การพัฒนาของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์

เมื่อมนุษย์ได้เข้ามาอาศัยอยู่ในพื้นที่สุวรรณภูมิ  เมื่อก่อนหน้า  ๑๐,๐๐๐  ปีมาแล้วนั้นมนุษย์ยังเป็นสังคมเดี่ยวเป็นประชากรที่ดำรงชีพด้วยการล่าสัตว์ป่า  จับสัตว์น้ำ  หาพืชผักผลไมที่ขึ้นเองตามธรรมชาติมาเป็นอาหาร  ต้องพึ่งพาตนเองและออกหากินเรื่อยไปไม่เป็นหลักแหล่ง  อาศัยหลบร้อนหลบฝนไปตามถ้ำเชิงผา  ไม่รู้จักทำการเพาะปลูก  ไม่รู้จักการเลี้ยงสัตว์  ใช้ชีวิตอยู่ตามธรรมชาติทีมี  ฝนตก  ฟ้อร้อง  น้ำท่วม  ฟ้าผ่า  ไฟป่าไหม้  ภูเขาไฟระเบิด  เป็นต้น  ภัยอันตรายที่อยู่เหนือการป้องกันเหล่านี้  ทำให้มนุษย์ล้มตาย  จนกลายเป็นความเกรงและสร้างความเชื่อของมนุษย์ในที่สุด  จนทำการร้องขอสิ่งลึกลับอันตรายที่หาคำตอบไม่ได้เป็นที่พึ่ง  เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์มีฤทธิ์  มีการยกสัตว์ที่ทำร้ายให้ตาย  เป็นเทพเจ้าบูชา  เช่น  งูมีพิษ  จระเข้  เหยี่ยว  เป็นต้น  ต่างพร้อมที่จะปรับตัวให้เข้ากับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเหล่านั้นได้  ด้วยการสวดอ้อนวอน  ร้องขอ  และเซ่นบูชา  มากกว่าหาวิธีแก้ไขหรือควบคุมสภาพธรรมชาติ  ดังการเกิดโรคระบาดหรือความตายเกิดขึ้นก็จะพากันทิ้งถิ่นหาที่อยู่ใหม่  เคลื่อนย้ายไปตามเส้นทางที่ไม่ห่างจากแม่น้ำ  และอาศัยแม่น้ำเป็นหลักในการอยู่อาศัยในที่สุด

เครื่องมือป้องกันตัวของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ที่ใช้ช่วยในการบ่าสัตว์และป้องกันตนเองนั้นในระยะแรกน่าจะค้นหาวิธีการใช้ไม่ปลายแหลมมาก่อนการใช้ก้อนหินเป็นหลัก  ต่อมาเมื่อรู้ก้อนหินมีน้ำหนักและแข็งจนทำอันตรายได้  ก็มีการค้นหาวิธีใช้  แม้ในระยะแรกจะใช้ก้อนหินพอเหมาะมือเป็นเครื่องมือมาก่อน  ต่อมารู้วิธีที่กะเทาะก้อนหินให้มีความแหลมคม  สำหรับใช้งานตามต้องการได้

เครื่องมือหินกะเทาะจึงมีวิธีทำการแกนหิน (หินกรวดจากแม่น้ำที่มีเปลือกหุ้มกะเทาะเอาแกนหินใช้)  นั้นมีความแหลมคมโดยรอบนั้น  วิธีกะเทาะนั้นเอาก้อนหินกรวดอีกก้อนมากะเทาะส่วนที่ต้องการออก  โดยตีเป็นสะเก็ดหินออกตามรูปแบที่ต้องการ  คือกะเทาะทั้งสองด้านตรงกันให้สะเก็ดที่กะเทาะออกนั้นสร้างส่วนแหลมคม  เพื่อความคมนั้นบาดหรือแทงได้  เครื่องมือหินจึงรูปแบบแตกต่างกันตามขนาดของหินเรียก  “ขวานหินกะเทาะ”

