พระนางชัยเทวี

                ราว พ.ศ. 1256 เป็นพระมเหสีของพระเจ้าชัยวรมันที่ 1 ครองราชย์ในช่วง เกิดเหตุวุ่นวายเนื่องจากพระเจ้าชัยวรมันที่ 1 สิ้นพระชนม์ลง มีจดหมยเหตุจีนว่า หลัง พ.ศ.1249 นั้น เจนละเกิดจลาจล บ้านเมืองแตกแยกออกเป็น 2 พวก คือ เจนละบก (ครองกัมพูชาตอนเหนือมาถึงที่ราบสูงตอนใต้ของลาว และเทือกเขาพนมดงเร็กในไทย)  และเจนละน้ำ (ครองบริเวณกัมพูชา ปัจจุบันทั้งหมด) พวกเจนละน้ำนั้นต่างแยกตัวเป็นอิสระออกหลายเมืองและต่างแยกชิงอำนาจกัน ต่อมาก็ถูกศัตรูภายนอก (เกาะชวาและสุมาตรา) ยกทัพเข้ารุกราน ในที่สุดเจนละก็ตกอยู่ในอำนาจของศัตรูภายนอกคือ อาณามัชฌาปาหิต (ชวา) ซึ่งมีการนำตัวเจ้าชายของอาณาจักรขอมนั้นไปอยู่ที่ชวาด้วย

                โบราณวัตถุและโบราณสถานของอาณาจักรเจนละนั้น พบอยู่มากมาย เป็นศิลปะขอมสมัยก่อนเมืองพระนคร มีอายุในพุทธศตวรรษที่ 12-14 สำหรับสถาปัตยกรรมที่นิยมสร้างนั้น เป็นปราสาทที่ก่อสร้างด้วยอิฐ

มีรูปแบบสถาปัตยกรรมผสมผสานระหว่างรูปแบบอินเดียใต้ กับรูปแบบศิลปะพื้นเมืองขอม (สร้างด้วยไม้) ได้แก่

กลุ่มโบราณสถานที่เมืองสมไพรกุก

                สำหรับงาน ประติมากรรมนั้นมีการสร้างรูปเคารพในพุทธศาสนานิกายมหายาน และศาสนาพราหมณ์ อิทธิพลศิลปะอินเดีย ช่วงปลายยุคนั้นมีอิทธิพลศิลปะชวา เข้ามาด้วยนั้น