ราชวงศ์สุพรรณภูมิ
ราชวงศ์สุพรรณภูมิ
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถเจ้า
ครองราชย์ พ.ศ.1991
2031(2)
นอกจากนี้ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถเจ้า
ได้ให้แต่งกองทัพให้ตีเอาเมืองลิสบทิน (เมืองศรีสพเทิน)ครั้งนั้น
พระองคืได้เสด็จหมุนทัพขึ้นไปตั้งทัพหลวง อยู่ที่ตำบลโคน
พ.ศ.2000 ปีฉลู ครั้งนั้นกรุงศรีอยุธยาเกิดข้าวยากหมากแพง
ข้าวราคาแพงเป็นทะนาน ละ 800 เบี้ยเมื่อเทียบกับเบี้ยเฟื้องแล้ว 800
เบี้ยนั้นหมายถึงข้าว เกวียนหนึ่งราคาเป็นเงินสามชั่งสิบบาท
พ.ศ.2002 ปีขาล
ครั้งนั้นสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถเจ้าทรงให้ทำการบูรณะบำรุง พระศาสนาอย่างมากมาย
และโปรดให้หล่อพระโพธิสัตว์ 500 ชาติขึ้น
พ.ศ.2003 ปีมะโรง ได้มีการเล่นมหรสพฉลองพระ (พระโพธิสัตว์)
และพระราชทานแก่พระสงฆ์พราหมณ์และวณิพกทั้งปวง ครั้งนั้นพระยาเชลียง
ได้คิดการเป็นขบถ พาเอาครัวทั้งปวงไปเป็นเมืองออกกับมหาราช (ท้าวลูก)
ที่เมืองเชียงใหม่
พ.ศ.2004 ปีมะเส็งศก พระยาเชลียง
ได้นำพาให้มหาราชยกทัพมาจะตีเอาเมืองพิษณุโลก นำทัพเข้าไปปล้นเมืองเป็นสามารถ
แต่ไม่สามารถเอาเมืองได้และยกทัพเลยไปตีเอาเมืองกำแพงเพชร ทำการสู้รบถึง 7 วัน
ก็ไม่สามารถเข้าปล้นเมืองได้ มหาราช (ท้าวลูก) จึงได้เลิกทัพกลับคืนเมืองเชียงใหม่
พ.ศ.2005 ปีมะเมีย เจ้าเมืองนครไทย ได้พาเอาครัวอพยพหนีไปเมืองน่าน
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถจึงให้พระกลาโหมนำทัพไปติดตามกลับคืนมาได้
แล้วพระกลาโหมจึงยกพลไปชิงเอาเมืองสุโขทัยคืนมาได้
ต่อมา พ.ศ.2006 ปีมะแม สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
ได้เสด็จนำกองทัพขึ้นไปตีเอาเมืองเชียงใหม่ อีกครั้งหนึ่ง แต่ไม่สำเร็จ
แต่ยังเกรงว่าหากพระองค์ยกกองทัพกลับคืนกรุง ศรีอยุธยาแล้ว
เมืองเชียงใหม่จะยกทัพเข้ามารุกรานอีก
พระองค์จึงมีพระบรมราโชบายที่จะเสด็จไปประทับครองราชย์อยู่เมืองพิษณุโลก
โดยให้สถาปนาเมืองพิษณุโลกนั้นขึ้นเป็นราชธานี และเป็นมณฑลฝ่ายเหนือ
ครั้งนั้นพระองค์ทรงโปรดให้ พระบรมราชา
พระราชโอรสทำหน้าที่เป็นพระเจ้าแผ่นดินครองกรุงศรีอยุธยาแทน เป็นมฑลฝ่ายใต้
โดยขึ้นแก่มณฑลฝ่ายเหนือ
เมื่อตั้งเมืองพิษณุโลกเป็นราชธานีแล้ว
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถได้ทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา ได้แก่ สร้างพระศรีรัตนมหาธาตุ
(พระปรางค์) ขึ้นที่วัดพระพุทธชินราช และให้ทูตออกไปนิมนต์พระเถระมาจากลังกาทวีป
พระองค์ทรงศรัทธาได้ลาผนวกเสด็จออกบวชเป็นพระภิกษุเช่นเดียวกับพระมหาธรรมราช
(พญาลิไทย)
ต่อมา มหาราชท้าวลูก
