สมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จมาทรงเยี่ยมราษฎรในบริเวณพื้นที่บ้านบางมะนาว หมู่ที่ 1 ตำบลกะลุวอเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดนราธิวาส ทรงมีพระราชดำริให้มีการปรับปรุงด้านต่างๆ ทั้งทางเศรษฐกิจ การศึกษา วัฒนธรรมและส่งเสริมการท่องเที่ยว ซึ่งต่อมาสำนักงานป่าไม้เขตปัตตานีได้สนองพระราชดำริดังกล่าว โดยทำการสำรวจพื้นที่บริเวณป่าสงวนแห่งชาติพิเศษป่าเขาตันหยง ในพื้นที่นอกเขตพระราชฐานพระตำหนักทักษิณราชนิเวศน์ เพื่อจัดตั้งเป็นวนอุทยาน มีเนื้อที่ประมาณ 720 ไร่ และตั้งชื่อว่า “วนอุทยานอ่าวมะนาว” โดยกรมป่าไม้ได้ขึ้นทะเบียนเมื่อวันที่ 21 เมษายน 2536

ต่อมาอธิบดีกรมป่าไม้ (ดร.ปลอดประสพ สุรัสวดี) ได้ไปตรวจราชการที่จังหวัดนราธิวาส ได้ให้นโยบายเกี่ยวกับวนอุทยานอ่าวมะนาวว่า ควรดำเนินการจัดตั้งวนอุทยานอ่าวมะนาวให้เป็นอุทยานแห่งชาติทางทะเล เพราะมีพื้นที่โดยรวมประกอบด้วย ทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณ์ มีหาดทรายขาวสลับด้วยโขดหินที่สวยงามตา ประกอบกับวนอุทยานอ่าวมะนาวมีอาณาเขตพื้นที่ติดต่อกับพระตำหนักทักษิณราช นิเวศน์ ซึ่งทุกๆ ปี ประมาณช่วงเดือนกันยายน - ตุลาคม จะมีการเสด็จแปรพระราชฐานเพื่อทรางานตามพระราชดำริในท้องที่ภาคใต้ จำเป็นต้องมีสถานที่เพื่อเป็นศูนย์ปฏิบัติการของกรมป่าไม้ เพื่อถวายรายงานเกี่ยวกับกิจการด้านการป่าไม้ด้วย

ส่วนอุทยานแห่งชาติทางทะเลได้สนองนโยบายตามที่อธิบดีมอบหมายดังกล่าว โดยสั่งเจ้าหน้าที่ออกมาทำการสำรวจพื้นที่บริเวณอ่าวมะนาวและบริเวณใกล้ เคียง ในพื้นที่อำเภอบาเจาะ อำเภอเมือง อำเภอสุไหงปาดี จังหวัดนราธิวาส เพื่อกำหนดเป็นอุทยานแห่งชาติ จากผลการสำรวจพบว่าบริเวณพื้นที่อ่าวมะนาวและบริเวณใกล้เคียงมีสภาพธรรมชาติ ที่สมบูรณ์ เหมาะสมในการจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติทางทะเล

ต่อมากรมป่าไม้ได้มีหนังสือแจ้งให้สำนักงานป่าไม้เขตปัตตานี ส่งมอบวนอุทยานอ่าวมะนาว แก่ส่วนอุทยานแห่งชาติทางทะเลดำเนินการสำรวจเพิ่มเติม เพื่อเตรียมจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติต่อไป และอธิบดีกรมป่าไม้ (ดร.ปลอดประสพ สุรัสวดี) ได้ตั้งชื่อให้ใหม่เพื่อเป็นเกียรติว่า “อุทยานแห่งชาติอ่าวมะนาว – เขาตันหยง”

พรรณไม้และสัตว์ป่า

ทรัพยากรธรรมชาติ
เนื่อง จากพื้นที่อุทยานแห่งชาติอ่าวมะนาว – เขาตันหยง ประกอบด้วยพื้นที่ 3 ส่วน คือ บริเวณที่ทำการอุทยานแห่งชาติ ซึ่งมีลักษณะพื้นที่เป็นหาดทรายติดกับชายทะเลและเนินเขาสูง บริเวณป่าสงวน 20% ของนิคมสหกรณ์บาเจาะ ซึ่งมีสภาพพื้นที่เป็นป่าพรุมีน้ำท่วมขังในช่วงฤดูฝนและแห้งแล้ง ในช่วงฤดูแล้งและบริเวณป่าพรุใกล้คลองปิเหล็ง สภาพพื้นที่ก็เป็นป่าพรุแต่มีน้ำท่วมขังตลอดทั้งปี

