การปกครองในอาณาจักรนั้นได้มีการนำรูปแบบของอินเดียมาใช้ ( ในเมืองมะละกา )  ดังจะเห็นได้จากการจัดตั้งเสนาบดีที่สำคัญ  ๔  ตำแหน่ง  เรียกว่า จตุสดมภ์ ซึ่งมีชื่อเรียกดังนี้

                เบ็นดาหารา ( BENDAHARA )  ทำหน้าที่เป็นอัครเสนาบดี ที่ทำหน้าที่การคลังของแผ่นดิน ควบคุมขุนนางและข้าราชการทั้งปวง ตลอดจนนโยบายต่างประเทศ การค้าขายเป็นตระกุลที่เก็บประโยชน์จากภาษีอากรหรือส่วย ค่าปรับไหม และของขวัญต่างๆ จึงเป็นตำแหน่งระดับสูงฝ่ายบริหารบ้านเมือง

                เตเม็งกอง  ( TEMENGGONG )  เป็นเสนาบดีกรมเมือง ทำหน้าที่การปกครอง ตรวจตรารักษาความสงบ (ตำรวจ)  จับกุมผู้ร้ายและรักษาคุก ดูแลไพร่บ้านที่อยู่อาศัยในพื้นที่ของตนและควบคุมการชั่ง ตวง วัด

                เบ็นดาหารี  ( BENDAEARI )  ทำหน้าที่เป็นราชเลขาธิการและขุนคลังของพระราชาทำหน้าที่เป็น ลักษมาณา  ( LAKSAMANA )  คือแม่ทัพเรือ ผู้พิทักษ์ชายฝั่ง

                ซาห์บันดาร์ ( AHAHBANDAR )  ทำหน้าที่ควบคุมการค้า ท่าเรือ ดูแลคนเข้าเมืองและเก็บภาษี เดิมเป็นตำแหน่งข้าราชการของชาวเปอร์เซีย

                ตำแหน่งจตุสดมภ์นี้ได้ถูกนำไปใช้ในที่อื่น เช่น จตุสดมภ์ของไทยที่มีการแต่งตั้งเวียงวัง คลัง และนา ขึ้นในการจัดการปกครองบ้านเมือง ภายหลังได้มีการแต่งตั้งสมุหนายก และสมุหกลาโหม  เป็นอัครเสนาบดีผู้ใหญ่ดูแลแผ่นดินฝ่ายเหนือและฝ่ายใต้ต่างพระเนตรพระกรรณด้วย

                ดังนั้นวิทยาการความรู้จากอารยธรรมอินเดียโบราณ จีน และกลุ่มประเทศเมดิเตอร์เรเนียน จึงได้มีการเผยแพร่ไปตามเส้นทางบกเข้ายังดินแดนต่างๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

                โดยเฉพาะดินแดนสุวรรณภูมิตอนใต้ซึ่งเป็นแผ่นดินที่มีชายฝั่งทะเลยาวไปจนถึงคาบสมุทรมลายูนั้น  เป็นดินแดนที่มีความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์และอาณาจักรศรีวิชัย  จึงรับเอาอารยธรรมอินเดียโบราณเข้าไปก่อนดินแดนที่อยู่ทางตอนเหนือของสุวรรณภูมิ

                เนื่องจากแผ่นดินตอนใต้ของไทยมีทิวเขาเป็นแกนกลางเช่นทิวเขา  นครศรีธรรมราชและทิวเขาภูเก็ต จึงทำให้ฝั่งทะเลตะวันตกและตะวันออกมีภูมิประเทศแตกต่างกัน

                ฝั่งทะเลตะวันตก   แผ่นดินมีการยุบตัวด้วยถูกน้ำทะเลเซาะ ด้วยมีคลื่นลมแรง และมีพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขา จึงมีที่ราบเหลืออยู่น้อย ดังนั้นการตั้งชุมชนตามชายฝั่งทะเล จึงเป็นชุมชนขนาดเล็ก ได้แก่ พังงา  กระบี่    ตรัง  และสตูล  ซึ่งล้วนแต่มีแหล่งโบราณคดีที่เกิดจากการเดินทางของพ่อค้าอินเดียโบราณ  เช่น