ส่วนสะเก็ดที่กะเทาะออกถ้ามีขนาดเล็กและบางหากมีความคมอยู่ก็นำมาใช้เป็นเครื่องมือแล่หนังหรือเนื้อสัตว์ได้  หากมีขนาดย่อมก็ทำเป็นขวานหินตามขนาดใช้ขึ้นอยู่กับขนาดของสะเก็ดหินที่ถูกกะเทาะออก

ดังนั้นจุดกะเทาะให้เกิดความคม  จึงต้องมีวิธีการและกำหนดจุดกะเทาะอย่างมีรูปแบบ  เพื่อให้เกิดรอยแตกต่อเนื่อง  คือทำให้ความคมที่สุดสำหรับตัด  เฉือน  แล่  และขูดสิ่งต่าง ๆ ได้  สำหรับขวานหินกะเทาะทีมีขนาดย่อมนั้นจะผูกติดกับไม้มีง่ามและท่อนไม้ผ่าซีกแล้วมัดด้วยเชือกปอหรือเส้นหนังสัตว์  โดยใช้ส่วนที่เหลือของไม้ง่ามหรือท่อนไม้  เป็นด้ามถือตามต้องการ  ส่วนหินก้อนใหญ่นั้นน่าจะกะเทาะให้พอเหมาะกับมือที่จะใช้ทุบให้แตกมากกว่าใช้ความคม

มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์และช่วงเวลานั้น  ได้มีการพัฒนาตนเองในหลายเรื่อง  เช่น

ที่พักอาศัย

กลุ่มมนุษย์เมื่อก่อนหน้า  ๑๐,๐๐๐  ปีมาแล้ว  นิยมที่จะออกล่าสัตว์เป็นอาหารนั้น  ไม่นิยมการสร้างที่อยู่อาศัยถาวร  มีการย้ายที่พักไปตามแหล่งธรรมชาติต่าง ๆ  โดยอาจจะมีการหมุนเวียนเปลี่ยนที่พักตามสภาพธรรมชาติ  ที่มีช่วงของฤดูแต่ละปี และสอดคล้องกับแหล่งอาหารทั้งพืชและสัตว์  ซึ่งพบว่ามีการจัดเพิงพักชั่วคราว  ตามที่โล่งหรือพักอาศัยตามถ้ำ  เพิงผา  ซึ่งบางแห่งพบมีการเขียนภาพบนผนังถ้ำเรื่องราวต่าง ๆ  เป็นรูปสัตว์  พิธีกรรม  และเครื่องหมายต่าง ๆ 

ในฤดูร้อนนิยมทำเป็นเพิงพักตามที่โล่งไม่ไกลจากแหล่งน้ำ  ในฤดูฝนและฤดูหนาวจะเข้าไอยู่ตามถ้ำหรือพิงผาที่สามารถหลบกำบังลมและฝนได้  มนุษย์สมัยนี้น่าจะนินมอยู่เป็นกลุ่มเล็ก ๆ  และเป็นครอบครัวที่อาจจะเป็นครอบครัวเดียวกันได้

สำหรับการอาศัยถ้ำหรอเพิงผาสำหรับพักอยู่ต่อเนื่องค่อนข้างนานวันนั้นช่วงเวลาประมาณ  ๑๐,๐๐๐ -๕,๐๐๐ ปีมาแล้ว  พบว่าในถ้ำหรอเพิงผานั้นมีการอยู่อาศัยที่ไม่สูงนักและมีร่องรอยหนาราว  ๒-๓  เมตร  ส่วนมากนิยมอาศัยอยู่ใกล้แม่น้ำ  ลำห้วย  และชายทะเล  ซึ่งพบว่ามีภาพเขียนสีปรากฏอยู่หลายแห่งและยังมีการใช้เครื่องมือหินแบบฮัวบิเนียอยู่