จากลักษณะดังกล่าว ทำให้พืชพรรณธรรมชาติและสัตว์ป่าของทั้ง 3 แห่ง มีความแตกต่างกัน ซึ่งพอจำแนกได้ดังนี้ คือ บริเวณที่ทำการอุทยานแห่งชาติ ตั้งแต่บริเวณชายหาดถึงที่ลาดชันเล็กน้อยจะพบพันธุ์ไม้ประเภทป่าชายหาด ซึ่งลักษณะเป็นป่าโปร่ง ลำต้นคดงอ เนื่องจากแรงลมหรือบริเวณที่ขึ้นอยู่ เช่น ขึ้นแทรกระหว่างก้อนหินพันธุ์ไม้ที่สำคัญ ได้แก่ รักทะเล ยอป่า พะวา หูกวาง เลือดม้า มะนาวผี กระเบาลิง จิก พลับพลา มะพลับ มะกอก พลอง สารภีทะเล หยีน้ำ ชะเมา ตีนเป็ดทะเล ปอทะเล ฯลฯ ส่วนบริเวณที่สูงขึ้นไปจะพบพันธุ์ไม้ประเภทป่าดิบแล้ง พันธุ์ไม้ที่สำคัญ ได้แก่ แอ๊ก ทังใบใหญ่ กันเกรา เตยทะเล ไทร มะคะ ตีนนก กระทุ่มบก เป็นต้น สำหรับพันธุ์ไม้ในบริเวณที่ทำการอุทยานแห่งชาตินี้ ดร.เชาวลิตร นิยมธรรม ได้สำรวจพบ ต้นมะนาวผี (Atalantia monophylla) ที่มีขนาดใหญ่และสวยงามมากเท่าที่เคยพบเห็นมา

โดย ที่อุทยานแห่งชาติอ่าวมะนาว – เขาตันหยง เป็นอุทยานแห่งชาติที่ตั้งอยู่ในเขตป่าสงวนพิเศษป่าเขาตันหยง มีสภาพธรรมชาติทีอุดมสมบูรณ์ และอุทยานแห่งชาติมีอาณาเขตติดต่อกับแนวเขตพระราชฐานพระตำหนักทักษิณราช นิเวศน์ สัตว์ป่าที่อาศัยในบริเวณนี้จะเคลื่อนย้ายไปมาระหว่างเขตอุทยานแห่งชาติกับ เขตพระราชฐานเพื่อหาอาหารและน้ำ สัตว์ที่สำรวจพบได้แก่ กระรอก กระแต พญากระรอก ชะมด ลิ่น เม่น ลิง ค่าง อีเก้ง งูเหลือม งูเห่า งูกะปะ ไก่ป่า เหยี่ยวแดง นกขมิ้น นอกจากนี้จะพบเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมประเภทสัตว์กีบ เช่น กวางป่า เก้ง กระจง ซึ่งเป็นสัตว์ป่าที่สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ ได้ทรงปล่อยไว้เพื่อสร้างระบบนิเวศในพิ้นที่ป่าสงวนแห่งชาติพิเศษป่าเขา ตันหยง เป็นจำนวนมากอีกด้วย

บริเวณพื้นที่ป่าสงวน 20% ของนิคมสหกรณ์บาเจาะ มีสภาพเป็นป่าพรุมีน้ำท่วมขังในช่วงฤดูฝนและแล้งในช่วงฤดูแล้งพันธุ์ไม้ที่ พบเห็นบริเวณนี้ จำแนกได้ 2 ส่วน คือ

1. บริเวณที่เป็นป่าพรุค่อนข้างสมบูรณ์ มีไม้ขนาดใหญ่ขึ้นปกคลุมหนาแน่น พันธุ์ไม้ที่สำคัญได้แก่ กระบุย ตีนเป็ดพรุ ช้างไห้ กระดุมผี อ้ายบ่าว กะทัง ทองบึ้ง หว้า เสม็ดแดง ชะเมา สาคู หลาวชะโอน สะเตียว หมากเขียว หมากแดง

