เส้นทางอารยธรรมอินดียโบราณ

                ชาวอินเดียโบราณนั้นต้องถือว่าเป็นชาติแรกที่เดินเข้ามาติดต่อกับดินแดนสุวรรณภูมิมาช้านาน  จากหลักฐานทางโบราณคดีนั้น  ได้สำรวจพบว่ามีโบราณวัตถุเครื่องใช้  (ลูกปัด  ตะเกียงโรมัน)  จากอารยธรรมโรมัน  และพระพุทธรูปศิลปะอมราวดีอยู่ในดินแดนสุวรรณภูมิแล้ว  (พบในเมืองนครราชสีมา  บุรีรัมย์  ปราจีนบุรี  เป็นหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่า

บริเวณอ่าวไทยกับปากแม่น้ำโขงในกัมพูชา  ได้มีความสัมพันธ์โดยตรงกับอารยธรรมอินเดียใต้  โดยเฉพาะเมืองคันธารกาปิคะ  ของราชวงศ์กุษาณ  ที่พระอริยสงฆ์ในนิกายยสรรวาสติกวาทได้แสดงตำแหน่งต่าง ๆ  ในชาดก  (วิชาปุราณา)ของแคว้นคันธารจนทำให้ราชวงศ์นี้มีความเจริญรุ่งเรือง  จนเป็นแคว้นใหญ่ที่มีวิชาความรู้เกิดขึ้นมามากมาย

ครั้นเมื่อราชวงศ์กุษาณเสื่อมอำนาจลงอินเดียใต้นั้นได้เกิดราชวงศ์ปัลละ  สืบต่อราชวงศ์อานธระในอาณาจีกรอัมราวดี  ขึ้น  จึงทำให้คติเรื่อง  พระรามาธิบดี  ได้เกิดขึ้นและมีอิทธิพลจนทำให้ตำนานการเกิดของราชวงศ์เกาฑิณยะในอาณาจักรฟูนันกับราชวงศ์ปัลลาวะนั้นมีเนื้อหาเดียวกัน  และทำให้พุทธศาสนาในสันสกฤตในพุทธศาสนาจากพระอริยสงฆ์ลุ่มแม่น้ำสินธุตลอดจนยังได้เผยแพร่ไปยังบริเวณอื่น ๆ อีกด้วย

การเผยแพร่อารยธรรมอินเดียโบราณนั้น  เมื่อราว  ๒,๕๐๐  ปีมาแล้ว  ได้เริ่มต้นจากชาวอินเดีย  (พ่อค้าชาวอินเดีย)  ได้เดินทางเข้ามาค้าขายแลกเปลี่ยนกับหัวหน้าชุมชนในบริเวณเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ก่อน  ซึ่งต่างมีความมั่งคั่งจากการค้าขายทางทะเลและมีทรัพยากรอุดมสมบูรณ์ขนาดกล่าวขานกันว่าบริเวณนี้เป็นแหล่งกล่าวขานอุดมสมบูรณ์มีพืชพันธุ์ธัญญาหารและแร่ธาตุที่สำคัญที่พ่อค้าต้องการ  โดยเฉพาะทองคำ  จนมีชื่อว่าสวรรณทวีปหรือสุวรรณภูมิ  หรืออู่ทอง  แพร่หลายจนกลายเป็นนามประเทศแห่งนี้ไป  ด้วยความสมบูรณ์ที่เป็นแผ่นดินทองสมบูรณ์ดังกล่าวนั้น  ต่อมาพ่อค้าอินเดียจึงมีนิคมการค้าขึ้นตามเมืองท่าต่าง ๆ  ขึ้นในบริเวณดังกล่าว  และเมืองท่าที่ทำการติดต่อค้าขายเหล่านี้  ภายหลังได้เป็น  เมืองที่พวกนักบวชและนักปราชญ์ต่าง ๆ    จากอินเดียคือ  คนในวรรณกษัตริย์  พราหมณ์  นักบวช  ที่ติดตามมาพร้อมกับเรือสินค้าด้วยนั้นได้ใช้เป็นจุดเริ่มต้นในการเผยแพร่วัฒนธรรมอินเดียในเวลาต่อมา  และมีการตั้งถิ่นฐานขึ้น   บางกลุ่มตั้งหลักแหล่งอยู่ชั่วคราวแล้วเดินทางไป ๆ มา ๆ บางกลุ่มตั้งหลักแหล่งถาวรด้วยความประสงค์บางประการ  เช่น  ลี้ภัยทางการเมือง  มาหาผลประโยชน์  จากการค้าและเป็นโจรสลัด  อาศัยอยู่บนพื้นที่และจนกลายเป็นประชากรของเมืองนั้นไป  บางพวกก็แต่งงานมีครอบครัวแต่งงานกับชนพื้นเมืองสืบเชื้อสายเป็นประชากรของชนนั้นไป    สำหรับถิ่นที่เป็นชุมชนของตนโดยเฉพาะนั้น  ได้มีการสร้างเทวสถานหรือพุทธศาสนาขึ้นที่ชุมชนยอมรับนับถือตามอย่างขึ้น  ซึ่งผู้นำชุมชนและประชากรในแถบนั้นเป็นฝ่ายเลือกรับเอาวัฒนธรรมอินเดียโบราณที่ตนพอใจและผสมผสานกับวัฒนธรรมพื้นเมืองเดิม  ทำให้รูปทรงของเทวสถานหรือพุทธสถานที่สร้างขึ้นด้วยความศรัทธา  จึงมีรูปแบบของศิลปกรรมตามอย่างและพัฒนาการตามช่างฝีมือท้องถิ่น  เช่น

