4  พระบรมธาตุ

ตำนานที่มาโดยละเอียด สถานที่ศักดิ์สิทธิ์อายุกว่าพันปี

พระบรมธาตุเจดีย์ นครศรีธรรมราช

โดย สำนักงานนิตยสารเทียนชัย

ประวัติพระบรมธาตุเจดีย์  นครศรีธรรมราช (3)

สมัยสุโขทัย

                เมื่อสิ้นสมัยกษัตริย์สามพี่น้องแห่งราชวงศ์ปทุมวงศ์คือพระเจ้าศรีธรรมโศกราช พระเจ้าจันทรภาณุ และพระเจ้าพงษาสุระแล้ว นครศรีธรรมราชและเมืองต่าง ๆ ในสุวรรณภูมิแถบคาบสมุทรแหลมมลายู ก็รวมตัวกันขึ้นเป็นประเทศมีพระราชาปกครองการบูรณะปฏิสังขรณ์สร้างเสริมครั้งใหญ่ ๆ จะกระทำต้องอาศัยพระบารมีของพระราชา มีการบูรณะเสริมสร้างขึ้นใหม่แทบทุกศตวรรษ

                การบูรณะองค์พระบรมธาตุเจดีย์ในสมัยพ่อขุนรามคำแหงกษัตริย์กรุงสุโขทัย ในปี พ.ศ.1815-1865 ได้มีพระราชโองการให้นายศรีธนู มาเป็นเจ้าเมืองนครศรีธรรมราช ได้มีพระมหาเปรียญทศศรีและพระสงฆ์ทั้งหลายนำเรื่องราวเข้าไปกราบทูลถวายได้มีรับสั่งให้หล่อทองแดงยอดพระมหาธาตุแล้วปิดทอง

                ตรัสให้สามราชหงส์ออกมาทำบัญชีมอบหมายให้ญาติโยมภิกษุพระสงฆ์ และเจ้าเมืองสิบสองนักษัตรมีเมืองกลันตัน เมืองพัทลุง เมืองตรัง เป็นต้น รับไปทำเป็นพวกสร้างพระระเบียงโดยรอบและมหาธาตุเจดีย์พวกละหนึ่งหรือสองห้อง, สามถึงห้าห้องบ้างหรือทำห้องมากน้อยตามกำลังความสามารถได้รวม 165 ห้อง พระพุทธรูป 165 องค์ แล้วทำกำแพงขึ้นทั้ง 4 ด้าน จากนั้นสร้างวิหารติดกับเจดีย์องค์ใหญ่ 1 หลัง เรียกว่าวิหารสามจอม ต่อมาได้สร้างพระพุทธรูป “พระเจ้าศรีธรรมโศกราช” ไว้ในวิหารหลังนี้ บางคนก็เรียกวิหารหลังนี้ว่า “วิหารพระเจ้าศรีธรรมโศกราช” 

                มาถึงสมัยพ่อขุนเลอไท ได้รับสั่งให้พระศรีมหาราชมาเป็นเจ้าเมืองนครศรีธรรมราชมีการบูรณะซ่อมสร้างวิหารหลวงจนสำเร็จแล้วให้นายสามจอมทำบัญชีแบ่งที่ดินป่าบริเวณทิศตะวันออกและทิศตะวันตกของพระบรมธาตุเจดีย์ ให้ราษฎร์ทำเป็นสวนเป็นนา เป็นสวนทุเรียน มังคุด และลางสาด หลายร้อยไร่

                พระราชโองการยกให้ไว้เป็นที่กลับนาสำหรับวัดพระบรมธาตุเจดีย์ ไว้เพื่อเก็บผลประโยชน์ ดอกผลที่เกิดจากที่นาที่สวน นำมาบำรุงรักษาเจดีย์วิหารโบราณสถานต่าง ๆ ภายในวัด ห้ามมิให้ข้าราชการทั้งปวงเข้าไปเกี่ยวข้อง ต่อมาเมื่อรัฐบาลใช้กฎหมายเก็บภาษีอากรจากประชาชน ทางรัฐบาลได้จัดสรรเงินบำรุงวัดพระบรมธาตุส่วนหนึ่งมาบำรุงวัดตลอดมาจนปัจจุบันนี้

สมัยกรุงศรีอยุธยา

                ในรัชสมัยพระนารายณ์ ได้มีการบูรณะเสริมสร้างองค์พระบรมธาตุเจดีย์และยังได้ให้หล่อระฆังสัมฤทธิ์ใบใหญ่ไว้ที่หน้าประตูของวิหารพระม้า

