ตั้งอยู่ทิศตะวันออกเฉียงเหนือของ สปป.ลาว เป็นแขวงที่านของภาคปฏิบัติลาวในสมัยต่อสู้กู้ชาติต้านจักรพรรดิต่างชาติที่เข้ามารุกราน มีเนื้อที่ทั้งหมด 16,500 ตารางกิโลเมตรมีพลเมืองประมาณ 226,000 คน ประกอบด้วย 6 เมือง เช่น เมืองเวียงไชย, เมืองซำเหนือ,เมืองซำใต้,เมืองเวียงทอง, เมืองหัวเมืองและเมืองเซียงค้อ ประกอบด้วย 3 ชนเผ่าใหญ่คือ ลาวลุ่ม, ลาวเทิงและลาวสูง มีชนเผ่าเล็กๆรวม 30 ชนเผ่า มีชายแดนติดกับแขวงเชียงขวาง, แขวงหลวงพระบางและประเทศสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม
เมืองซำเหนือ
คือเมืองเอกของแขวงหัวพัน ประเทศลาว หรือจะเรียกว่า เมืองหลวงของแขวงหัวพัน โดยมีเมืองซำเหนือมีชายแดนติดกับประเทศเวียดนาม ซึ่งแขวงหัวพันอยู่ถัดจากแขวงเชียงขวาง ประเทศลาว เมืองซำเหนือตั้งอยู่กลางหุบเขาเขียวขจี และอุดมสมบูรณ์ มีพื้นที่ป่าไม้มากมาย โดยเมืองนี้มีความสูงจากน้ำทะเล 1,200 เมตร เมืองซำเหนือเป็นเมืองที่มีลักษณะงดงามทางธรรมชาติที่สวยงาม เมืองซำเหนือมีตลาดในเมืองยามเช้า โดยจะมีชาวเขาเผ่าต่างๆ ออกมาเดินซื้อของ โดยเป็นตลาดใหญ่ที่สุดในภูมิภาคนี้ (ตลาดที่ใหญ่ที่สุดในลาว) มีสินค้าให้เลือกมากมายเช่น อาหารสด อาหารแห้ง ของใช้จากประเทศจีนประเทศเวียดนามและประเทศไทย ผ้าทอมือ ซึ่งเป็นสินค้าที่ขึ้นชื่อของประเทศลาว ที่ส่งไปขายยังเมืองหลวงพระบางและเมืองเวียงจันทน์ มีลวดลายที่ประณีต และสวยงามมาก
เมืองเวียงไชย
เมืองเวียงไชยเป็นดินแดนที่สวยงานและวีระอาจหาญ ทิวทัศน์ธรรมชาติภูผาป่าไม่ที่เขียวสดงดงามและทุ่งนายาวเหยียดทอดไปตามแนวภูผา เป็นสิ่งสวยงามยิ่งนักและยังเป็นที่ตั้งทางประวัติศาสตร์ในการต่อสู้กู้ชาติต้านจักรพรรดิต่างด้าวที่เข้ามารุกรานดินแดนแห่งนี้เดิมมีชื่อว่า
ทุ่งนาไก่ เนื่องจากในเขตนี้มีไก่ป่ามากมาย ภายหลังสงครามได้ยุติลง ทุ่งนาไก่ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นเมืองเวียงไชย ประกอบด้วย 4 บ้าน ทิศเหนือคือบ้านล่องกู้ ทิศใต้คือบ้านเชียงซื้อและบ้านนาไก่ใต้ทิศตะวันตกเฉียงเหนือคือบ้านบกและมีบ้านนาไก่เหนืออยู่ใจกลาง ทิศเหนือติดภูแต้ม ทิศใต้ติดภูแคทิศตะวันตกติดสายภูเขียว ทิศตะวันออกติดทางหมายเลย 16สถานที่แห่งนี้เป็นภูผาหินเต็มไปด้วยถ้ำธรรมชาติรวมถึง 102 ถ้ำ ประกอบด้วยถ้ำสำคัญๆ ดังนี้
แขวงหัวพัน : “เมืองแห่งสมรภูมิิ”
• สถานที่ตั้ง : อยู่ติดชายแดนเวียตนามเหนือ ถัดไปจากแขวงเชียงขวาง
• เมืองหลวง : เมืองซำเหนือ