·        พระบรมธาตุ  เมืองไชยา  (จ.สุราษฎร์ธานี)

·        พระมหาธาตุ  เมืองนครศรธรรมราช

·        จุลประโทน  และ  พระประโทณเจดีย์  ที่  จังหวัดนครปฐม  เป็นต้น

ต่อมาหลังจากที่พระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพานแล้ว  ๓๐๐  ปี  คือ  ระหว่าง  พ.ศ. ๒๐๐ -๓๐๐  นั้นได้มี  พระโสณเถระกับพระอุตรเถระ  ได้อาศัยเรือสินค้าของพ่อค้าอินเดียเดินทางเข้ามาเผยแพร่พระพุทธศาสนาในดินแดนสุวรรณภูมิเป็นครั้งแรกนั้นได้ทำให้อิทธิพลของการเผยแพร่หลักธรรมพระพุทธสาสนานั้นได้มีการประดิษฐ์ฐานขึ้นในบริเวณสุวรรณภูมิขึ้นครั้งแรก  คือ  บริเวณอำเภออู่ทอง  จังหวัดสุพรรณบุรี  กับบ่นดอนตาเพชร  อำเภอพนมทวน  จังหวัดกาญจนบุรี

การนับถือศาสนาในชุมชนต่าง ๆ  นั้น  จนมีทั้งชุมชนที่นับถือศาสนาฮินดู  พราหมณ์และพุทธศาสนา 

และมีการเปลี่ยนนับถือพุทธบ้าง  ฮินดูบ้าง  ตามแต่ผู้นำหรือหัวหน้าชุมชนจะยอมรับจาก  นักบวชที่นับศาสนามาเผยแพร่  ทำให้ความเชื่อในเรื่องศาสนาต่าง ๆ  ปะปนกันไป

สำหรับการเดินทางการค้าขายระหว่างพ่อค้าชาวอินเดียกับชุมชนที่อยู่บริเวณเอเชียตะวีนออกเฉียงใต้ 

นั้น  น่าจะมีเหตุเกิดมาจากการเกิดวิกฤตทางการเมืองในบริเวณเมดิเตอร์เรเนียนและบริเวณเอเชียกลางทำให้พ่อค้าชาวอินเดียจึงมีความต้องการที่จะหาแร่ทองคำให้มากขึ้น

กล่าวคือเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่  ๔-๕  อินเดียได้ถูกตัดขาดจากเส้นทางคมนาคมและภาคกลาง

ทวีปเอเชีย  จึงทำให้ไม่สามารถซื้อทองคำจากที่แห่งใหม่  ดังนั้นเส้นทางการซื้อทองคำของอินเดียจึงมุ่งมาสู่เอเชียตะวีชันออกเฉียงใต้  และพากันเรียกบริเวณแถบนี้ว่า  “ดินแดนสุวรรณภูมิ”  ด้วยเหตุที่พื้นที่นี้ได้มีการพบแร่ทองคำ  จนมีชื่อว่าเป็นแหลมที่มีทอง (คำ)  มากมายในภูมิภาคนี้

