ไปดอยตุงมาแล้ว คราวนี้ผมจะพาไปชิมอาหาร และไปนอนที่ดอยแม่สลอง ผมลงจากดอยตุง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย เป็นเวลาเกือบ ๑๗.๐๐ น. แล้วไม่ได้ไปดอยแม่สลองทางลัด เพราะไม่อยากขับรถกลางคืน ในเส้นทางที่ค่อนข้างชันและคดเคี้ยว จึงต้องลงมาตามเส้นทางหลัก ลงมาสู่ถนนพหลโยธิน (ช่วงอำเภอแม่จัน - อำเภอแม่สาย) ซึ่งจะสู่พหลโยธินประมาณหลักกิโลเมตร ๘๗๐ - ๘๗๑
            ซึ่งหากคนตาดีไม่ใช้ผู้เฒ่าอย่างผม เวลาลงจากดอยตุง และจะต่อไปยังดอยแม่สลอง ก็จะลัดทางไปได้ โดยจากปากทางเข้ามา ๑๐ กิโลเมตร ก็จะมีทางแยก หากเที่ยวลงก็จะแยกทางขวาไปยังอำเภอแม่ฟ้าหลวง เข้าไปนิดเดียวก็จะถึงอำเภอแม่ฟ้าหลวง ชาวอำเภอนี้เกือบทั้งอำเภอเป็นชาวเขา จากอำเภอแม่ฟ้าหลวงไปประมาณ ๑๕ กิโลเมตร จะบรรจบกับทางสาย ๑๑๓๐ ที่ขึ้นมาจากพหลโยธิน (กิโลเมตร ๘๕๙.๕) พบกันที่ป่าเมี้ยง ใกล้กับศูนย์สงเคราะห์ชาวเขา จากนั้นก็เลี้ยวขวาขึ้นไปยังดอยแม่สลอง ซึ่งเดียวนี้กลายเป็นหมู่บ้าน เป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญ ชื่อหมู่บ้านสันตคีรี
            ส่วนผมไม่ได้ไปทางลัด ผมลงจากดอยตุงมาสู่พหลโยธิน แล้วเลี้ยวขวาไปจนถึงปั้ม ปตท. ประมาณหลักกิโลเมตร ๘๕๙.๕ ก็เลี้ยวขวาเข้าถนนสาย ๑๑๓๐ วิ่งขึ้นเขาฝ่าความมืดไป ๓๖ กิโลเมตร จะเข้าหมู่บ้านสันตคีรีบนดอยแม่สลอง ที่หมายของผมคือ คุ้มนายพล ซึ่งอยู่ตรงข้ามกับธนาคารทหารไทย บนดอยแม่สลอง และที่คุ้มนายพลนี้เป็นทั้งที่พักและห้องอาหาร (ไม่มีเหล้าและเบียร์ขาย มีแต่โซดา น้ำแข็ง) คณะพรรคที่เขาหนุ่มกว่าผมหลายปี เขามาคอยอยู่ก่อนแล้วที่ร้านอาหารของคุ้มนายพล
            ที่นี้มาทำความรู้จักกับที่พัก และห้องอาหารที่ตั้งชื่อว่า คุ้มนาพลเสียก่อน
            ทำไมตั้งชื่อว่าคุ้มนายพล ตอบแบบกำปั้นทุบดินก็ต้องตอบว่า เพราะเจ้าของเป็นนายพล แต่ไม่ใช่นายพลไทย เป็นนายพลจีน ทำไมนายพลจีนมาอยู่เมืองไทย ผมจะสรุปให้ทราบ
            จีนฮ่อ  ชื่อนี้ได้ยินกันมาตลอดแต่น้อยคนที่จะทราบว่าใครคือจีนฮ่อ จีนฮ่อคือ ชาวจีนกลุ่มหนึ่งที่อพยพมาจากมณฑลยูนาน ลงมาทางภาคเหนือของประเทศไทย ในรูปลักษณะของพ่อค้าแร่ ที่ใช้ม้าต่างหรือ ฬ่อ เป็นพาหนะในการบรรทุกสินค้าผ่านมาทางฮ่องลึกหรือด่านแม่สาย เดินตามช่องทางนี้มาตั้งแต่โบราณ
            ช่องทางต่าง ๆ ตามทิวเขาแดนลาว ในแนวเหนือ - ใต้ ที่กั้นเขตแดนไทย - กับพม่า จะมีช่องทางต่าง ๆ และทิวเขาแนวนี้เป็นที่ตั้งของกองทหารจีนชาติ ที่เราไปเรียกเหมาว่า จีนฮ่อ คือ
                ช่องทางฮ่องลึก (ด้านท่าขี้เหล็กของพม่า ติดกับอำเภอแม่สาย)
                ช่องทางเมืองฝาง (น้ำกก)
                ช่องทางดอยลาง - ดอยสันจุ๊
