หากพูดถึงการท่องเที่ยวชุมชนใน จ.ภูเก็ต อาจจะไม่เป็นที่คุ้นหูคุ้นตาสำหรับใครหลายๆ คน เพราะส่วนใหญ่เมื่อพูดถึงภูเก็ตแล้วก็มักจะนึกถึงหาดทรายทะเลมาเป็นลำดับแรก ตามด้วยแหล่งท่องเที่ยวบันเทิงยามราตรี เมืองแห่งอาหารการกิน รวมไปถึงสถานที่ท่องเที่ยวประเภทแมนเมด (Man Made) ที่สร้างขึ้นมาดึงดูดนักท่องเที่ยว
เดินชมป่าชายเลนอันอุดมสมบูรณ์ที่ชาวบ้านช่วยกันอนุรักษ์ไว้
อย่างไรก็ดี ในภูเก็ตก็มีแหล่งท่องเที่ยวชุมชนอยู่พอสมควรซึ่งใครหลายๆ คนไม่รู้ โดยหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวชุมชนอันโดดเด่นก็คือ ชุมชนบ้านบางโรง ต.ป่าคลอก อ.ถลาง
ชาวบ้านบ้านบางโรงมีวิถีชีวิตผูกพันกับป่าชายเลน
“บ้านบางโรง” เป็นชุมชนเก่าแก่ชุมชนหนึ่งบนเกาะภูเก็ต ชุมชนแห่งนี้เคยเป็นศูนย์กลางการปกครองที่มีชื่อว่าเมืองถลางบางโรงในอดีตเกือบ 200 กว่าปี ชาวบ้านบางโรงที่นี่ส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม ประกอบอาชีพทำประมงพื้นบ้าน ทำสวน และรับจ้างทั่วไป แต่ด้วยความที่บ้านบางโรงตั้งอยู่ระหว่างภูเขาและทะเล ทำให้บ้านบางโรงมีทรัพยากรทั้งภูเขา และทะเลที่หลากหลาย มีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติ จึงทำให้บ้านบางโรงเป็นอีกหนึ่งแหล่งท่องเที่ยวที่ดึงดูดให้นักท่องเที่ยวที่ชื่นชอบความเป็นธรรมชาติอันบริสุทธ์เดินทางมาเที่ยวชมกัน
นั่นจึงทำให้ชาวชุมชนบ้านบางโรงจำนวนหนึ่งมีการจัดตั้งกลุ่ม “ท่องเที่ยวเกษตรเชิงอนุรักษ์บ้านบางโรง” ขึ้น เพื่อจัดกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ภายในชุมชนแห่งนี้ ซึ่งด้วยเสน่ห์และศักยภาพของชุมชนรวมถึงการบริหารจัดการที่ดี ทำให้ชุมชนแห่งนี้ได้รับรางวัลชุมชนดีเด่นจากการประกวดรางวัลอุตสาหกรรมท่องเที่ยวไทย หรือรางวัล “กินรี” ประจำปี 2553 จากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.)
นั่งเรือแคนูสัมผัสวิถีชีวิตชาวบ้านและชมป่าชายเลน
นายประเสริฐ ฤทธิ์รักษา ผู้ดำเนินงานการท่องเที่ยวเกษตรเชิงอนุรักษ์บ้านบางโรง เล่าถึงความเป็นไปเป็นมาของการตั้งกลุ่มท่องเที่ยวชุมชนบ้านบางโรง ให้ฟังว่า
“จริงๆ แล้วการท่องเที่ยวนั้นมาทีหลัง ทีแรกเรามาจากการอนุรักษ์ก่อน อนุรักษ์ป่าชายเลนตรงนี้ก่อน พอมันสมบูรณ์แล้ว ลิงแสมก็เข้ามา ปูแสมก็เข้ามา หลังจากนั้นการท่องเที่ยวก็เริ่มเข้ามา เริ่มมีนักท่องเที่ยวต่างชาติมาท่องเที่ยว มาทานอาหารแล้วนักท่องเที่ยวก็ถามว่ามีกิจกรรมอะไรบ้าง เราก็เลยนึกว่าน่าจะทำกิจกรรมท่องเที่ยวขึ้น แรกๆ ก็เริ่มจากการใช้เรือหางยาว ใช้เรือแจวพาไปเที่ยวตามคลองต่างๆ ไปดูฟาร์มปลาของชาวบ้าน นั่นคือจุดเริ่มต้นของเรา”