อีกประการหนึ่งการพัฒนาการด้านเดินเรือในมหาสมุทรนั้น  ทั้งอินเดียและจี  ต่างมีเรือเดินทะเลออกมา

ค้าขายแล้ว  ยังมีการพัฒนาการต่อเรือสินค้าขึ้นเอง  ดังนั้นการติดต่อค้าขายกับชุมชนในบริเวณตะวันออกเฉียงใต้  นอกจากจะมีเรือสินค้าของพ่อค้าอินเดียและเรือสำเภาของพ่อค้าชาวจีนแล้ว  การเดินเรือสินค้าของพ่อค้าประเทศที่อยู่ในเอเชีย  เช่น  พ่อค้า  ชาวญี่ปุ่น  พ่อค้าชาวอินโดนีเซียและชาวมลายู  นั้นได้ทำให้เกิดเส้นทางเดินของเรือทะเลที่เข้ามาพัฒนาทางการค้าขึ้นในภูมิภาคนี้

สำหรับเส้นทางการเดินทางมาสู่ดินแดนสุวรรณภูมิของพ่อค้าชาวอินเดียหรืออารยธรรมจากอินเดียใต้

นั้น  มีเส้นทางที่ใช้เดินทางเดินทะเล  โดยเรือนั้นจะมีขึ้นบกที่ท่าเรือตักโกลาแล้วจึงขนถ่ายสัมภาระเดินทางบกเข้าสู่เส้นทางไปยังเมืองต่าง ๆ  ที่อยู่มนดินแดนสุวรรณภูมิ

เมืองโบราณที่ถือว่าเป็นเมืองค้าขายของชาวอินเดีย  ที่ต่างพากันเดินทางมาตั้งหลักแหล่งและนำ

วิทยาการที่เป็นอารยธรรมอินเดียโบราณเข้ามาสู่ดินแดนสุวรรณภูมิครั้งแรกนั้นน่าจะเป็นเมือง  ตามพรลิงค์  หรือตมพลิงคม  (ปัจจุบันคือเมืองนครศรีธรรมราช)  และเมืองำชยา  เนื่องจากเป็นชื่อชาวอินเดีย  ตั้งชื่อไว้

ในศิลาจารึกกาลาสัน  พ.ศ.  ๑๓๒๒  นั้นมีความปรากฏไว้ว่า“ อาณาจักรศรวิชัยมีประเทศราตั้งอยู่บนฝั่ง

ทั้งสองของแหลมมลายูหลายประเทศ  คือ  ปาหัง  ตรังกานู  กบลันตัน  ตามพรลิงค์  ครหิ  ลังกาสุกะ  เกตะ  กราตัก  โลลา  ปับผาละ”

ชื่อประเทศราชอาณาจักรศรีวิชัยที่ปรากฏในจารึกนั้น  เป็นเมืองที่ตั้งอยู่ในดินแดนสองฝั่งทะเลของ

ดินแดนที่เป็นแหลมมลายู  มีข้อสันนิษฐาน และสืบค้นชื่อเมืองศิลาจารึกกาลาสันว่าเป็นเมืองใดในปัจจุบัน  ไว้ดังนี้

·        ปาหัง  น่าจะเป็นเมืองปาหัง

·        ตรังกานู  คือเมืองตรังกานู

·        กบลันตัน  คือ  เมืองกลันตัน

·        ตามพรลิงค์  คือเมืองนครศรีธรรมราช

·        ครหิ  บางว่าคือ  เมืองไชยา  บางแห่งว่าเมืองกระบุรี

·        ลังกาสุเกะ  อยู่ทางตอยใต้ของเมืองนครศรีธรรมราช   สันนิษบานว่าเมืองปัตตานี

·        เกตะ  หากเป็นเคตะ  ก็คือเมืองไรบุรี

·        กราตักโลลา  คือ  เมืองตักโกลา  ปัจจุบันหมายถึง  เมืองตรัง  ไม่ใช่ตะกั่วป่า