จากเมืองเชียงใหม่ได้ยกทัพมาชิงเอาเมืองสุโขทัย สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
และพระอินทราชา พระราชโอรส ได้เสด็จยกทัพไปป้องกันเมือง
พระอินทราชา นั้น สามารถนำกำลังเข้าโจมตีทัพของพระยาเถียรแตก
แล้วทัพนั้นได้มาปะทะกับทัพของหมื่นนคร สมเด็จพระอินทราชาจึงชนช้างสู้รบกับหมื่นนคร
การสงครามได้สู้รบกันโกลาหล กล่าวคือพวกข้าศึกสี่คนได้ขับช้างสี่เชือก
(ข้าเถิงลาวทั้งสี่ช้าง) เข้ากลุ่มรุมทำร้านช้างพระที่นั่งแต่ฝ่ายเดียว
จนเป็นเหตุให้สมเด็จพระอินทราชาเจ้า นั้นต้องปืนที่พระพักตร์ (สิ้นพระชนม์)
แล้วกองทัพของมหาราช จึงเลิกกลับคืนเมืองเชียงใหม่ เรื่องพระอินทราชา
พระราชโอรสของพระองค์นั้นบางแห่งปรากฏได้ครองราชย์เป็นกษัตริย์ต่อมา พระนามว่า
สมเด็จพระอินทราชาที่ 2 จนถึง พ.ศ.2016 ในพงศาวดารบางฉบับไม่มีรัชกาลนี้
พ.ศ.2007 ปีวอก สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
ทรงโปรดให้สร้างพระวิหารที่วัดจุฬามณี
พ.ศ. 2008 ปีระกา สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ทรงผนวช ณ วัดจุฬามณี
จำพรรษา อยู่ 8 เดือน วัดจุฬามณีนี้ตั้งอยู่ด้านทิศใต้ของเมืองพิษณุโลก
จารึกแผ่นหินหน้ามณฑป พระพุทธบาท
ในจารึกระบุว่าสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงผนวชที่วัดจุฬามณีถึง 8 เดือน ใน พงศ.2008
โดยมีข้าราการตามบวช ตามเสด็จจำนวน 2348 คน
พ.ศ.2011 ปีชวด มหาราชท้าวบุญ ได้ยกทัพเข้าชิงเมืองเชียงใหม่ จาก
มหาราชท้าวลูก
พ.ศ.2014 ปีเถาะ หลังจากพระองค์ลาผนวชไม่เท่าไร
ปรากฏว่ามีช้างเผือกเข้ามาสู่บารมี เป็นช้างเผือกเชือกแรกในสมัยอยุธยา
พ.ศ.2015 ปีมะโรง พระราชสมภพ พระราชโอรส (ไม่ทราบ พระองค์ใด)
พ.ศ.2016 ปีมะเส็ง พระเจ้าติโลกราช กษัตริย์เมืองเชียงใหม่
เกิดหวาดระแวงเสียสติ ถึงกับฆ่าราชบุตรผู้เป็นรัชทายาทเสีย ดังนั้น กรุงศรีอยุธยา
จึงได้โอกาส ยกทัพขึ้นไปตีเอาเมืองเชียงชื่น (เมืองสวรรคโลก) ใน พ.ศ. 2017 ปีมะเมีย
สามารถกวาดต้อนผู้คนที่พระยายุธิษฐิระ กวาดต้อนเอาไปนั้นกลับคืนมาหมด
และในปีนี้หมื่นนครได้ลอกเอาทองพระเจ้าลงมาหุ้มดาบ
พ.ศ. 2018 ปีมะแม มหาราช (ท้าวบุญ) เมืองเชียงใหม่
ได้ขอเป็นไมตรีกับกรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถนั้น
ยอมรับเป็นไมตรีและสัญญาไม่ให้เกิดศึกสงครามต่อกันอีกเลย ตลอดรัชกาล
พ.ศ. 2020 ปีระกา มีการตั้งเมืองนครไทย
พ.ศ. 2022 ปีกุน พระสีหราชเดโช ถึงแก่อนิจกรรม
พ.ศ. 2023 ปีชวด พระยาล้านช้างถึงแก่อนิจกรรม
และพระราชทานให้อภิเษก พระยาซ้ายขาว ขึ้นเป็นพระยาล้านช้างแทน
พ.ศ. 2025 ปีขาล สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เจ้าทรงโปรดจัดมหรสพ
ฉลองวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เมืองพิษณุโลก 15 วัน แล้วพระองค์ได้พระราชนิพนธ์
มหาชาติคำหลวงจบบริบูรณ์ และยังมี วรรณกรรมเรื่อง ลิลิตพระลอ ที่มีข้อความระบุ
ไว้ท้ายเล่มว่า จบเสร็จมหาราชเจ้า นิพนธ์)
นับเป็นวรรณคดีมรดกสำคัญที่ใช้ศึกษาจนทุกวันนี้
พ.ศ.2026 ปีเถาะ พระบรมราชาธิราชเจ้า ได้เสด็จไปวังช้าง
ตำบลไทรย้อย
พ.ศ. 2027 ปีมะโรง พระเชษฐาธิราชเจ้า และพระบรมราชาธิราชเจ้า
พระราชโอรส ทรงพระผนวชทั้ง
2
พระองค์
พ.ศ. 2028 ปีมะเส็งศก พระราชโอรสทั้งสอง
ได้ลาผนวชและได้แต่งตั้งให้พระบรมราชาธิราชเจ้า
ตำแหน่งพระมหาอุปราช
พ.ศ. 2029 ปีมะเมีย พระบรมราชาธิราชเจ้า เสด็จไปวังช้าง ณ
ตำบลสัมฤทธิ์บูรณ์
พ.ศ. 2030 ปีมะแม ท้าวมหาราชลูกเมืองเชียงใหม่ ถึงแก่พิราลัย
พ.ศ. 2031 ปีวอก พระบรมราชาธิราชเจ้า เสด็จไปตีเมืองทวาย
และเมื่อเสียเมืองทวายนั้นได้เกิดอุลาทว์
หลายประการ โคตกลูก ตัวหนึ่งเป็นแปดเท้า ไก่ฟักไข่ออกตัวหนึ่งเป็นสี่เท้า
ไก่ฟักไข่สามคล่องออกลูกเป็นหกตัว อนึ่งข้าวสารงอกเป็นใบ
ใน พ.ศ. 2031 (บางแห่งว่า พงศ. 2016) สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
ได้เสด็จสวรรคต ณ เมืองพิษณุโลกเมื่อครั้งพระองค์เสด็จสวรรคตนั้น
ท้องฟ้าเกิดแปรปรวน เกิดเหตุวิปริตผิดปกติ จนราษฎรเห็นเป็นทุจริตนิมิต
จึงพากันหวาดหวั่นถึงชะตาบ้านเมือง
พ.ศ. 2033 ปีจอ ได้มีการก่อสร้างกำแพงเมือง พิชัยขึ้นครั้งแรก
พ.ศ. 2035 ปีกุน พระบรมราชาธิราชเจ้า (พระโอรส) พระมหาอุปราชสวรรคต
พระเชษฐาธิราชเจ้า พระโอรสอีกพระองค์ได้ขึ้นครองราชย์สืบสมบัติกรุงศรีอยุธยา
ทรงพระนามว่า สมเด็จพระรามาธิบดี
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ นั้นครองราชย์กรุงศรีอยุธยา พ.ศ. 2991
2006 ( 15 ปี) ครองเมืองพิษณุโลกพ.ศ. 2006 2031 (25 ปี) รวมครองราชย์ 40 ปี
สวรรคตเมื่อมีพระชนมายุได้ 57 ปี (บางแห่งว่า สวรรคต พ.ศ. 2015 น่าจะผิดพลาด)
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในรัชกาลนี้ ในหลักฐานบางแห่งปรากฏความว่า พงศ. 1983
เกิดไข้ทรพิษระบาดผู้คนพากันล้มตายเป็นจำนวนมาก พ.ศ. 1970
ในพระราชวังหลวงนั้นได้เกิดเพลิงไหม้พระที่นั่งตรีมุข และ พ.ศ.1988 เกิดแผ่นดินไหว
เมื่อสอบศักราชแล้ว น่าจะคลาดเคลื่อน
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นพระราชโอรสของสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่
2 พ.ศ.1991 พระองค์ทรงยกพระราชวังให้สถาปนาขึ้นเป็นวัดพระศรีสรรเพชญ์
สถาปนาที่ถวายพระเพลิงปฐมกษัตริย์ผู้สร้างกรุงศรีอยุธยาคือ พระเจ้าอู่ทอง
เป็นวัดพระราม สร้างพระวิหารวัดจุฬามณี ทรงออกผนวช 8 เดือน