“หลังจากนั้นเรามองว่าเรือแจวไม่สามารถเพียงพอสำหรับนักท่องเที่ยว เพราะเป็นเรือของชาวบ้านที่เอาไว้ทำมาหากิน ต่อมาจึงพัฒนาเป็นเรือแคนู เรือคายัค หลังจากนั้นเราก็มองว่ากิจกรรมนั้นแค่สั้นๆ ถ้าเราแค่พายเรืออย่างเดียว เลยมามองว่าในชุมชนจะมีอะไรบ้างที่สามารถมาจัดทำเป็นกิจกรรมได้ เราก็เอาจุดดี จุดเด่น จุดดังของชุมชนนี้เข้ามารวบรวมกัน ไม่ว่าจะเป็นวิถีชีวิต ประวัติศาสตร์ ธรรมชาติ ขนบธรรมเนียมประเพณี อาชีพ และทรัพยากรธรรมชาติต่างๆ เอามารวบรวมกันแล้วก็ผลิตเป็นกิจกรรมเหล่านี้ขึ้นมา” นายประเสริฐ บอก
ชมการเลี้ยงปลาในกระชังของชาวบ้าน
สำหรับการมาท่องเที่ยวเกษตรเชิงอนุรักษ์ที่ชุมชนบ้านบางโรงแห่งนี้ นักท่องเที่ยวสามารถมาเที่ยวได้แบบวันเดย์ทริป ซึ่งการมาเที่ยวที่ชุมชนบ้านบางโรงแห่งนี้ มีแนวคิดหลักว่า “ท่องเที่ยวเกษตรเชิงอนุรักษ์จากภูผาสู่ทะเล” โดยชาวบ้านมีกิจกรรมให้ร่วมทำมากมาย และพาเที่ยวชมวิถีชีวิตของชาวบ้าน พร้อมกับพาเที่ยวสัมผัสธรรมชาติอันงดงามที่มีอยู่ในชุมชน
นักท่องเที่ยวที่สนใจมาเที่ยวชุมชนบ้านบางโรง และร่วมทำกิจกรรมต่างๆ ที่ชาวบ้านจัดทำขึ้น จะมีค่าใช้จ่ายในราคา 800 บาทต่อคน พร้อมกับมีอาหารให้ 1 มื้อด้วย ซึ่งจะใช้เวลาในการร่วมทำกิจกรรมต่างๆ ที่ชาวบ้านจัดขึ้น และให้นักท่องเที่ยวได้เลือกเที่ยวชมตามความต้องการ โดยใช้เวลาประมาณ 4-5 ชม. โดยในการทำกิจกรรมท่องเที่ยวที่ชุมชนบ้านบางโรงแห่งนี้ ชาวบ้านยังให้ความสำคัญกับเรื่องการทำประกันให้กับนักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวที่ชุมชนด้วย เพราะชาวบ้านคำนึงถึงเรื่องความปลอดภัยของนักท่องเที่ยวทุกคน ที่เมื่อเข้ามาเที่ยวที่ชุมชนบ้านบางโรงแล้ว จะได้เที่ยวกันแบบสนุกสนาน เพลิดเพลิน ไม่ต้องกลัวเรื่องอุบัติเหตุ
น้ำตกบางแป
ชุมชนบ้านบางโรงมีกิจกรรมหลากหลายให้นักท่องเที่ยวได้ร่วมเพลิดเพลิน โดยกิจกรรมที่เด่นๆ ได้แก่
-กิจกรรมศึกษาชมประวัติศาสตร์ของชุมชน ที่ถึงแม้ปัจจุบันนี้จะมีแค่ป้ายศิลาจารึกให้เห็นเท่านั้น แต่ชาวบ้านก็จะเล่าประวัติศาสตร์ให้ฟัง และพาไปชมร่องรอยประวัติศาสตร์ที่ยังคงหลงเหลืออยู่
-กิจกรรมสัมผัสเรียนรู้ป่าชายเลนอันอุดมสมบูรณ์ที่ชาวบ้านร่วมกันอนุรักษ์ไว้ มีเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติให้ได้เดินเที่ยวชมกันอย่างเพลิดเพลิน ได้สูดอากาศบริสุทธิ์ และได้ชมลิงแสมที่มาอาศัยป่าชายเลนนี้เป็นบ้าน หรือจะร่วมทำกิจกรรมปลูกป่าชายเลน อย่างโกงกางใบเล็ก โกงกางใบใหญ่ และต้นแสม
-กิจกรรมสัมผัสวิถีชีวิตชาวบ้านบางโรง ไปดูการเลี้ยงปลาในกระชังของชาวบ้าน ไปดูชาวบ้านให้อาหารปลาที่เลี้ยงอยู่ในกระชัง ซึ่งปลาที่ชาวบ้านเลี้ยงมีปลากะพงขาว ปลากะพงแดง และปลาเก๋า ล้วนแต่เป็นปลาเศรษฐกิจ 3 ชนิดหลักๆ ที่ชาวบ้านเลี้ยงและทำรายได้เป็นอย่างดี
-กิจกรรมพายเรือแคนูศึกษาระบบนิเวศคลองบางโรง ชมความงามของป่าชายเลนที่อุดมสมบูรณ์ ดูวิถีชีวิตชาวบ้านที่มีความผูกพันกับป่าชายเลน ได้เข้าไปชื่นชมป่าชายเลนอย่างใกล้ชิด ไปดูปูแสมที่เกาะอยู่ตามต้นไม้ และถ้าเกิดน้ำลงก็จะได้เห็นปูก้ามดาบ และปลาตีนที่อาศัยอยู่ตามป่าชายเลน
นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมอื่นๆ เช่น การชมสวนผลไม้นานาชนิด ที่มีทั้งสวนทุเรียน ลองกอง มังคุด จำปาดะ และผลไม้ท้องถิ่นอื่นๆ อีกมากมาย การเที่ยวชมฟาร์มแพะ เป็นฟาร์มแพะเนื้อและแพะนม ที่ชาวบ้านเลี้ยงอย่างสะอาดและถูกสุขลักษณะ และยังสามารถร่วมรีดนมแพะได้ด้วย
เยี่ยมชมโครงการคืนชะนีสู่ป่า
ส่วนถ้าใครอยากเที่ยวชมธรรมชาติอันงดงาม มีน้ำตกบางแปให้ได้ไปชื่นชมกัน เป็นน้ำขนาดเล็กที่มีน้ำใสไหลเย็นชุ่มฉ่ำตลอดปี ท่ามกลางธรรมชาติอันร่มรื่น บริเวณตัวน้ำตกมีโขดหินค่อนข้างมาก มีธารน้ำ เป็นแอ่งน้ำสามารถลงเล่นน้ำ
นอกจากนี้ที่บริเวณทางเดินไปสู่ตัวน้ำตกบางแปยังมีสถานอนุบาลชะนี หรือ “โครงการคืนชะนีสู่ป่า” เป็นโครงการเพื่อฟื้นฟูสภาพร่างกายและจิตใจของชะนีที่ถูกจับมาเลี้ยง และเมื่อชะนีมีความพร้อมก็จะคืนชะนีสู่ป่าต่อไป ซึ่งมาที่นี่จะได้ศึกษาและเรียนรู้พฤติกรรมของชะนี และชื่นชมความน่ารักของชะนีกันอย่างใกล้ชิด
เที่ยวชมสวนทุเรียนของชาวบ้านบ้านบางโรง
นั่นก็คือกิจกรรมต่างๆ ที่ชาวบ้านจัดทำขึ้นเพื่อให้นักท่องเที่ยวมาเที่ยวกันอย่างสนุกสนาน แต่ไม่ใช่เพียงเรื่องการท่องเที่ยวเท่านั้นที่ชาวบ้านบางโรงให้ความสำคัญ เพราะเรื่องของการอนุรักษ์ชาวบ้านก็ยังให้ความสำคัญควบคู่ไปกับเรื่องการท่องเที่ยวด้วย โดยนายประเสริฐกล่าวว่า
“สิ่งแรกที่เราอนุรักษ์คือเรื่องของป่าชายเลน ที่นี่เราจะห้ามตัดต้นโกงกางเพื่อทำธุรกิจเราห้ามเด็ดขาด และเรื่องที่สองคือ ปูแสมที่ห้ามลักลอบจับ เพราะว่าปูแสมหายากป่าโกงกางก็เหลือน้อย พูดได้ว่าพื้นที่ตรงนี้มีความอุดมสมบูรณ์ที่สุดของภูเก็ตก็ว่าได้ มีปูแสมเยอะแยะ มีปลาตีนเยอะแยะมากมาย และนอกจากการอนุรักษ์ในเรื่องของป่าชายเลนแล้ว เราก็อนุรักษ์ในเรื่องวัฒนธรรมของชุมชน การมาเที่ยวที่นี่เราต้องมีกฎระเบียบ เช่น ห้ามนุ่งกางเกงสั้นเกินไป ห้ามดื่มสุรา ห้ามเล่นการพนัน เพราะชุมชนที่นี่เป็นชุมชนมุสลิม เพราะเราก็พยายามที่จะรักษาเรื่องวัฒนธรรมของชุมชนเอาไว้ด้วย”
การเลี้ยงแพะหนึ่งในอาชีพของชาวบ้านบ้านบางโรง
“เยาวชนเด็กรุ่นใหม่ เวลาปิดเทอม เราจะพามาอบรมเกี่ยวกับการเป็นมัคคุเทศก์น้อย และเรื่องของศาสนา เราจะเน้น 2 เรื่องนี้ และจะมีเรื่องของการออกแคมป์สอนเรื่องศาสนาและการท่องเที่ยวควบคู่ไปด้วย ให้เขาได้เข้าร่วมกิจกรรม ได้รับรู้ถึงประโยชน์ต่างๆ เพราะการทำกิจกรรมนี้ตกสืบทอดต่อรุ่นสู่รุ่น” นายประเสริฐกล่าว พร้อมทิ้งท้ายว่าถ้าหากใครมีโอกาสเดินทางมาเที่ยวที่ จ.ภูเก็ต ก็อยากให้แวะมาเที่ยวที่ “ท่องเที่ยวเกษตรเชิงอนุรักษ์บ้านบางโรง” กันบ้าง ชาวบ้านชุมชนบ้านบางโรงยินดีต้อนรับนักท่องเที่ยวทุกคน
ขอขอบคุณข้อมูล www.manager.co.th