แต่มนุษย์บางกลุ่มนั้นก็ยังมีการเคลื่อนย้ายที่พักอาศัยหมุนเวียนตามฤดูกาลและแหล่งอาหารเช่นเดิมอยู่  จนช่วงเวลา  ๔,๐๐๐ -๒๕,๐๐  ปีมาแล้ว ชุมชนที่เป็นเกษตรกรรมขนาดกลางได้มีประชากรเพิ่มขึ้นจนต้องขยายชุมชนเป็นหมู่บ้าน  แต่ยังคงอิสระต่อการปกครองตนเองแต่ก็มีการค้าขายแลกเปลี่ยนสินค้ามากขึ้นจนทำให้หัวหน้าชุมชนนั้นมีฐานะเด่นขึ้นมีเครื่องมือเครื่องประดับตกแต่งมากกว่าสมาชิกของชุมชน  โดยเฉพาะมีช่างฝีมือทำการผลิตชิ้นงานที่ประณีต  มีแหล่งโลหะผลิตทองแดง  แหล่งผลิตขวานหิน  แหล่งผลิตเครื่องประดับแหล่งผลิตภาชนะดินเผา  เป็นต้น

ดังนั้นเมื่อชุมชนมีการเกษ๖รกรรม  การเลี้ยงสัตว์  และแหล่งผลิตฝีมือ  จึงทำให้ความสำพันธ์กับการสร้างบ้านที่อยู่อาศัย  ได้พบว่ามีร่องรอยการขุดเสาสร้างที่พักในแหล่งโบราณคดีบ้านเชียง  ซึ่งมีผังที่พักเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า  เชื่อว่าน่าจะยกเสาสูงเพื่อใช้ที่ว่างใต้ถุนบ้านทำกิจกรรม  หรือทำคอกเลี้ยงสัตว์หรือเก็บเครื่องมือใช้สอยขึ้น  นอกจากนี้ยังพบว่ามีพื้นที่สำหรับใช้อยู่อาศัยมากขึ้นกว่าที่แหล่งเป็นชุมชนเก่ากว่า  ทำให้เชื่อว่าชุมชนนั้นได้มีการรวมกลุ่มกันสร้างบ้านเรือนอยู่เป็นหมู่บ้านถาวรขึ้นแล้ว

ในช่วงเวลา  ๒,๕๐๐  ปีมาแล้วนั้นได้มีร่องรอยการรวมกลุ่มสร้างบ้านเรือนเป็นหมู่และมีชุมชนเกิดขึ้นกระจัดกระจายไปตามพื้นที่ต่าง ๆ  มากขึ้น  โดยเฉพาะการกระจัดกระจายไปตามพื้นที่ลุ่ม  พื้นที่ดอน  และพื้นที่ลานตะพักน้ำระดับต่าง ๆ  หลายภูมิภาคของประเทศชุมชนบางแห่งนั้นมีขนาดใหญ่กว่าชุมชนอื่น ๆ  ด้วยพบว่าแหล่งโบราณคดีนั้นมีปริมาณโบราณวัตถุจำนวนมาก  ดังนั้นในช่วงเวลา  ๒,๕๐๐ -๑,๖๐๐  ปีมาแล้ว  จึงมีชุมชนขนาดใหญ่เกิดขึ้นร่วมสมัยชุมชนขนาดเล็ก  ทำให้เข้าใจว่าชุมชนขนาดใหญ่นั้นน่าจะเป็นศูนย์กลางชุมชนขนาดเล็กเท่านั้นหรือเป็นชุมชนบริวาร

การทำมาหากิน

มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ในระยะแรกนั้น  ส่วนมากดำรงชีวิตด้วยการหาของป่า  ออกล่าสัตว์  จับสัตว์น้ำอยู่  เมื่อประมาณ  ๑๐,๐๐๐  ปีมาแล้ว

ดังนั้นในช่วง  ๑๐,๐๐๐ -๕,๐๐๐ ปีมาแล้ว  ได้พบกระดูกของสัตว์ป่าขนาดกลาง  เช่น  วัวป่า  กวาง  เก้ง  และหมูป่า  ในแหล่งโบราณคดี  เช่น  ถ้ำผีแมน  พบกระดูกวัวป่าและแรด

การล่าสัตว์ขนาดใหญ่ในป่า  มนุษย์สมัยนี้น่าจะมีการร่วมมือล่าสัตว์  เพราะสัตว์ป่าเหล่านั้นมีลักษณะปราดเปรียว  วิ่งเร็ว  และแข็งแรง  ลำพังมนุษย์คนเดียวไม่สามารถล่าได้  การรวมกลุ่มคนเพื่อช่วยล่าสัตว์นั้น  ทำให้เชื่อว่ามนุษย์ได้มีการรวมตัวเป็นกลุ่มใหญ่ขึ้นแล้วหรือไม่ก็รวมตัวกันบางฤดูกาลที่มีการล่าสัตว์ขนาดใหญ่

