๆ แถบไชยา ก่อนสมัยศรีวิชัย) พงศาวดารเหลียงนับเมืองคันโทลีตามหลังจัมปาและกัมโพชา มาตวนหลิน แต่นับพานพาน หลั่งยะสิวและโปลิ ใกล้เคียงยุคเดียวกับคันโทลีในยุคสมัยพานพาน มีเมืองเล็ก ๆ ที่ค้นโทลี แต่เมืองนครโพธิ์เกิดขึ้นมาใน พ.ศ. 1200 คันโทลีก็ไม่มีแล้ว

                นักโบราณคดีชาวอินเดีย ชื่อ มชุมธาร ได้รวบรวมเกี่ยวกับเรื่องของสุวรรณทวีป กล่าวว่าสุวรรณทวีปคือคาบสมุทรมาลายูตอนเหนือตลอดจนหมู่เกาะมาลายู อาณาจักรศรีวิชัยเมืองหลวงอยู่ทางตอนเหนือคือที่ไชยา

                โบราณวัตถุและโบราณสถานต่าง ๆ ที่ค้นพบว่า เมืองไชยาคือเมืองหลวงของอาณาจักรศรีวิชัยจากศิลาจารึกหลักที่ 23 ที่ได้จากเมืองไชยา ส่วนศิลาจารึกที่ 24 ที่ได้จากวัดเสมาเมือง นครศรีธรรมราชกล่าวถึงพระเจ้าจันทรภานุ ศรีธรรมราชครองกรุงตามพรลิงค์ (นครศรีธรรมราช)

                ในศิลาจารึก เป็นหลักฐานสำคัญมากของที่ตั้งอาณาจักรศรีวิชัย ในอักษรที่จารึกพระเจ้ากรุงศรีวิชัยได้รบมีชัยชนะขยายอาณาเขตไปได้กว้างไกล จึงได้สร้างปราสาทอิฐขึ้นมาสามปราสาทเพื่อเป็นพุทธบูชาแก่พระโพธิสัตว์ผู้ผจญพญามาร

                พระโพธิสัตว์ปัทมปานี พระโพธิสัตว์วัชรปามี ปราสาททั้งสามนี้กล่าวกันว่าสวยงามมาก ยังกับปราสาทเทพในสรวงสวรรค์ พุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองเป็นศูนย์กลางของศาสนาพุทธแพร่หลายไปประเทศใกล้เคียง เจ้าผู้ครองนครศรีวิชัยได้สร้างศิลาจารึกและปราสาทอิฐที่ไชยาเมื่อ พ.ศ. 1318

                ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 1322 พระเจ้ากรุงศรีวิชัยได้ไปรบชนะชะวา จึงได้สร้างเจดีย์กาลาสันซึ่งมีรูปแบบเจดีย์คล้ายกับปราสาทอิฐที่วัดแก้ว ไชยาพร้อมกับสร้างศิลาจารึกไว้ด้วย

                โบราณสถานที่แสดงว่าไชยาเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัย มีการสร้างปราสาทอิฐเจดีย์ที่พระเจ้ากรุงศรีวิชัยสร้างไว้ในชะวาทางใต้และยังได้สร้างเจดีย์จามที่จัมปาทางตะวันตกเหมือนกับปราสาทอิฐวัดแก้วซึ่งเป็นปราสาทที่สร้างถวายพระโพธิสัตว์ถือวัชระ

                นอกจากนั้นพระเจ้ากรุงศรีวิชัย ยังไดสร้างปราสาทอิฐวัดเวียง และปราสาทอิฐวัดหลวงซึ่งแบบอย่างการก่อสร้างสวยงามประณีต อิฐที่ใช้ต่อกันสนิทโดยไม่ใช้ปูนติด สร้างแบบเดียวกับที่เจดีย์วัดแก้ว ที่เจดีย์วัดหลงพบนามดารารัศมีสัมฤทธิ์ ซึ่งคู่กับพระโพธิสัตว์อยู่ในปราสาทนี้ด้วย

                โบราณวัตถุสมัยศรีวิชัยที่พบในไชยามีมากกว่าแหล่งอื่น ๆ รูปแบบลักษณะของศิลปวัตถุมีความงดงามในพุทธศิลป์ พบอยู่ทั่วไปในเขตไชยา

                พระโพธิสัตว์เอวโลกิเตศวรสัมฤทธิ์สององค์กล่าวกันว่าสวยงามหาที่ติมิได้ ลักษณะงามควรค่าแก่นครหลวงศรีวิชัย พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรศิลาพบที่วัดบรมธาตุ อีกองค์หนึ่งพบที่วัดศาลาทึง พระพุทธรูปศิลาสัมฤทธิ์ พระพุทธรูปนาคปรกสัมฤทธิ์พบที่วัดเวียง นางดารารัศมีสัมฤทธิ์พบที่วัดหลง พระพิมพ์เทวรูปพระพุทธรูปสมัยศรีวิชัยพบอีกจำนวนมาก

                ซากโบราณสถานต่าง ๆ ในไชยา ที่ยังเหลือหลักฐานอยู่มีซากกแพงเมือง หลักเมือง วัดเวียง และซากอิฐทั่วเมืองไชยา

                มีผู้พบทองคำแท่งหนักแท่งละยี่สิบห้าบาทสองสลึก จำนวนสามแท่งอยู่ในดินลึก ซึ่งตรงกับพงศาวดารจีนที่บันทึกว่าอาณาจักรประเทศสัมฮุดซีใช้แท่งเงินแท่งทองในการค้าขายพระราชาให้เก็บภาษีแล้วหลอมเป็นทองแท่งโยนใส่บ่อน้ำหน้าพระที่นั่ง และยังมีการพบเงินเฟื้องลักษณะก้อนกลม มีตัวอักษร น. เหมือนในศิลาจารึกหลักที่ 23 ที่พบที่ไชยากล่าวไว้เงินเฟื้องพบในที่ต่าง เช่น บ้านเวียง บ้านท่าโพธิ์ บ้านพุมเรียง เสวียต

                คนที่สืบเชื้อสายพราหมณ์จากสมัยศรีวิชัยยังมีตระกุลพราหมณ์ที่บ้านท่าทุ่น ทายาทของพราหมณ์สืบทอดการทำหน้าที่พราหมณ์ในพิธีหลวงจนทุกวันนี้

                ส่วนชื่อไชยาคงใช้เรียกย่อมาจากคำหลังว่า ศรีวิชะยะด้วยสำเนียงของคนพูดภาษาทางภาคใต้คำนำหน้ามักขาดหายไป เช่น พูดคำว่าเมืองนครเป็นเมืองคร พูดคำเมืองพัทลุงเป็นลุง ในอำเภอพุนพิน ยังมีภูเขาซึ่งภูเขาศรีวิชัยอยู่ในเขตเมืองไชยา ทำให้เรารู้ถึงความรุ่งเรืองยิ่งใหญ่ของอาณาจักรศรีวิชัย ที่เมืองไชยาว่ามีความเจริญรุ่งเรืองในอดีตเป็นมาอย่างไร