ขุนศรีนาวนำถุม พ่อขุนในเมืองเชลียง(1)

                ในจากรึกวัดศรีชุมนั้น มีชื่อข้อความกล่าวถึงของขุนศรีนาวนำถุม เป็นขุนในเมืองเชลียงมีอาณาเขตสัมพันธ์กับเมืองตาก เมืองลำพูน เมืองเชียงแสน เมืองพะเยา จนถึงลุ่มแม่น้ำโขง ต่อมาขุนผู้นี้ได้ขยายอำนาจในขอบเขตของเมืองคู่คือ นครสองอันขึ้นดังนั้นการมีอำนาจทางการเมืองจึงใช้การรวมทรัพย์กรจากสองเมือง (ระบบเมืองคู่) และผูกสัมพันธ์ทางเครือญาติ สร้างการปกครองระบบเมืองคู่เช่นเดียวกับเมืองสระหลวง เมืองสองแคว เมืองราด เมืองลุม แต่ก็ไม่สามารถสร้างความมั่นคงได้ตลอด เนื่องจากขุนศรีนาวนำถุมนั้นมีขุนผาเมือง พระโอรสเป็นเจ้าเมืองราด(เมืองนครไทย ) แม้จะสัมพันธ์กันในฐานะเป็นพระบิดา เป็นพระโอรสขุนผาเมืองก็ครองเมืองเป็นอิสระไม่ขึ้นต่อเมืองเชลียง

                นอกจากนี้ขุนผาเมืองยังกลับแสวงหาอำนาจจากรัฐอื่น คือ อาณาจักรขอม โดยขุนผาเมือง ได้อภิเษกสมรสกับ นางสิขรมหาเทวี พระธิดาของผีฟ้าเมืองศรีโสธรปุระ (พระเจ้าชัยวรมันที่ 7) เมื่อราว พ.ศ.1762 ครั้งนั้นอาณาจักรขอมได้หมายมั่นในการขยายอำนาจมายังดินแดนสุวรรณภูมิ พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ถึงกับทรงมอบพระขรรค์ชัยศรีและพระนามแก่ “กมรเต็งอัญผาเมือง” (ขุนผาเมือง) เพื่อให้มีตำแหน่งเป็น “ศรีอินทราบดินทราทิตย์” อันเป็นสัญญาณแสดงพระราชอำนาจของกษัตริย์ขอม

                อาณาจักรขอมสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 นั้น ได้เกิดเหตุการณ์สงครามกับอาณาจักรจัมปาอยู่หลายครั้ง

ทำให้พระองค์มีพระราชประสงค์ที่จะสร้างไมตรีต่อกัน เพื่อให้มีไมตรีเกี่ยวพันกันยาวนาน ดังปรากฏความใน      ศิลาจารึกปราสาทพระขรรค์ว่า

                “สำหรับผู้ที่พระองค์พระราชทานความั่งคั่งบริบูรณ์แล้ว ก็ได้พระราชทานพระธิดาด้วย

                ขุนหรือบุคคลที่ได้รับพระธิดามาอภิเษกตามจารึกนี้ ก็มีขุนผาเมือง พระโอรสของขุนศรีนาวนำถุม กษัตริย์นครสองอัน (เมืองสุโขทัยศรีสัชนาลัย)

                ครั้นเมื่อขุนผาเมืองได้พระธิดาของกษัตริย์ขอม (พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 คือ นางสิขรมหาเทวี เป็นพระมเหสีแล้ว ขุนผาเมือง (ขอมเรียก “กมรเดงอัญผาเมือง ) ยังได้รับพระราชทาน พระขรรค์ชัยศรี กับพระนาม “ศรีอินทราบดินทราทิตย์” จากกษัตริย์ของอาณาจักรขอมเช่นนี้ จึงมีนัยของการสนับสนุนให้ขุนผาเมือง ราชบุตรเขยผู้นี้ได้มีอำนาจปกครองอาณาจักรแห่งนี้ต่อไป คือดินแดนบริเวณลุ่มแม่น้ำยม แม่น้ำน่าน และแม่น้ำป่าสัก