                จังหวัดพังงา    พบว่ามีพื้นที่น่าจะเคยเป็นศูนย์กลางการคมนาคมในสมัยโบราณทั้งทางบกและทางน้ำ ซึ่งมีการพบเทวรูปพระวิษณุหรือ พระนารายณ์   (ศาสนาพราหมณ์ ) ที่อำเภอตะกั่วป่าและชิ้นส่วนของเรือสำเภาโบราณ  เป็นหลักฐานถึงการมีเรือสินค้าเข้ามาบริเวณนี้พร้อมกับศาสนาพราหมณ์  ประกอบกับมีเส้นทางข้ามแผ่นดินมายังฝั่งทะเลตะวันออกได้  จึงมีการสันนิฐานว่า  บริเวณตะกั่วป่า นั้น น่าจะเป็นส่วนหนึ่งของการเป็นเมืองท่าที่รู้จักกันในจดหมายเหตุจีนว่า  “ ตักโกละ “  ซึ่งภายหลังนั้นพบว่าน่าจะเป็นพื้นที่เมืองตรัง ตามเหตุผลที่กล่าวมาแล้ว

                การพบโบราณวัตถุแบบอินโด-โรมัน  คือลูกปัดแก้วมีตา ลูกปัดแก้วมีตา ลูกปัดแก้วมีแถบสี  ซึ่งเป็นชิ้นงานของอินเดีย-โรมันที่เหมืองทอง  บ้านทุ่งตึก ตำบลเกาะคอเขา

             อำเภอคุระบุรี  นั้น  ก็เป็นร่องรอยที่พ่อค้าอินเดียใช้เส้นทางนี้เดินทางเข่ามาเพื่อออกไปยังฝั่งทะเลอีกด้านหนึ่ง

                จังหวัดกระบี่  พบว่าเป็นแหล่งสำคัญ ที่มีหลักฐานว่าสินค้าอินเดีย  สินค้าโรมัน และสินค้าแบบอินโด-โรมัน  นั้นได้เดินทางมาค้าขายกันประมาณพุทธศตวรรษที่ ๕-๙  แหล่งโบราณคดีบริเวณควนลูกปัดแห่งนี้ เป็นเนินดินใกล้ที่ราบเชิงเขา มีคลองท่อมไหลผ่านนั้นเป็นแหล่งผลิตลูกปัดสำคัญ  มีเส้นทางเข้ามาในคลองท่อมได้ ทำให้เป็นจุดที่มีการค้าขายแลกเปลี่ยนกัน ระหว่างผู้ผลิตลูกปัดกับพ่อค้าอินเดีย พ่อค้าโรมัน ที่เดินทางเข้ามา พบว่ามีลูกปัดแบบโรมัน  แบบอินเดียและแบบทำเลียนโรมันโดยอินเดียอยู่จำนวนมากและมีหลากหลายชนิด นอกจากนี้ยังพบเศษแก้วที่เหลือจากการผลิตลูกปัด และพบลูกปัดแก้วจำนวนมาก ที่เป็นหลักฐานว่าเป็นแหล่งผลิตลูกปัดแห่งหนึ่ง ฝั่งทะเลตะวันออก  เป็นพื้นที่ราบที่มีการลดระดับต่ำลงเป็นชายหาด และมีแผ่นดินงอกเพิ่มขึ้น เนื่องจากมีสันเขาที่เป็นต้นน้ำของแม่น้ำสายต่างๆ ที่มีระยะทางสั้น นอกจากนี้ยังมีลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือพัดผ่านอยู่ตลอดเวลาโดยเฉพาะช่วงตั้งแต่เดือนตุลาคมถึงมกราคม  จึงมีฝนตกมากจนทำให้มีลำธารหรือแม่น้ำเกิดขึ้นในช่วงสั้นๆ เมื่อไหลลงไปสู่แม่น้ำสายใหญ่แล้ทำให้เกิดสันทรายขึ้นในแม่น้ำจึงเกิดพื้นที่ราบบนสันทรายที่เหมาะสำหรับการเพาะปลูก  และตั้งชุมชน  ดังนั้น  ชุมชนที่เกิดขึ้นจึงอยู่บริเวณใกล้เชิงเขา  ห่างจากทะเลประมาณ  ๓๐๐  เมตร  และมีที่ราบอยู่ชายฝั่งทะเลให้ตั้งบ้านเมืองได้แหล่งโบราณคดีที่พบในฝั่งทะเลด้านนี้  ได้แก่