·        ปับผาละ  ยังไม่ทราบว่าเมืองใด

อาณาจักรศรีวิชัยนั้น  ถือว่าเป็นอาณาจักรถือว่าเป็นอาณาจักรที่มีอำนาจอยู่ทางด้านทะเลตอนใต้เป็น

ศูนย์กลางความเจริญรุ่งเรืองทางการค้าทางทะเล  ทำให้มีกองทัพเรือที่เข้มแข็ง  ศูนย์กลางของอาณาจักรนี้  น่าจะอยู่ที่เมืองปาเล็มบัง  ตั้งอยู่บนเกาะสุมาตรา   ในแระเทศอินโดนีเซีย

ส่วนเมืองไชยา  (อำเภอไชยา  (อำเภอไชยา  จังหวัดสุราษฎร์ธานี)  ซึ่งมีการพบหลักฐานเป็นศิลาจารึก  และพระพุทธรูปโบราณเป็น  จำนวนมาก  ทำให้นักประวัติศาสตร์ได้สันนิษฐานไว้ว่า  เมืองไชยานี้น่าเป็น  ศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัย

แต่จากข้อความในจารึกกาลาสันเมื่อ  พ.ศ. ๑๓๒๒  ดังกล่าว  ทำให้มีข้อสันนิษฐานใหม่ว่าเมืองไชยาน่าเป็นเมืองหนึ่งของอาณาจักรศรีวิชัยมากกว่า  และมีฐานะเป็นเมืองท่าสำคัญ  เช่น  เดียวกับเมืองตามพรลิงค์  ที่มีฐานะเป็นเมืองประเทศราช  ในอาณาจักรศรีวิชัยมาก่อน  เช่นเดียวกับเมืองต่าง ๆ  ที่ตั้งอยู่บนแหลมมลายู

ดังนั้นอาณาจักรศรีวิชัย  จึงน่าจะมีศูนย์กลางการปกครองอาณาจักรแห่งนี้  อยู่ที่เมืองปาเล็มบังมากกว่าเป็นเมืองไชยา  หรือ  เมืองตามพรลิงค์  (เมืองนครศรีธรรมราช)  ที่อยู่ในดินแดนสุวรรณภูมิ

อาณาจักรศรีวิชัยแห่งนี้  เป็นอาณาจักรที่เชื่อว่า  น่าจะมีอำนาจที่แผ่กว้างไพศาลมากในสมัยนั้น  มีอาณาเขตครอบคลุมไปถึงช่องแคบมะละกา  ชวา  สุมาตรา    แหลมมลายู  และหัวเมืองต่าง ๆ  ที่อยู่ภาคใต้ของประเทศไทยในปัจจุบัน  เป็นอาณาจักรที่มีความเจริญรุ่งเรืองทางด้านพระพุทธศาสนาอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่  ๑๓-๑๗  และเป็นเหตุหนึ่งทำให้พระพุทธศาสนาได้เดินทางเข้ามาเผยแพร่ที่เมืองไชยา  เมืองตามพรลิงค์ (เมืองนครสรีธรรมราช)  ดังปรากฏหลักฐานในการสร้างพระบรมธาตุสำคัญ  ที่เมืองตราพรลิงค์ และเมืองไชยา

เมืองไชยานั้น  ได้พบพระพุทธรูปอวโลกิเตศวร  และมีการสร้างพระบรมธาตุไชยา  ซึ่งเป็นสถานที่สำคัญองกระพุทธศาสนาที่เผยแพร่เข้าสมัยนั้น  ในขณะเดียวกันทั้งพระธรรมคัมภีร์ในพระพุทธศาสนา และศาสนาฮินดู  ศาสนาพราหมณ์ก็ได้เข้ามาเผยแพร่เช่นกัน

ในต้นพุทธศตวรรษที่ ๑๙  นั้น  อาณาจักรศรีวิชัยได้เสื่อมอำนาจลง  อาณาจักรที่เกิดใหม่  คือ  อาณาจักรมัชฌาปาหิต  (ขวา)  มีอำนาจอยู่ในเกาะชวา  และไดขยายอาณาจักเขตเข้ามาครอบครองดินแดนส่วนนี้แทนอาณาจักรศรีวิชัย