                ในรัชกาลของพระเพทราชา ประมาณ พ.ศ.2224 ได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์วิหารทับเกษตรและวิหารต่างๆ ที่ชำรุดทรุดโทรม มีการสร้างพระพุทธรูปสัมฤทธิ์ปางมารวิชัยขึ้นองค์หนึ่งเรียกกันว่า “พระเพทราชา”

                ในรัชกาลของพระบรมโกษ โปรดให้ซ่อมแซม และประยุกต์ศิลปะปูนปั้นพุทธประวัติสำคัญที่ชำรุดเสียหายลง คือ ตอนพระพุทธองค์เสด็จออกบรรพชาในวิหารพระทรงม้าหรือวิหารพระมหาภิเนษกรณ์ด้วย ภาพจึงมองคล้ายฝีมือคนไทยทำมาดั้งเดิม

สมัยกรุงธนบุรี

                มาถึงสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี พระเจ้าตากสิน ทรงพระกรุณาให้ข้าราชบริพารทั้งฝ่ายทหารและพลเรือนรวมทั้งประชาชนผู้มีความศรัทธาช่วยกันบูรณะปฏิสังขรณ์ วิหารทับเกษตร ก่ออิฐถมทรายลาดปูน รอบองค์พระธาตุเจดีย์ แล้วยกพื้นสูง 75 ซม. กว้างประมาณ 1 เมตร เรียกพื้นที่ตรงนั้นว่า “ทางพระเจ้าตาก”  นอกนั้นยังบูรณะซ่อมแซมพระอุโบสถวิหารการเปรียญ และพระระเบียงวิหารคด ศาลากุฏิ ในพระอารามใหญ่น้อยรวมหลายพระอาราม สิ้นพระราชทรัพย์เป็นอันมาก เมื่อสำเร็จแล้วก็ให้มีการมหรสพสมโภชเวียนเทียนรอบองค์พระมหาธาตุเจดีย์ในเมืองนครศรีธรรมราช เป็นเวลาสามวันสามคืน

สมัยกรุงรัตนโกสินทร์

                ในสมัยรัชกาลที่ 2 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ. 2413 ทรงได้เมล็ดพันธุ์ต้นโพธิ์มาจากเมืองลังกา โปรดรับสั่งให้เพาะพันธุ์เมล็ดส่งไปปลูกตามจังหวัด ต่าง ๆ เช่น ที่นครศรีธรรมราชได้นำมาปลูกที่วัดพระเดิม (ต่อมารวมเข้ากับวัดพระบรมธาตุเจดีย์) และในวิหารโพธิ์ลังกา

                ในรัชกาลที่ 5 ได้มีการชักชวนชาวเมืองในหัวเมืองต่าง ๆ บริจาคเงินทองสิ่งของและกำลังแรง บูรณะ ปฏิสังขรณ์ในบริเวณพระบรมธาตุทั่วไป มีการบูรณะเจดีย์เล็กที่รวบรวมพระบรมธาตุและมีการบูรณะวิหารสามจอมที่อยู่ในบริเวณลานพระบรมธาตุ มีเจดีย์ใหญ่ที่ต่อมาจากวิหาร

                ในรัชกาลที่ 6 พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งยังดำรง พระราชอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ยามมกุฎราชกุมาร ได้สร้างประตูเข้าวัดตรงวิหารธรรมศาลาเป็นซุ้มก่ออิฐถือปูนขนาดใหญ่ มีลายปูนปั้นประดับยอดทำเป็นมหามงกุฎ เมื่อปี พ.ศ.2452

                ในรัชกาลปัจจุบัน การบูรณะปฏิสังขรณ์พระมหาธาตุเจดีย์ที่เริ่มชำรุดทรุดโทรมตามอายุขัยสิ่งก่อสร้างไว้นับเป็นเวลาร้อยปีพันปีมีการบูรณะต่อเติมเสริมสร้างมาตลอด ดังต่อไปนี้

                ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2497  ได้บูรณะปฏิสังขรณ์ พระวิหารเขียนและพระวิหารโพธิ์ลังกา

                ครั้งที่ 2 พ.ศ. 2499 ได้บูรณะปฏิสังขรณ์ พระวิหารธรรมศาลา

                ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2513-2514 ได้บูรณะปฏิสังขรณ์ วิหารพระระเบียงและพระวิหารหลวง (โบสถ์) ช่อฟ้าใบระกา

                ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2520 ได้บูรณะปฏิสังขรณ์ พระวิหารทับเกษตร

                ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2536 ได้บูรณะปฏิสังขรณ์ องค์พระบรมธาตุเจดีย์ มีการยกยอดฉัตร หุ้มทองคำตรงปลียอดใหม่ ได้ขอรับบริจาคทุนทรัพย์จากประชาชนผู้มีความเลื่อมใสทั่วประเทศจนสำเร็จเมื่อ ปี พ.ศ. 2538