                จังหวัดชุมพร    พบโบราณวัตถุแบบอินโด-โรมัน  เช่น  ลูกปัดแก้วมีตา  และโบราณวัตถุแบบอินเดีย  เช่น  ลูกปัดหินคาร์เนเลียน  ลูกปัดหินอาเขต  ทั้งแบบเรียบและแบบฝั่งสี  ด้ามทัพพีทำด้วยสำริดรูปนกยุงที่  เขาสามแก้ว  ตำบลนาชะอัง  ในเขตอำเภอเมือง  เป็นหลักฐานที่แสดงว่าบริเวณนี้พ่อค้าอินเดียได้เดินทางเลียบชายฝั่งตะวันออกมาติดต่อค้าขายกับชุมชนแถบนี้

                จังหวัดสุราษฏร์ธานี   เป็นพื้นที่ตั้งของเมืองสำคัญสมัยอาณาจักรศรีวิชัย  จึงพบโบราณวัตถุจากอินเดีย   และร่องรอยความเจริญของศาสนาพราหมณ์ในพื้นที่แห่งนี้กล่าวคือพบเทวรูปพระวิษณุ  อายุอยู่ในพุทธศตวรรษที่ ๑๒ และศาสนา ๘ แห่ง ที่เขาศรีวิชัย อำเภอพุนพินแสดงว่าศาสนาพราหมณ์นั้นได้เข้ามาตั้งที่บริเวณนี้ด้วย

                เช่นเดียวกันพบว่ามีที่ตั้งของชุมชนโบราณ  ที่อำเภอไชยา  มีพระบรมธาตุไชยาซึ่งมีส่วนยอดของเจดีย์ประกอบองค์พระบรมธาตุเป็นรูปพระพรหมสี่หน้าทำด้วยหินทรายและพระพุทธรูปหินทราย ในการสำรวจทางโบราณคดีพบเทวรูปพระวิษณุและมุขลึงค์ที่เก่าแก่ที่สุดเดิมนั้นพบเทวรูปพระอวโลกิเตศวรชำรุดองค์หนึ่งที่แห่งนี้จึงมีการสันนิษฐานว่า  ศูนย์กลางอาณาจักรศรีวิชัยอยู่ที่ไชยา

                ภายหลังได้มีการสำรวจสันทรายพบว่าในชั้นดินลึกประมาณ  ๑๐๐  เซนติเมตรนั้นพบว่าบริเวณแห่งนี้มีวัฒนธรรมเดียวและมีอายุไม่เก่าไปกว่าพุทธศตวรรษที่ ๑๖  และเมื่อขุดตรวจที่วัดหลง ได้พบเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงค์หมิง  ที่มีอายุในพุทธศตวรรษที่  ๒๐-๒๒  บริเวณไชยานี้พบว่ามีโบราณวัตถุที่สร้างเนื่องจากนับถือศาสนาพราหมณ์และพุทธศาสนาเป็นจำนวนมาก ที่วัดเวียง อำเภอไชยานั้น  พบจารึก๓ษาสันสกฤตตัวอักษรปัลลวะ  จารึก เมื่อ พ.ศ.๑๓๑๘ มีคำว่าศรีศรีวิชเยทรราชา และข้อความนั้นกล่าวถึงการสร้างปราสาทอิฐ  ๓  หลัง  เพื่อบูชาพระพิสัตว์ปัทมปาณี พระพุทธเจ้าพระโพธิสัตว์วัชรปาณี และเรื่องกษัตริย์วงค์ไศเลนทร

                โดยเฉพาะที่แหล่งโบราณคดีที่แหลมโพธิ์ ตำบลพุมเรียง อำเภอไชยานั้นพบโบราณวัตถุที่เป็นสินค้า  มาจากพ่อค้าอินเดีย  พ่อค้าจีน พ่อค้าจีน  พ่อค้าอาหรับ  และยังพบเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงค์ อายุราวพุทธศตวรรษที่  ๑๒-๑๕ บริเวณแห่งนี้เป็นชุมชนใหญ่ที่มีท่าเรือติดต่อค้าขาย และมีคลองพุมเรียง เป็นเส้นทางคมนาคม เช่นเดียวกับบริเวณที่พบโบราณวัตถุ ประเภทหินลูกปัดหินคาร์เนเลียนและลูกปัดหินอาเกต  ที่วัดอัมพาวาส  อำเภอท่าชนะ  เป็นร่องรอยว่ามีการค้าขายมาถึงบริเวณนี้เช่นเดียวกัน