                ขณะนั้นขุนศรีนาวนำถุม แม้จะมีอำนาจในการครองนครสองอันก็จริงอยู่ ขุนผู้นี้ก็ได้แต่ครองอำนาจอยู่แต่เมืองศรีสัชนาลัย ที่ยังไม่มั่นคงเท่าไรนัก ด้วยเหตุนี้จึงไม่สามารถคุมเมืองสุโขทัย ซึ่งตั้งอยู่ทางด้านใต้ได้ ดังนั้นเมื่องขุนศรีนาวนำถุม สิ้นพระชนม์ลง จึงเป็นเหตุให้บุคคลชาติอื่นที่มีตำแหน่งเพียง โขลญลำพง คือ คนงานประจำ      เทวสถาน (ในเมืองสุโขทัย ) นั้น สามารถทำการรวบรวมกำลังพรรคพวกตนที่นับถือศาสนา ได้แก่ พวกขอมสมาด  (หรือ พวกเขมรดง) เข้าทำการยึดเมืองสุโขทัยไว้ได้

                ส่วนขุนผาเมือง ผู้ครองเมืองราดนั้น ถือว่าเป็นผู้ครองเมืองที่มีอำนาจมั่นคง ดีกว่านครสองอันของพระบิดา ด้วยจากเมืองราดนั้นเป็นพื้นที่มีทำเลดี สามารถควบคุมเส้นทางคมนาคม ในลุ่มแม่น้ำน่าน แม่น้ำป่าสัก และแม่น้ำโขง โดยเฉพาะการค้าข้างที่มาจากบริเวณแม่น้ำโขงนั้น ถือว่าเป็นเศรษฐกิจที่สร้างความมั่นคงหลักให้กับเมืองราดแห่งนี้ จึงนับว่าเป็นแหล่งอุดมสมบูรณ์ที่สามารถสถาปนาอำนาจของตนได้แห่งหนึ่ง ดังความจารึกที่กล่าวถึงอำนาจของขุนผาเมืองผู้นี้ว่า

                “ลูกพ่อขุนศรีนาวนำถุมผู้หนึ่งชื่อ พระยาผาเมือง เป็นขุนในเมืองราดเมืองลุม

                คุมลุงแสนช้างมาฝากรอบบ้านเมือง ออกหลวงหลายแก่กม”

                การที่ขุนผาเมืองได้เข้าไปคุมเมืองเชลียง (เมืองศรีสัชนาลัย) เช่นนี้ นอกจากพ่อขุนจะเข้าคุ้มครองแลเชื้อพระวงศ์ของพระองค์แล้ว ยังคุมเมืองไว้เพื่อสร้างสัมพันธ์ทางการเมือง ระหว่างเมืองราดกับเมืองเชลียง ให้มีความสัมพันธ์ที่มั่นคงขึ้นยิ่งขึ้น

                ขุนศรีนาวนำถุม ผู้นำของคนไทยผู้นี้ จึงนับเป็นปฐมกษัตริย์ครองเมืองนครสองอัน (เมืองสุโขทัยศรีสัชนาลัย) และมีขุนผาเมือง พระโอรสเป็นเจ้าครองเมืองราด ด้วยเหตุที่ขุนผาเมืองได้มีสัมพันธไมตรีกันดีกับพระเจ้า    ชัยวรมันที่ 7 จนยอมรับพระราชทานพระธิดามาเป็นมเหสีดังกล่าว น่าจะเป็นเหตุหนึ่งที่ทำให้ ขุนผาเมือง ได้แยกครองเมืองราด เมืองลุม เป็นอิสระหรืออาจจะยอมอยู่ในอำนาจหรือเป็นไมตรีกับอาณาจักรขอม

                ดังนั้น ขุนศรีนาวนำถุม พระบิดาของขุนผาเมือง สิ้นพระชนม์ลงและเกิดเหตุคนของอาณาจักรชอม คือ

ขอมสบาดโขลญลำพง เข้าชิงอำนาจในเมืองสุโขทัยเช่นนี้ น่าจะเป็นเหตุหนึ่งที่ทำให้ขุนผาเมือง เจ้าเมืองราด ได้พารังเกียจขอม จึงหันมาคบกันกับขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง ซึ่งเป็นพระสหายสนิทกัน และเป็นพระญาติสนิทด้วย กล่าวคือ ขุนบางกลางหาวนั้นมี นางเสือง เป็นพระธิดาของขุนศรีนาวนำถุม เป็นพระมเหสี หรือขุนบางกลางหาวนั้นสืบเชื้อสายมาจากราชวงศ์เชียงแสน หรือเป็นชนชาติเดียวกันมา