                ช่องทางหมูฮ่อ (ช่องกิ่วผาวอก) เชียงดาว
                ช่องทางหลักแต่ง (ช่องเมืองแหง)
                ช่องทางนาป่าแปก (แม่ฮ่องสอน)
            ชนชาวจีนกลุ่มที่บรรทุกสินค้า (เช่นฝิ่น) เข้ามาทางฮ่องลึกไม่ใช่จีนแต้จิ๋ว ซึ่งเป็นชาวจีนกลุ่มใหญ่ในประเทศไทยเรียกว่า พวกจีนฮ่อ ชาวจีนฮ่อประมาณ ๑ ใน ๓ จะนับถือศาสนาอิสลาม ใช้ภาษาจีนกลาง ได้พากันอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในจังหวัดเชียงใหม่ และจังหวัดเชียงราย และกลายเป็นคนไทย เป็นคหบดีของเมืองเชียงใหม่ เมืองลำพูนไปหมดแล้ว และถูกวัฒนธรรมของท้องถิ่นกลืน จนกลายเป็นคนไทยไปหมด
            ดังนั้นฮ่อ ที่เป็นรากศัพท์ของฮ่อที่เราเรียกกันในปัจจุบัน จะต้องถือว่าไม่มีแล้ว แต่มีฮ่อรุ่นใหม่ที่เราไม่รู้ว่าจะเรียกว่าอย่างไร ก็เลยเรียกว่า จีนฮ่อ จีนฮ่อรุ่นใหม่ซึ่งความจริงไม่ใช่ แต่เป็นทหารของกองกำลังทหารจีนคณะชาติ ยังมีจีนฮ่อพลเรือน ซึ่งอพยพลี้ภัยสงครามเข้ามาอยู่ในรัฐฉาน สหภาพพม่า และอยู่มานานจนถูกกวาดอย่างจริงจังจากพม่า จึงทะลักเข้ามาตั้งถิ่นฐานในไทย จุดที่สำคัญที่สุดคือ ดอยตุง ดอยแม่สลอง ในจังหวัดเชียงราย และถ้ำง๊อบในจังหวัดเชียงใหม่
            เมื่อจีนคอมมิวนิสต์เข้าครอบครองแผ่นดินใหญ่ได้ทั้งหมด เป็นผลให้ จอมพล เจียงไคเช็ค ผู้นำจีนชาติ ต้องถูกไล่ตีตกทะเลไปอยู่ยังฟอร์โมซา หรือเกาะไต้หวันในปัจจุบัน จีนคอมมิวนิสต์เข้าครอบครองแผ่นดินใหญ่ ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๔๙๒ กองกำลังทหารจีนคณะชาติ "ก๊กมินตั๋ง" ที่สำคัญที่เรารู้จักกันในนามของ "กองพล ๙๓" ซึ่งยืนหยัดอยู่ในพม่านั้น ก็ถูกกำลังของพม่ากวาดล้างเกือบจะสลาย ส่วนกองพล (ไม่ได้มีกำลังอัตรากองพล) และกองพลอื่น ๆ ก็เช่นกันถูกกวาดล้างไปจนสูญสลาย ส่วนกองพล ๙๓ นั้น ไม้ได้ถึงกับสลายตัวทั้งกองพล และพอดีกับการที่สหรัฐอเมริกามีนโยบายยับยั้งการเผยแพร่ลัทธิคอมมิวนิสต์ ในภูมิภาคเอเซียอาคเนย์ จึงให้การช่วยเหลือทำให้กองพล ๙๓ แปรสภาพเป็นกองทหารจีนกู้ชาติ มีกำลังนับหมื่น แต่ในที่สุดสหประชาชาติ ก็ไม่ยินยอมให้กองพล ๙๓ อยู่บนแผ่นดินไทย และอยู่ในแผ่นดินพม่า สหประชาชาติจึงลงมติให้ย้ายกองพล ๙๓ ผ่านประเทศไทย  กลับไปอยู่ไต้หวัน เมื่อปี พ.ศ.๒๔๙๖ แต่ปรากฏว่าผู้บังคับบัญชาชั้นสูงของกองพล และทหารในกองพลนี้ ระดับผู้บังคับบัญชาขึ้นมาใหม่ โดยได้ชาวจีนจากราษฏรอาสาสมัคชาวยูนาน ที่หนีภัยคอมมิวนิสต์ มาสมัครเป็นทหารจำนวนมาก คราวนี้ได้จัดกำลังใหม่เป็นรูป "กองทัพ" มีถึง ๕ กองทัพ คือ ท.๑ - ๕ และยืนหยัดต่อสู้กับคอมมิวนิสต์ต่อไป ในรัฐฉานของพม่า หาเลี้ยงชีพด้วยการรับจ้าง ลำเลียงฝิ่น เป็นกองคาราวาน โดยเดินทางลำเลียงระหว่างรอยต่อของไทย พม่า และลาว จนถูกขนานนามว่า "สามเหลี่ยมทองคำ"
            ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๐๔ กองทัพก๊กมินตั๋ง ถูกกองทัพพม่าและจีนคอมมิวนิสต์ผลักดัน กวาดล้างอย่างรุนแรง จนไม่สามารถตั้งถิ่นฐานที่มั่นในพม่าได้อีกต่อไป จนเริ่มทะลักเข้าสู่ประเทศไทย โดยกองทัพที่ ๓ ของนายพล หลี่ เหวิน ฝาน ได้เข้ามาทางเชียงใหม่ อำเภอฝาง นายพลต้วน ซี เหวิน เข้ามาตั้งมั่นอยู่ในอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย ที่ดอยตุง และดอยแม่สลอง และดอยแม่สลองนี้แหละ ที่เป็นที่ตั้งของกองบัญชาการกองทัพที่ ๕ และส่วนส่งกำลังบำรุงอยู่อย่างเจ้าของพื้นที่เลยทีเดียว เมื่อผมดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกองพันทหารปืนใหญ่ที่ ๗ ซึ่งกองพันตั้งอยู่ที่อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อ พ.ศ.๒๕๐๗ มีพื้นที่รับผิดชอบในการสนับสนุนการรบ ของทหารราบคือ กรมผสมที่ ๗ ตลอดพื้นที่จังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน ลำพูน และลำปาง ผมเคยนำรถที่เรียกว่า รถจี๊บกลางของทหาร จะขึ้นไปสำรวจบนดอยแม่สลอง แต่ขึ้นไม่ได้เพราะกลายเป็นแผ่นดินที่ต้องห้ามสำหรับคนไทยทั้ง ๆ ที่เป็นแผ่นดินไทย และในปี พ.ศ.๒๕๐๘ พวกนี้พยายามทะลักลงมาสู่ที่ราบ เพื่อยึดครองพื้นที่ราบของอำเภอแม่จัน ในตอนนั้นผู้การกรมผสมที่ ๗ ท่านให้ผมไปกับท่าน นั่งเฮลิคอปเตอร์ตรวจการเคลื่อนย้ายของจีนฮ่อกลุ่มนี้ และพบกำลังเคลื่อนย้ายลงมาเป็นขบวนยาวเหยียด ต้องใช้เครื่องขยายเสียงประกาศ (ให้ล่ามจีนพูด) ให้ถอนกลับขึ้นไป มิฉะนั้นจะใช้ปืนใหญ่ยิง ความจริงแล้วขู่ไปอย่างนั้น เพราะปืนใหญ่ของผมยังอยู่ที่อำเภอแม่ริม และสมัยนั้นถนนจากเชียงใหม่ไปลำปางไม่มี ถนนจากเชียงใหม่ผ่านดอยเสก็ดมาเชียงรายไม่มี มีแต่ทางรถลากไม้ ซึ่งผมเคยเอารถจี๊บกลางบุกมาถึงเชียงรายได้ แต่เขาก็เชื่อฟังดีจึงถอยกลับขึ้นไปบนเขา กองทัพ ๕ ของนายพล ต้วน ตั้งมั่นอย่างมั่นคง มีกรมฝึกทหารใหม่ เพื่อเสริมกำลังให้แก่หน่วยที่ตั้งอยู่ทางพม่า มีโรงเรียนนจีนที่นักเรียนจีนที่นักเรียนมีวินัยมาก มีการค้า การรับจ้างลำเลียงฝิ่น ต่อมาได้มีการให้อพยพกลับไต้หวันในรอบสองอีก แต่พวกนี้ไม่ยอมกลับ แต่ทั้ง ท.๓ และ ท.๕ ประกาศให้ความร่วมมือกับกองทัพไทยทุกรูปแบบ ยอมให้ปลดอาวุธ ยอมมอบฝิ่นที่อยู่ในครอบครองเป็นจำนวนประมาณ ๔๐ ตัน (นำไปเผาที่หลังกองพันทหารปืนใหญ่ที่ ๗ อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่) ยอมถูกปลดอาวุธ ขออยู่ใต้กฎหมายไทย ขอตั้งถิ่นฐานอยู่ในไทย ไม่ย้ายไปไหนอีก และกำลังติดอาวุธบางส่วนก็เข้าร่วมในการปราบปรามผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ กับทหารไทย