                จังหวัดนครศรีธรรมราช  เป็นที่ตั้งของเมืองตามพรลิงค์ ( จีนเรียก ดันมาหลิง )  สถานที่ตั้งของศาสนาพราหมณ์รุ่นแรก  ซึ่งพบร่องรอยเทวสถานของศาสนาพราหมณ์ไศวนิกายที่เขาคา อำเภอสิชล  มีอายุอยู่ในพุทธศตวรรษที่  ๑๔-๑๖  โบราณนอกจากนี้ยังพบร่องรอยการตั้งถิ่นฐานของชุมชนโบราณที่บริเวณสันทรายหลายแห่ง  เช่น เมืองพระเวียง ชุมชน โบราณท่าศาลาสิชน  ชุมชนโบราณท่าเรือ ( มีคลองท่าเรือกว้าง  ๓๐-๕๐  เมตรไหลผ่าน) ซึ่งเรือสินค้าขนาดใหญ่สามารถเข้าไปถึงภายหลังเมืองตามพรลิงค์ได้เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรตามพรลิงค์และปกครองเมืองต่างในคาบสมุทรมลายูมีพระบรมธาตุสำคัญของเมืองสร้างเมือพุทธศาสนามาตั้งที่บริเวณนี้

                จังหวัดเมืองสงขลา  พบว่ามีร่องรอยชุมชนโบราณที่บริเวณสทิงพระ  เมื่อขุดตรวจในตัวเมืองโบราณพบภาชนะดินเผา  (เตาปะโอ)  เครื่องถ้วยสมัยศรีวิชัยสีขาวนวนเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์ ชุงตอนปลายต่อมาสมัยราชวงศ์หยวน ที่เข้ามาในช่วงพุทธศตวรรษที่  ๑๗-๑๘

                จังหวัดปัตตานี  เป็นสถานที่ตั้งของชุมชนขนาดใหญ่ที่มีความเก่าแก่ คือ เมืองโบราณยะรัง  บันทึกของจีนได้กล่าวถึง  ลังยาเสียว  ( อาหรับเรียก ลังกาสุกะ) มีความสำคัญอยู่ในสมัยพุทธศตวรรษที่ ๑๓  ในการสำรวจขุดตรวจ  พบร่องรอยวัฒนธรรมของอาณาจักรศรีวิชัยซึ่งพบพระพิมพ์ดินดิบ  และสถูปจำลองดินเผา พบมีอยู่จำนวนมาก

                สำหรับหลักฐานจากจารึกที่พบทางภาคใต้นั้น  ส่วนมากเป็นจารึกภาษาบาลี  ส่วนภาษาทมิฬภาษาเขมร ภาษามอญ นั้นพบอยู่บ้าง และพบจารึกหลักที่ ๒๓ เป็นเรื่องเกี่ยวกับอาณาจักรศรีวิชัย

สังคมและวัฒนธรรมของอาณาจักรศรีวิชัย

                ในพุทธศตวรรษที่ที่  ๑๓-๑๕ นั้นพุทธศาสนานิกายมหายานได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในเมืองไชยา ดังนั้นการสร้างพระบรมธาตุเมืองไชยาจึงรับอิทธิพลรูปแบบสถาปัตยกรรมของอาณาจักรศรีวิชัย  ซึ่งมีรูปแบบทรงมณฑปหรือทรงปราสาทลักษณะเดียวกับ จันทิที่สร้างในชวาภาคกลาง หรือปราสาทจามที่ฮัวไล และปราสาทขอมสมัยกุเลนที่สร้างราวพุทธศตวรรษที่  ๑๔

                พระบรมธาตุไชยานั้นมีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจตุรัส มีฐานมุขยื่น ๔  ด้าน วางแบบเป็นรูปกากบาทเจดีย์ประธานเป็นเรือนธาตุนั้น  ตั้งอยู่บนลานประทักษิณส่วนหน้ามุขยื่นออกมาทั้ง  ๔ ด้านส่วนยอดนั้นลดหลั่นเป็นชั้น  ๓  ระดับ  โดยมีเจดีย์ จำลองประดิษฐานแต่ละชั้นๆ ละ ๘ องค์ บนลานประทักษิณนั้นสร้างเจดีย์บริวารอยู่ตรงมุมรูปแบบคล้ายสถาปัตยกรรมแบบรถะของอินเดียใต้ที่สร้างในพุทธศตวรรษที่  ๑๒-๑๓ และที่วัดแก้วก็มีสถาปัตยกรรมแบบเดียวกับพระบรมธาตุไชยา แต่พัฒนารูปแบบขึ้นคล้ายสถาปัตยกรรมของพวกจาม  ที่สร้างในพุทธศตวรรษที่  ๑๔