สำหรับการล่าสัตว์เล็กที่มีความว่องไว  เช่น  ลิง  กระรอก  ที่อาศัยตามต้นไม้ก็เชื่อว่าน่าจะจักการดักสัตว์  และมีการสร้างมีเครื่องมือยังสัตว์ในระยะไกลประเภทเดียวกับ  ธนูที่ใช้ลูกกระสุน  และหน้าไม้ที่ใช้ไม้ซางทำเป็นลูกอก  ซึ่งมีการพบลูกกระสุนดินเผาปนอยู่ในแหล่งโบราณคดี  และกระดูกสัตว์ที่เสี้ยมปลายแหลมเป็นหัวธนู

การเพาะปลุกนั้นน่าจะเกิดจากการเรียนรู้โดยธรรมชาติจากสัตว์ที่กินเมล็ดพืชแล้ว  ถ่ายมูลออกมาให้เมล็ดพืชเติบโต  และเมล็ดพืชได้ปลิวไปตกในที่ชุมชื้นแล้วงอก  เป็นต้น  การสำรวจโบราณคดีที่ถ้ำผีแมนนั้น  พบว่ามีเมล็ดพืชในกลุ่ม  น้ำเต้า  แตงกวา  และถั่วบางชนิดซึ่งเป็นพืชที่ขึ้นพื้นที่ถากถางวัชพืชออก  จึงเชื่อว่าในราว  ๖,๐๐๐ – ๙,๐๐๐  ปี  มาแล้ว  มนุษย์ได้รู้จักปลูกพืชในพื้นที่ที่ถูกถากถางและกำจัดวัชพืชแล้ว  และทำการเพาะปลูกที่มีการขุดดินถางหญ้าในเวลาต่อมา  แม้จะพบว่าในระยะนั้นมนุษย์ยังใช้เครื่องหินหินกะเทาะแบบฮัวบิเนียนและดำรงชีพด้วยการเข้าป่าล่าสัตว์และหาของป่าเป็นอาหารก็ตาม  มนุษย์ก็จะรู้จักปลูกพืชและควบคุมดูแลให้มีผลผลิตมากขึ้น

ต่อมาราว  ๔,๕๐๐ – ๔,๐๐๐  ปีมาแล้วกลุ่มประชากรบางกลุ่มได้รู้จักการเพาะปลูก และการเลี้ยงสัตว์บางชนิด  เช่น  วัว  หมู  ไก่  แม้ว่าจะผลิตอาหารเองได้บ้าง  ก็ยังอาศัยการเข้าป่าล่าสัตว์และหาของป่าเป็นอาหารอยู่เช่นเดิม  แหล่งโบราณคดีที่พบว่ามีการเพาะปลูกเป็นชุมชนเกษตรกรรมนั้น คือ  แหล่งโบราณคดีบ้านเชียง  และแหล่งโบราณคดีโนนนกทาซึ่งเป็นเมล็ดข้าวที่ถูกเผาจนเป็นถ่านสีดำและมีแกลบข้างผสมในเนื้อดินที่ทำภาชนะดินเผา  โดยมีส่วนผสมที่มีปริมาณมาก  จนน่าจะเชื่อว่ามีการปลูกข้าวขึ้นแล้ว  และน่าจะมีทั้งข้าวที่ขึ้นตามดอนและข้าวที่เป็นผลผลิตจาก  วิธีปลูกข้าวในบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำขัง  ในลักษณะนาเลื่อนลอย  เมื่อราว  ๒,๗๐๐ – ๒,๕๐๐   ปีมาแล้วนั้น  มนุษย์จึงรู้จักวิธีปลูกข้าวแบบนาดำที่มีการยกคันดินทดน้ำเข้านา  และน่ารู้จักใช้แรงสัตว์เข้าช่วยในการไถนาเพาะปลูกข้าวด้วย