2. บริเวณที่เป็นป่าเสม็ดซึ่งมีไม้เสม็ดขาวชนิดเดียวเป็นพื้นที่ผืนใหญ่ เนื้อที่ประมาณ 80% ของเนื้อที่ทั้งหมด เท่าที่พบเห็นและสอบถามชาวบ้านในท้องที่ พบว่าเป็นแหล่งทีอยู่ของสัตว์ป่าหลายชนิด ได้แก่ หมูป่า ชะมด ลิงกัง เสือปลา กระรอก กระแต อีเห็น เต่า ตะพาบน้ำ ตะกวด กบ เขียด ปลาดุก ปลาหมอ ปลาช่อน ปลาลำพัน นกเอี้ยง นกขุนทอง นกกระปูด นกกางเขนดง นกกางเขนบ้าน งูเห่า งูจงอาง งูเขียว เป็นต้น

บริเวณป่าพรุใกล้คลองปิเหล็ง มีสภาพเป็นป่าพรุที่มีน้ำท่วมขังเกือบตลอดปี เป็นป่าพรุที่มีความหนาแน่นพอสมควร พันธุ์ไม้ส่วนสำคัญได้แก่ ไม้เสม็ดขาว และจากการสอบถามชาวบ้านท้องที่ สัตว์ที่พบได้แก่ เต่า ปลาดุก ปลาช่อน ปลาหมอ ปลาลำพัน ลิง ลิ่น นาก ตะกวด อีเห็น เป็นต้น

ท่านสามารถจองที่พักได้ด้วยตนเองผ่านทางอินเตอร์เน็ต www.dnp.go.th ของกรมเท่านั้น (กรมไม่มีตัวแทนการจองที่พักกับภาคเอกชนรายใดทั้งสิ้น) จองล่วงหน้าได้ 60 วัน จองต่อเนื่องได้ครั้งละ 3 วัน กำหนดชำระเงินภายใน 2 วันทำการ ณ เคาน์เตอร์ บมจ.ธนาคารกรุงไทย ทุกสาขาทั่วประเทศเท่านั้น หรือติดต่อเจ้าหน้าที่ทำการจองให้โดยโทรมาที่ 0 2562 0760 หรือติดต่อจุดจองที่พักในส่วนภูมิภาค

กรณีที่ชำระเงินกับทางธนาคาร กรมจะทราบข้อมูลการชำระเงินได้โดยออนไลน์กับทางธนาคาร ก็จะทราบว่ารายการจองใดได้ชำระเงินแล้ว จึงไม่จำเป็นต้องโทรสารเอกสารแสดงการชำระเงินมาที่กรมอีก โปรดนำหลักฐานการจองและเอกสารการชำระเงิน เฉพาะบมจ.ธนาคารกรุงไทย เท่านั้น ไปยื่นแสดงในวันเข้าพัก และในกรณีที่ชำระเงินกับหน่วยงานในสังกัดกรม ให้นำใบเสร็จรับเงินไปยื่นแสดงในวันเข้าพัก ดูคำแนะนำเพิ่มเติม คลิกที่นี่

จุด เด่นที่เป็นเอกลักษณ์ของอุทยานแห่งชาติอ่าวมะนาว – เขาตันหยง คือ บริเวณที่ทำการอุทยานแห่งชาติ ซึ่งมี่สภาพเป็นหาดทรายขาว สลับด้วยโขดหินที่อยู่กระจัดกระจายโอบล้อมด้วยเนินเขาสูงตลอดแนวจนถึงเขตพระ ราชฐาน บริเวณนี้จะพบเห็นพันธุ์ไม้ประเภทพันธุ์ไม้ป่าชายหาดที่สมบูรณ์ มีความสวยสดงดงามแปลกตาจำนวนมาก นอกจากนี้ในบริเวณเขตป่าซึ่งติดกับหาดทรายนั้นยังสามารถพบเห็นน้ำตก ซึ่งสามารถลงแล่นน้ำได้ โดยทางอุทยานแห่งชาติได้ตั้งชื่อให้ว่า “น้ำตกธาราสวรรค์” เป็นน้ำตกที่มีต้นกำเนิดจากภูเขาสูงในเขตพระราชฐานไหลลงสู่อ่าวไทยในเขต อุทยานแห่งชาติ (น้ำตกธาราสวรรค์นี้ จะพบเห็นได้เฉพาะในช่วงฤดูฝนเท่านั้น)