                ต่อมาพุทธศตวรรษที่ ๑๘-๑๙  สถาปัตยกรรมได้มีการผสมผสานแบบศรีวิชัยกับแบบลังกาเข้าด้วยกัน ซึ่งมีการสร้างเจดีย์ทรงกลมประดิษฐานบนฐานกากบาท ที่เจดีย์ใหญ่ที่วัดสทิงพระ จังหวัดสงขลา และสร้างเป็นแบบเจดีย์ทรงกลมประดิษฐานบนฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส ที่วัดพะโค๊ะ  อำเภอสหิงพระ

                สำหรับประติมากรรมที่ถือว่าเป็นรูปแบบของอาณาจักรศรีวิชัย ที่เด่นชัดขึ้น  คือพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร พระโพธิสัตว์ศยามตารา  และพระโพธิสัตว์ชัมภล เป็นปติมากรรมรูปลอยตัวที่สร้างในคติพุทธศาสนามหายาน นอกจากนี้ยังมีการสร้างพระพิมพ์ดินดิบที่พบเป็นจำนวนมากตามชุมชนต่างๆ โบราณต่างๆ ตั้งแต่สุราษฏร์ธานี นครศรีธรรมราช  สงขลา  ปัตตานี ยะลา ถึงนราธิวาส พระพิมพ์ดินดิบนี้สร้างตามคตินิยมพุทธศาสนานิกายมหายานตันตระที่เจริญรุ่งเรืองอยู่ที่อินเดียภาคตะวันออเฉียงเหนือในพุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๕ โดยกษัตริย์แห่งราชวงศ์ปาละ ทรงอุปถัมภ์และมีศูนย์กลางอยู่กลางอยู่ที่เมืองนาลันทา เมืองปหรรปุระ และเมืองไมนามตี

                ต่อมาได้มีการติดต่อเผยแพร่หายานตันตระและมีอิทธิพลเข้าไปยังชวาภาคกลางในพุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๔  โดยกษัตริย์ราชวงศ์ไสเลนทร์ของอาณาจักรมัชฌาปาหิต (ชวา) ทรงอุปถัมภ์

                พระเจ้าเทวะปาละ  เป็นกษัตริย์องค์ที่ ๓  ของราชวงศ์ปาละมีศูนย์กลางอำนาจอยู่ที่แคว้นเบงกอล พระองค์ทรงอุปถัมภ์พุทธศาสนามหายานตันตระสกุววัชรยานอยู่นั้น ได้จารึกแผ่นทองแดงไว้เมื่อ  พ.ศ.๑๔๐๓  ได้กล่าวถึง พระเจ้าพาลปุตรกษัตริย์ไศเลนทร์ของสุมาตราได้มาสร้างวัดไว้ที่นาลันทาสำหรับพวกจาริกแสวงบุญไปจากคาบสมุทรมลายู และพระเจ้าเทวะปาละนั้นทรงอุทิศรายได้จากหมู่บ้าน ๕ หมู่บ้านสำหรับดูแลวัดดังกล่าว

                นอกจากนี้ในคาบสมุทรภาคใต้นั้นพบว่าศาสนาพราหมณ์ไศวนิกายที่เจริญรุ่งเรืองอยู่ในอินเดียภาคใต้ โดยการอุปถัมภ์ของกษัตริย์ราชวงศ์โจฬะ  เมื่อพุทธศตวรรษที่ ๑๔-๑๗  นั้น ได้เดินทางเข้ามาเผยแพร่จนเจริญรุ่งเรือง  เนื่องจากพบเทวรูปพรัศิวะมหาเทพ และพระอคัสตยะ ที่อำเภอสทิงพระ  จังหวัดสงขลา

                ต่อมาได้มีการเผยแพร่และมีอิทธิพลต่อศาสนาพราหมณ์ไศวนิกายที่เกาะชวาในปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๔ ครั้งนั้นกษัตริย์ราชวงศ์มะตะราม  ทรงให้การอุปถัมภ์ทั้งศาสนาพราหมณ์และพุทธศาสนานิกายหินยานด้วย