เมื่อชุมชนมีข้าวมีพืชมากพอก็เกิดกาติดต่อแลกเปลี่ยนของและผลิตของพื้นที่ระหว่างชุมชนในภูมิภาคเดียวกันและต่างพื้นที่  ที่พบว่ามีลูกปัดและกำไลจากเปลือกหอยทะเลได้เข้ามาใช้ในพื้นที่แล้ว

เครื่องประดับ

                ในช่วงเวลา  ๒,๕๐๐ -๑,๖๐๐  ปีมาแล้วนั้น  ชุมชนก่อนประวัติสาสตร์ที่มีการใช้เหล็กเป็นเครื่องมือนั้น  ไดมีลูกปัดแก้วลูกปัดหินทำจากดมราหรือหินคาร์นีเลียน  หินโมกุล  หรือหินอาเกต  และผลึกคว๊อทสีต่าง ๆ  ใช้กันอย่างแพร่หลายมากขึ้น  และช่วงเวลา  ๒,๓๐๐ – ๒,๐๐๐  ปีมาแล้ว นั้นการติดต่อค้าขายแลกเปลี่ยนนั้นมีบทบาทต่อชุมชนที่ห่างไกลมากขึ้น  พบว่ามีลูกปัดที่ทำมาจากหินกึ่งอัญมณีรุ่นแรกในแหล่งโบราณคดีหลายแห่ง  เช่น  คลองท่อม  จังหวัดกระบี่  เป็นต้น  ลูกปัดนี้เป็นเครื่องประดับที่ผลิตด้วยเทคนิควัฒนธรรมอินเดียมายังดินแดนสุวรรณภูมิ  ที่มีการติดต่อค้าขายกันมากกว่า  ๒,๐๐๐  ปีมาแล้ว

เครื่องมือหินและโลหะ

มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์รู้จักที่จะคิดทำเครื่องมือจากก้อนหินเพื่อใช้งานต่าง ๆ  และมีการพัฒนารูปแบบให้เหมาะสมตามการใช้งานซึ่งมีการสร้างเครื่องมือหินจากแกนหินและเครื่องมือหินจากสะเก็ดหิน  กล่าวคือ

เมื่อราว  ๖๐๐,๐๐๐ -๔๐๐,๐๐๐  ปีมาแล้วได้มีการใช้เครื่องมือหินกะเทาะแบบง่าย  โดยทำจากหินกรวดแม่น้ำ   โดยนำมากะเทาะโดยตรงจากค้อนหิน (ก้อนหิน)  ด้วยกัน  เพื่อให้เกิดรอยแตกแยกต่อเนื่องกันไม่กี่แห่งเพื่อให้มีคมที่ขอบก้อนหินนั้น  สำหรับใช้ขุด  ทุบ  สับ  ตัด  และเขียน

เครื่องมือหินกะเทาะที่ทำจากกรวดแม่น้ำรุ่นแรกนี้เป็นประเภทเครื่องมือแกนที่ทำหน้าที่เป็นเครื่องมือขุดสับและสับตัด  มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ที่ใช้เครื่องมือหินกะเทาะประเภทนี้คือ  มนุษย์โฮโมอิเลคตัส  ชนิดโฮโม  เซเปียนส์เซเปียนส์  ที่มีชีวิตอย่เมื่อ  ๔๐,๐๐๐  ปีมาแล้ว

ต่อมาราว  ๔๐,๐๐๐-๑๒,๐๐๐ ปี  ได้มีการทำเครื่องมือหินกะเทาะแบบใหม่ขึ้น  มีขนาดเล็กกว่าเครื่องมือหินรุนแรก  โดยใช้สะเก็ดหินชิ้นใหญ่มาตกแต่ด้วยก้อนหินให้เกิดรอยแตกเล็ก ๆ อย่างต่อเนื่องและตามรรูปแบบที่กำหนด  จนทำให้เกิดความคมกว่ามีประสิทธิภาพใช้ตัดและเฉือนได้  เรียกว่า  เครื่องมือสะเก็ดหิน  ซึ่งมีรูปแบบแตกต่างและไม่มีรูปแบบแน่นอน