น้ำตกธาราสวรรค์  เป้ นนำตกที่อยู่ในชายป่าริมหาดทรายบริเวณชายหาดเขาตันหยง ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติฯ ตามเส้นทางเดินเท้าประมาณ 400 เมตร มีต้นกำเนิดจากยอดเขาตันหยงในเขตพระราชฐานพระตำหนักทักษิณราชนิเวศน์ ไหลลงสู่อ่าวไทยในเขตอุทยานแห่งชาติอ่าวมะนาว - เขาตันหยง บริเวณชายหาดเขาตันหยงเป็นน้ำตกที่มีขนาดไม่ใหญ่และสูงชันมากนัก นักท่องเที่ยวสามารถนั่งพักผ่อนชมธรรมชาติหรือลงเล่นน้ำได้

น้ำตกริมผา  เป็น น้ำตกที่อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติฯ โดยการเดินทางโดยรถยนต์ ประมาณ 2.5 กิโลเมตร อยู่ติดกับชุมชนบ้านนากอฮูแต มีต้นกำเนิดในลักษณะเดียวกับน้ำตกธาราสวรรค์ แต่ไหลลงสู่ที่ราบภายในหมู่บ้าน เป็นน้ำตกขนาดใหญ่และสูงชั้นกว่าน้ำตกธาราสวรรค์ และจะมีน้ำไหลหลากและสวยงามเฉพาะช่วงหน้าฝน ประมาณ 3 - 4 เดือนเท่านั้น แต่หลังจากนั้นน้ำจะแห้งสนิท และเนื่องจากการเดินทางในช่วงหน้าฝนไม่ค่อยสะดวก เส้นทางเข้ามีหลุมบ่อขนาดใหญ่และน้ำท่วมเส้นทาง อุทยานแห่งชาติฯ จึงยังไม่เปิดให้เป็นที่ท่องเที่ยว แต่กำลังปรับปรุงพื้นที่เพื่อให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของอุทยานแห่ง ชาติฯ ในอนาคตต่อไป

หาดเขาตันหยง  บริเวณ นี้จะมีสภาพเป็นหาดทรายขาวสลับด้วยโขดหินหลากสีสัน น้อยใหญ่ ที่มีอยู่กระจัดกระจายโอบล้อมด้วยเนินเขาสูงในเขตอุทยานแห่งชาติ จนถึงเขตพระราชฐานฯ บริเวณนี้จะพบเห็นพันธุ์ไม้ป่าประเภทป่าชายหาดที่สมบูรณ์ มีความสวยสดงดงามแปลกตาจำนวนมาก เคยมีผู้เปรียบเทียบบริเวณนี้ว่า มีบรรยากาศคล้ายคลึงกับมุมใดมุมหนึ่งบนเกาะใหญ่กลางทะเล

หาดอ่าวมะนาว  เป็น เขตท่องเที่ยวที่นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางเข้ามาโดยสะดวก เนื่องจากอยู่ติดกับบริเวณที่จอดรถ มีทางเดินปูด้วยแผ่นคอนกรีตตลอดเส้นทางไปยังหาดทรายขาวที่มีแนวทิวสนเรียง รายตลอดชายฝั่ง บริเวณนี้อุทยานแห่งชาติฯ ได้มีการปรับปรุงตกแต่งสภาพภูมิทัศน์ให้มีความสวยงามตลอดเวลา พร้อมทั้งยังมีการจัดบริเวณเป็นโต๊ะที่นั่งไว้บริการนักท่องเที่ยวให้ความ สะดวกในการรับประทานอาหาร หรือใช้ทำกิจกรรมนันทนาการอื่น ๆ ได้เป็นอย่างดี

ห้องน้ำ-ห้องสุขาชาย    มีห้องสุขาชายไว้บริการ

ห้องน้ำ-ห้องสุขาหญิง    There are toilets for men.

ที่พักแรม/บ้านพัก    อุทยาน แห่งชาติ ยังไม่ที่พัก-บริการไว้บริการนักท่องเที่ยว เนื่องจากเป็นอุทยานแห่งชาติจัดตั้งใหม่ หากสนใจที่จะเดินทางไปท่องเที่ยวที่อุทยานแห่งชาติ นักท่องเที่ยวต้องจัดเตรียมเต็นท์และอาหารไปเอง

ที่จอดรถ    มีลานจอดรถขนาดเนื่อที่ประมาณ 500 ตารางเมตร สามารถรองรับรถยนต์ได้ประมาณ 40 คัน

บริการอาหาร    อุทยานฯ มีร้านอาหารไว้สำหรับบริการนักท่องเที่ยว