                ในพุทธศตวรรษที่  ๑๖ พระเจ้าราเชนทร์โจฬะ  พ.ศ.๑๕๗๓  และพระเจ้าราชราชะหรือราชเกศรีวรมัน พ.ศ.๑๕๘๗-๑๕๘๙ แห่งราชวงศ์โจฬะนั้นได้มีจารึกบันทึกว่า พระเจ้าจุฬามณีวรมัน กษัตริย์ราชงวศ์ไศเลนทร์ได้อุปถัมภ์วัดพุทธศาสนาที่เมืองนาคปตัมหรือนาคปัฏฏินัมซึ่งเมืองนี้เป็นศูนย์กลางพุทธศาสนานิกายหินยาน ที่ราชวงศ์โจฬะอุปถัมภ์อยู่ และพระเจ้ากุลโลตุงคะโจฬะ พ.ศ.๑๖๒๗ ได้กล่าวว่า พระองค์นั้นได้อุทิศรายได้จากหมู่บ้านหนึ่งให้เป็นค่าดูแลรักษาวัดดังกล่าว วัดนี้จารึกเรียกว่า “ ไศเลนทรจุฑามณีวรมันวิหาร”

                สรุปแล้วคาบสมุทรอินโดจีนตอนใต้ ตั้งแต่จังหวัดชุมพรไปจนถึงจังหวัดนราธิวาสนั้น ได้พบร่องรอยของชุมชนโบราณก่อนสมัยอาณาจักรศรีวิชัย ประมาณก่อนพุทธศตวรรษที่ ๑๓ ชุมชนได้มีมนุษย์มาอาศัยอยู่ก่อนแล้ว

                ต่อมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ ๘-๙ เป็นต้นมานั้น  บริเวณดังกล่าวได้มีการตั้งนิคมการค้า

( แหล่งค้าขาย-ชุมชนค้าขาย-ตลาด ) ของชาวอินเดียขึ้น ชุมชนการค้านั้นต่อมามีความเจริญมากขึ้นจนสามารถสร้างเมือง และมีบทบาทสำคัญในการติดต่อค้าขายกับพ่อค้าต่างชาติจนมีสินค้าจากโลกตะวันตกและโลกตะวันออก โดยติดต่อร่วมสมัยกับสมัยอินโด-โรมันของอินเดีย ( คืออินเดียทำเลียนแบบสินค้าโรมัน) ในพุทธศตวรรษที่ ๕-๙ จนบางแห่งสามารถสร้างแหล่งอุสาหกรรมการผลิตลูกปัด เช่น แหล่งโบราณคดีสามแก้วที่ชุมพร แหล่งโบราณคดีควนลูกปัดที่คลองท่อม แหล่งโบราณคดีบ้านทุ่งตึกที่พังงา เป็นต้น

                ชุมชนโบราณระดับเมืองตามชายฝั่งทะเลนั้นปรากฏว่ามีมากกว่า ๑๐ แห่ง (จากบันทึกของจีน) ต่างเมืองมีกษัตริย์ปกครองดูแลตนเองและตืดต่อทางการทูตกับจีน นอกจากนี้ยังมีการติดต่อค้าขายกับอินเดีย จนมีความคุ้นเคยกับอารยธรรมอินเดียเป็นอย่างดี และยอมรับศาสนาพราหมณ์และพุทธศาสนาจากอินเดียทุกภาคซึ่งนำมาเผยแพร่จนมีการสร้างศาสนาสถานขึ้นมากมาย มีรูปแบบสกุลต่างชาติ เช่น

                สกุลช่างอมราวดี  จากอินเดียภาคใต้ (ลุ่มแม่น้ำกฤษณา-โคทาวารี) พุทธศตวรรษที่ ๖-๙

                สกุลช่างคุปตะ    จากอินเดียภาคเหนือและภาคตะวันออก  พุทธสตวรรษที่ ๙-๑๑

                สกุลช่างหลังคุปตะ  พุทธศตวรรษที่   ๑๑-๑๔

                ดังนั้นในพุทธศตวรรษที่ ๑๓-๑๘   แหลมอินโดจีนตอนใต้ของไทยจึงเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรศรีวิชัย จากหลักฐานทางโบราณสถานและโบราณวัตถุจึงมีข้อสมมติฐานว่าบริเวณพระบรมธาตุไชยา-แหลมโพธิ์  จังหวัดสุราษฏร์ธานีนั้นเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยตอนบนหรือเมืองท่าสำคัญ  และเมืองปาเล็มบังบนเกาะสุมาตรา เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยตอนล่างหรือเป็นวงกลม