เมื่อประมาณ  ๑๒,๐๐๐-๑๐,๐๐๐  ได้มีการสร้างเครื่องมือหินแบบฮัวบิเนียน  พบที่เมืองฮัวบินห์ในเวียดนามครั้งแรก  เป็นเครื่องมือกะเทาะประเภทแกนหินที่ทำจากหินกรวดแม่น้ำ  แต่มีรูปแบบแตกต่างไปจากเครื่องมือหินกรวดรุ่นแรก  คือมีลักษณะประกอบด้วย

๑.เครื่องมือหินกะเทาะหน้าเดียว  เหลือผิวหินเดิมไว้  ส่วนหนึ่งมากบ้างน้อยบ้าง  จึงมีรูปทรงรูปไข่  ทรง

    สามเหลี่ยม  ทรงแผ่นกลมแบน  สำหรับเครื่องมือหินทรงรูปไข่  ทรงสามเหลี่ยม  ทรงแผ่นกลมแบน 

    สำหรับเครื่องมือหินทรงรูปไข่ที่กะเทาะผิวเดิมออกด้านเดียวจนหมด  โดยเหลือผิวของก้อนหินด้าน

    หนึ่งไว้นั้นเรียกว่า  เครื่องมือหินแบบสุมาตราลิทล์

                ๒.เครื่องมือหินกะทำทั้งสองด้านที่มีรูปทรงแตกต่างกันทั้งรูปไข่  สามเหลี่ยมและทรงกลม

                ๓. เครื่องมือหินที่เป็นหัวขวาน  (SHOT AXES) หรือขวานสั้นโดยกะเทาะหน้าเดียวหรือสองหน้า  ให้

     กะเทาะแนวขวางให้ปลายด้านซ้ายหักออกเพื่อใช้ให้เป็นด้ามของเครื่องมือ

๔.เครื่องมือหินกะเทาะที่ขัดฝนเฉาะส่วนคมเพื่อใช้งาน  คือกะเทาะเป็นรูปหัวขวานที่มีการขัดฝนด้านคม

    เท่านั้น  ไม่ขัดเรียบทั้งสิ้น

๕.เครื่องมือหินกะเทาะแบบอื่น ๆ  มีรูปทรงต่าง ๆ  เป็นเครื่องมือสะเก็ดหิน  เครื่องมือแกนหิน  และ

     ค้อนหิน

ต่อมาภายหลังประมาณ  ๖,๐๐๐  ปีล่วงมาแล้ว  ได้มีการสร้างเครื่องมือหินขัดขึ้นอย่างแพร่หลายด้วยการรู้จักนำเครื่องหินกะเทาะมาขัดให้มีรูปร่างต่างกัน  เมื่อประมาณ  ๕,๐๐๐ -๒,๕๐๐  ปีมาแล้ว  ชุมชนเกษตรกรรมสมัยก่อนประวัติศาสตร์ได้พบว่ามีเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทำวัสดุ  เช่น  หิน  ดินเผา  กระดูก  และเปลือกหอย  โดยเฉพาะเครื่องมือหินรูปหัวขวานนั้นได้มีการทำอย่างประณีตมีการขัดจนเรียบ  เรียกว่า  ขวานหินขัด  และถูกนำไปใช้ทำงานในลักษณะตัดเฉือน  แบบมีด  และต่อด้ามยาวเป็นเสียมขุด  หรือต่อด้ามสั้นเป็นสิ่ว

ต่อมาเมื่อ  ๒,๗๐๐ – ๒,๕๐๐  ปีมาแล้วมนุษย์รู้จักหลอมโลหะสำริดและการถลุงเหล็ก  เพื่อนำมาหล่อเป็นเครื่องมือเครื่องใช้และอาวุธ  เช่น  หัวขวาน  ใบหอก  มีด  หัวลูกศร  เป็นต้น  ส่วนสำริดนั้นได้มีการนำมาใช้ทำเครื่องประดับแทน  เช่น  กำไร  ต่างหู  แหวน  เป็นต้น