• หัวพัน : ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของเชียงขวาง ประวัติศาสตร์ของสองแขวงนี้มีความคล้ายคลึงกัน ในอดีตหัวพันเคยตกเป็นเมืองขึ้นของเวียดนามสลับกับการดำรงอยู่ในฐานนะรัฐเอกราช และเพิ่งถูกรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของลาวในสมัยที่ตกเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศส ปัจจุบันมีประชากรราว 280,780 คน ภูมิประเทศเป็นภูเขาสลับซับซ้อน พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าไม้ อากาศค่อนข้างหนาว ประกอบด้วยชมกลุ่มน้อยกว่า 20 เผ่า ได้แก่ ไทขาว ไทแดง ไทเหนือ ไทน้อย ม้ง ขมุ ยูนนาน ส่วนใหญ่ใช้ภาษาตระกูลภาษาไท
แหล่งท่องเที่ยว
• เมืองซำเหนือ เป็นเมืองหลวงของแขวงหัวพัน มีชายแดนติดกับเวียดนาม ตั้งอยู่ท่ามกลางหุบเขาอันเขียวชอุ่มที่ความสูง 1,200 เมตร เป็นเมืองที่มีวิวทิวทัศน์ที่สวยงาม ตลาดในเมืองยามเช้าจะมีชาวเขาเผ่าต่างๆ ออกมาเดินซื้อของกันที่นี่ เป็นตลาดใหญ่ที่สุดในภูมิภาคนี้ มีสินค้าให้เลือกหลากหลาย ทั้งอาหารสด อาหารแห้ง ของจากจีน เวียดนามและไทย และผ้าทอมือ ซึ่งเป็นสินค้าที่ขึ้นชื่อของลาว ที่ส่งไปขายยังหลวงพระบางและเวียงจันทน์ มีลวดลายที่ประณีต สวยงาม
• วัดโพธิ์นาราม ถัดจากตลาดกลางเมืองมาประมาณ 2 กิโลเมตร จะถึงวัดโพธิ์ชัยนาราม นับเป็นสถานที่สำคัญทางศาสนาเพียงแห่งเดียวของเมือง สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2522-2530 ส่วนทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของตัวเมือง เป็นที่ตั้งของอนุสาวรีย์เสรีภาพ สร้างขึ้นมาเพื่อฉลองเอกราชในปี พ.ศ. 2522 เป็นรูปดาวแดง ตั้งอยู่บนเขา เป็นจุดที่สามารถชมวิวทิวทัศน์ของเมืองซำเหนือได้ด้วย
• เมืองเวียงชัย อดีตศูนย์บัญชาการใหญ่ของกลุ่มผู้นำขบวนการประเทศลาว หมู่บ้านชนพื้นเมืองหลากวัฒนธรรม และแหล่งทอผ้าอันดับ 1 ของลาวอย่างซำเหนือ โดยเฉพาะที่มาจากเมืองซอนและสบหาวถือว่าคุณภาพดีที่สุด
ที่พัก ร้านอาหาร
• เมืองหัวพันไม่โดดเด่นในเรื่องของการท่องเที่ยวสักเท่าไร ที่พักส่วนใหญ่จึงดัดแปลงจากบ้านพักของชาวบ้านจะเป็นในรูปแบบของเรือนพัก แต่ถ้าต้องการความสะดวกสบายสามารถเลือกใช้กับผู้ประกอบการนำเที่ยวในแขวงเชียงขวางก็ได้ ซึ่งจะจัดพาหนะที่พัก อาหาร โปรแกรมท่องเที่ยว ไว้ให้ครบครัน สามารถติดต่อได้ที่ Inter-Lao Tourism Xieng Khuang Branch , Phonsavan, Laos โทร. (856) 020 566 1077
การเดินทาง
• จากเชียงขวางมาเมืองหัวพัน สามารถใช้ทางหลวงหมายเลข 7 เดินทางไปยังเมืองคำทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ แล้วเลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข 6 ตรงมายังน้ำเนิน ใช้เวลาประมาณ 4 ชั่วโมง จากนั้นจะเป็นถนนลูกรังตัดเข้าไปในเขตภูเขาสูง ระหว่างทางพบหมู่บ้านชาวเขาหลายแห่ง