รัชกาลนี้ ได้จัดตั้งตำแหน่งขุนนางจตุสดมภ์ คือ
ให้ทหารเป็นสมุหกลาโหม พลเรือนเป็นสมุหนายก ขุนเมืองเป็นพระนครบาลเมือง
ขุนวังเป็นพระธรรมาธิกรณ์และขุนคลังเป็นพระโกษาธิบดี ได้แต่งทัพตีเอาเมืองมะละกา
เมืองศรีสพเถิน และทำการหล่อพระโพธิสัตว์ 500 ชาติ
รัชกาลนี้มีการจับได้ช้างเผือก พระบรมราชา พระราชโอรสทรงผนวช
และตีเมืองทวาย สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถอยู่ในราชสมบัติ 40 ปี ครองราชย์ พ.ศ. 1991
2031 (40 ปี) บางแห่งว่าสวรรคต พ.ศ. 2013 ( 36 ปี)
บางแห่งว่าครองราชย์ พ.ศ. 1977 ศักราชไม่ตรงกัน
ลำดับต่อจากสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถเจ้านั้น
หลักฐานบางแห่งว่ามีกษัตริย์เพิ่มอีกรัชกาลหนึ่ง คือสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3
ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 2031 2034 รวม 3 ปี (บางแห่งว่า สิ้นพระชนม์ก่อนแล้ว เมื่อ
พ.ศ. 2035) แล้วจึงเป็นรัชกาลสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 ในพงศาวดารพระราชหัตเลขานั้น
กลับมีสมเด็จพระอินทราชาธิราชที่ 3 แต่ไม่มีสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3 กล่าวคือ
สมเด็จพระอินทราชาธิราชที่ 2 เป็นพระโอรสของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ
ครองราชย์ พ.ศ. 1992 พระองค์ ทรงมีพระโอรสคือ พระบรมราชา ต่อมาทรงผนวชใน พ.ศ. 2007
และแต่งตั้งให้ พระบรมราชานี้ เป็นพระมหาอุปราช เมื่อ พ.ศ. 2010
พระบรมราชาได้ยกไปตีเมืองทวายเมื่อ พ.ศ. 2013 และสมเด็จพระอินทราชาฯ
เสด็จสวรรคตในปี พงศ. 2016 อยู่ใน ราชสมบัติ 24 ปี
บางแห่งไม่ปรากฏว่ามีรัชกาลของสมเด็จพระอินทรราชาธิราชที่ 2
องค์นี้
สรุปได้ว่า สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ครองราชย์ พ.ศ. 1991 2031 (40
ปี) หรือ พ.ศ. 1977 2031 (36 ปี) สมเด็จพระอินทราชาธิราชที่ 2 ครองราชย์
พ.ศ. 2031 2034 ( 3 ปี) ในพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา
ไม่มีรัชกาลของสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3
หมายเหตุ
กรณีศึกษาคือ สมเด็จพระบรมไตรโบกนาถเจ้า น่าจะทรงมี
พระบรมราชาและพระเชษฐาธิราช เป็นพระราชโอรส และได้แต่งตั้งพระโอรส องค์ใหญ่เป็น
พระบรมราชา ตำแหน่งพระมหาอุปราช ต่อมาพระบรมราสิ้นพระชนม์ เมื่อ พ.ศ.2035 ทำให้
พระเชษฐาธิราช ขึ้นครองเป็นกษัตริย์คือ สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2
(ไม่ใช่มีพระนามเดิมว่า พระบรมราชา) ส่วนสมเด็จพระอินทราชาธิราช ที่ไม่มีนั้น
น่าจะเป็นองค์เดียวกัน สมเด็จพระรามาธิบดี หรือสิ้นพระชนม์เสียก่อน เมื่อ พ.ศ.2006
| 