ดังนั้นช่วงต่อมา  ๒,๕๐๐ – ๒,๓๐๐    ปีมาแล้ว  ไดมีการพัฒนาด้านโลหะกรรม  คือผสมสำริดที่มีลักษณะดีบุกผสมอยู่ปริมาณอยู่มากกว่า  ๒๐  เปอร์เซนต์  ทำให้สำริดชนิดใหม่นี้มีความแข็งมากจนเปราะง่ายขึ้น  สามารถผสมสีออกเป็นสีคล้ายสีทองไปจนคล้ายสีเงิน  ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปริมาณดีบุกที่ใช้ผสมการหล่อสำริดที่มีความแข็งและเปราะนั้นทำให้สิ่งของออกมาใช้ไม่ได้

ด้วยเหตุนี้เองจึงมีการนำวิธีการตีเหล็กมาใช้กับการตีโลหะผสมหรือสำริด  กล่าวคือ  ใช้วิธีการเผาสำริดแล้วตีในขณะที่โลหะผสมกำลังร้อนจนเป็นสีแดง  เมื่อตีได้รูปร่างที่ต้องการแล้วก็เผาวัตถุที่ดีขึ้นจนได้ที่แล้วให้ร้อนเป็นสีแดงอีกครั้ง  แล้วชุบไปในน้ำเย็นทันที  จึงทำให้สามารถสำริดทำเป็นเครื่องประดับและภาชนะสำริดมีความแข็งแกร่งทนทานได้  และมีผิวสำริดที่สวยกว่าการหล่อสำริดแบบเดิมอีกด้วย

ในช่วงเวลา  ๒,๕๐๐ – ๑,๖๐๐  ปีมาแล้วนั้นได้มีการผลิตเหล็กและเกลือในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ  และมีการผลิตทองแดงมากขึ้นจนเกินว่าจะใช้ในชุมชนในพื้นที่จังหวัดลพบุรี  เป็นการแสดงว่า  ได้มีการส่งสินค้าแลกเปลี่ยนปรือซื้อขายกับชุมอื่น ๆ  ที่อยู่ต่างภูมิภาค

ภาชนะดินเผา

                สำหรับภาชนะดินเผานั้น  แม้มีการสร้างมาตั้งแต่ระยะแรก ๆ   บ้างก็เป็นเพียงนำมาใช้งานในการฝังศพ  เมื่อประมาณ๕,๐๐๐-๒,๕๐๐  ปีมาแล้ว  การทำภาชนะดินเผาได้เกิดมากมายอยู่ตามแหล่งโบราณคดีที่เป็นชุมชนเกษตรกรรม  ซึ่งภาชนะดินเผาเหล่านี้มีความหลากหลายทางรูปแบบของการใช้งาน  ซึ่งมีวิธีการตกแต่งผิวนอกภาชนะ  การเตรียมดิน  เทคนิคการเผา  ภาชนะ  ซึ่งปรากฏว่าทุกชุมชนมีภาชนะดินเผาขึ้นใช่เองทั่วไป  และมีลักษณะขององถิ่นอยู่บ้าง  ต่อมามีการแพร่กระจายไปตามชุมชนอื่น ๆ  หรือตามรูปแบบกัน

ครั้นเมื่อ  ๔,๐๐๐  ปีมาแล้ว  มนุษย์ได้รู้จักโลหะผสมคือ  นำทองแดงราว  ๑๐-๘๐ %   ทำเป็นโลหะสำริดขึ้น  และยังนำสำริดผสมผสมเพิ่มลงไป  จึงมีการสร้างภาชนะที่เป็นสำริดมาแทนภาชนะดินเผา

                ในช่วงเวลา  ๒,๕๐๐ -๑,๖๐๐  ปีมาแล้วนั้น  ได้มีการสร้างกลองมโหระทึก  สำริดและวัตถุสำริดที่มีรูปทรงและตกแต่งตามแบบวัฒนธรรมดองชอน  ที่พบในเวียดนาม

การฝังศพ

ในแหล่งโบราณคดีมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์นั้นมีการฝังศพมาช้านานในชุมชนเกษตรกรรมรุ่นแรกนั้นพบว่ามีพื้นที่ฝังศพอยู่เสมอ  การจัดรูปแบบของประเพณีของชุมชนเกี่ยวกับการฝังศพขึ้น  กล่าวคือ  การฝังศพนั้นมีการวัดข้อมือข้อเท้าศพและห่อก่อนฝัง  มีการตกแต่งร่างกายของผู้ตายด้วยเครื่องประดับ  และมีการจัดเครื่องเซ่น  ที่เป็นอาหารและสิ่งของเครื่องใช้ไม้สอยโดยเฉพาะภาชนะดินเผา

ต่อช่วงเวลาประมาณ   ๕,๐๐๐ – ๒,๕๐๐  ปีมาแล้ว  ได้พบการฝังศพมีการวางสิ่งของเครื่องประดับฝังอยู่ด้วยในปริมาณที่แตกต่างกันตามฐานะของสมาชิกชุมชน  พบว่ามีเครื่องประดับเป็นสิ่งของมีค่าที่ผลิตมาจากชุมชนอื่นฝังอยู่ด้วย  เป็นการแสดงว่าสิ่งของหรือเครื่องประดับนั้นมีการแลกเปลี่ยนมาจากที่อื่น  เป็นของมีค่าที่สมาชิกหรือบุคคลบางคนหรือบางครอบครัวมีสิทธิครอบครองได้ปริมาณมากกว่าครอบครัวอื่น

ภาพเขียนสี

มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์นั้นได้รู้จักการเขียนภาพไว้บนผนังถ้ำหรือเพิงหินผา  ซึ่งบริเวณดังกล่าวนั้นชื่อว่า   น่าจะเป็นสถานที่ซึ่งถูกใช้เป็นศูนย์กลางของการประกอบพิธีกรรมร่วมกันในกลุ่มของตนหรือของชุมชน  ดังนั้นหินผาหรือผนังถ้ำจึงเป็นสิ่งที่ทุกคนสามารถมองเห็นและถือเป็นที่หมายเพื่อพิธีกรรมร่วมกัน  ซึ่งอาจจะอยู่ใกล้หรือบริเวณใกล้เคียงกัน

การชุมนุมเพื่อทำพิธีกรรมร่วมกันนั้น    ได้มีการร่วมเขียนภาพด้วยสีจากธรรมชาติ  ยางไม้  และดินสีเพื่อแสดงถึงภาพความเชื่อถือ  และสะท้องวิถีชีวิต หรือสิ่งที่มีความหมาย  เช่นภาพคน  สุนัข  กบ  วัว  ควาย  ปลา  เต่า  สัตว์คล้ายลิง  เป็นต้น  ส่วนใหญ่มักเขียนด้วยดินสีแดง  และเส้นสีดำ  บางแห่งเขียนเป็นรูปมือแสดงถึงความเป็นเจ้าของสถานที่ หรือลวดลายทรงเรขาคณิต

ภาพเขียนส่วนใหญ่มักแสดงถึง  การเพาะปลูก  การล่าสัตว์  พิธีกรรม  เซ่นไหว้ขอความหวังในการหาปลา  ล่าสัตว์  หรือทำนา  มีภาพเขียนปรากฏขึ้นบนผนังถ้าหลายแห่งทั่วประเทศ  ภาะเขียนสีที่สำคัญได้แก่  ภาพเขียนที่ผาแต้ม  อำเภอโขงเจียม  จังหวัดอุบลราชธานี  ภาพเขียนที่ประตูผา  อำเภอแม่ทะ  จังหวัดลำปาง  ภาพเขียนที่เขาปลาร้า  อำเภอลานสัก  จังหวัดอุทัยธานี  ภาพเขียนที่เขาจันทร์งาม  อำเภอสีคิ้ว  จังหวัดนครราชสีมา  ภาพเขียนที่ถ้ำตาด้วง  อำเภอไทรโยค  จังหวัดกาญจนบุรี  ภาพเขียนที่เขาสามยอด  จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

ดังนั้น  ภาพเขียนสีที่มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์เขียนไว้ที่ผนังถ้ำเพิงหินผานั้น  จึงเป็นภาพที่สามารถถ่ายทอดให้รู้ถึงเรื่องราวของมนุษย์ในยุคนั้นได้เป็นอย่างดี  จึงถือว่าเป็นหลักฐานชิ้นสำคัญในสมัยก่อนประวัติศาสตร์