หากกล่าวนึกถึงพระสงฆ์สายวิปัสสนา ที่เป็นพระธุดงค์เพื่อแสวงในธรรมอยู่เป็นกิจวัตรเคร่งในการปฏิบัติ และมีลูกศิษย์ลูกหามากมายของเมืองไทย เป็นที่รู้จักของคนไทยทั่วทุกภูมิภาค คงเป็นใครไม่ได้ นอกจากพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต หรือที่นิยมเรียกกันคือหลวงปู่มั่น หลวงปู่มั่นท่านได้เดินธุดงค์ไปในที่ต่าง ๆมากมาย เป็นที่รู้จักกันดี ของชาวบ้านในสมัยก่อน ที่นครนายกหลวงปู่มั่นท่านก็เคยธุดงค์มาถึงและได้เข้าไปวิปัสสนากรรมฐานปฏิบัติในธรรมบริเวณถ้ำสาริกาหรือวัดถ้ำสาริกาในปัจจุบัน ทริปนี้ เราจะพาไปตามรอยหลวงปู่มั่นพร้อมกับทำบุญไหว้พระ กันถึงที่วัดถ้ำสาริกา แห่งนครนายก ครับ
อันนครนายกเมืองท่องเที่ยวสำคัญ นอกจากมีสถานที่ท่องเที่ยว เช่น น้ำตกสาริกา น้ำตกนางรอง หรือน้ำตกวังตะไคร้ เขื่อนคลองท่าด่านปราการชลที่เป็นที่รู้จักแล้ว ก็ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมอีกแห่งหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้ที่ไหน ๆ นั้นก็คือ วัดถ้ำสาริกา ซึ่งในอดีตพระอาจารย์มั่นเคยธุดงค์มาอยู่และใช้เป็นพื้นที่ในการปฏิบัติในธรรม วัดถ้ำสาริกา ตั้งอยู่บนภูเขาลูกเล็กๆมีลักษณะเป็นเพิงหิน มีป่าไม้น้อยใหญ่ปกคลุมร่มรื่น ตั้งอยู่บนเส้นทางที่มุ่งสู่น้ำตกสาริกา
สำหรับความสำคัญของถ้ำนี้ปรากฏในประวัติหลวงปู่มั่น จากสำนวนหลายครูบาอาจารย์เป็นดังนี้คือ เมื่อประมาณปี 2450 – 2453 ท่านได้จาริกไปทางจังหวัดลพบุรี ไปพักอยู่ที่เขาพระงามบ้าง ถ้ำสิงโตบ้าง ต่อมา ท่านได้มาพักอยู่ที่ถ้ำสาริกาแห่งนี้ และได้ประสบเหตุการณ์ต่างๆ หลายประการ เป็นที่ติดใจท่านมาตลอด คือ ขณะที่ท่านไปถึงหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ซึ่งอยู่ใกล้กับถ้ำมากกว่าหมู่บ้านอื่น ๆ ท่านวานให้ชาวบ้านพาไปส่งที่ถ้ำดังกล่าว เพราะไม่รู้จักทาง ชาวบ้านเล่าเรื่องราวต่าง ๆ เกี่ยวกับถ้ำนั้นให้ฟัง พร้อมกับนิมนต์ให้เลิกล้มความตั้งใจที่จะไปถ้ำนั้นเสีย แต่ท่านบอกว่า ท่านไม่กลัว และท่านจะทดลองพักดูเพราะสงบเงียบดี
ขณะที่ หลวงปู่มั่นพักที่ถ้ำสาริกาแห่งนี้ในระยะเดือนแรกๆ ท่านรู้สึกปกติดี จิตใจสงบ ไม่มีอะไรพลุกพล่าน ต่อ มา ท่านรู้สึกว่าโรคเจ็บท้องที่เคยเป็นประจำชักกำเริบ มีอาการรุนแรงขึ้นตามลำดับ ท่านได้หวนคิดถึงคำที่ชาวบ้านพูดกันว่า มีพระมาตายที่นี่ 4 รูปแล้ว ท่านจึงคิดว่าท่านอาจเป็นรูปที่ 5 ก็ได้ ถ้าไม่หายจากโรค เมื่อฉันยาแล้ว โรคก็ยังไม่หยุดกำเริบ ในที่สุดท่านตัดสินใจใช้ธรรมโอสถรักษา จะหายก็หายจะตายก็ตาย จากนั้นท่านจึงพิจารณาถึงทุกขเวทนาด้วยปัญญาอย่างไม่หยุดยั้ง จนในที่สุดโรคก็หาย ความฟุ้งซ่านภายในใจก็ดับลงกลายเป็นความสงบ จิตสว่างออกไปจากร่างกาย ปรากฏเห็นบุรุษคนหนึ่งมีรูปร่างใหญ่โต ถือตะบองเหล็กเดินเข้ามาหาท่าน พูดกับท่านว่าจะตีท่านให้จมลงดิน ถ้าไม่หนีไป ท่านก็ถามไปว่าท่านผิดอะไรถึงจะมาตีท่าน เขาก็บอกว่า เขารักษาภูเขาลูกนี้มานานแล้ว ใครมาใหญ่กว่าเขาเป็นไม่ได้ ท่านก็บอกว่า ท่านเป็นพระมาบำเพ็ญธรรมเพื่อมาปราบกิเลส ไม่ได้มาทำร้ายใครว่าแล้วก็เทศนา สั่งสอนบุรุษลึกลับคนนั้น จนเกิดความเลื่อมใส ในคืนต่อ ๆ มา ท่านได้บำเพ็ญสมณะธรรมด้วยความสะดวกไม่มีอะไรมารบกวน ร่างกายก็เป็นปกติสุข หลังจากที่หลวงปู่มั่นบำเพ็ญธรรมได้ชั่ว ระยะหนึ่งท่านก็ได้ธุดงค์จากที่นี่ไป
หลังจากหลวงปู่มั่นท่านได้ธุดงค์ไปที่อื่น ๆ แล้ว ถ้ำแห่งนี้ก็ถูกทิ้งร้างลงจนเมื่อประมาณ 30 – 40 ปี มานี้ ท่านพระอาจารย์เจือ กิจจธโร เจ้าอาวาสองค์ปัจจุบัน ได้ เข้ามาสร้างวัดในบริเวณนี้เพื่อให้เป็นสถานที่สำหรับปฏิบัติธรรมและสร้างศาสนสถานต่างๆ ขึ้นมาใหม่ให้มั่นคงมากขึ้นจนเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายมากยิ่งขึ้น วัดแห่งนี้ จัดเป็น ศาสนสถานที่สำคัญที่มีความเกี่ยวเนื่องกับหลวงปู่มั่นที่อยู่ใกล้กรุงเทพที่สุดแห่งหนึ่ง สะดวกสำหรับการมาเยี่ยมชมและรำลึกถึงการปฏิบัติธรรมอย่างเด็ดเดี่ยวกล้าแข็งดุจดั่งเพชรตักกระจก โดยไม่ห่วงแม้กระทั่งสังขารชีวิตของตนเอง ณ สถานที่แห่งนี้ ของ พระอาจารย์ มั่น ภูริทัตโต อาจารย์แห่งสงฆ์ ทั้งหลาย
ภายในวัดถ้ำสาริกา มีลักษณะเป็นเพิงหินเล็กๆ บริเวณตรงทางขึ้นจะมีร้านค้า ขายผัก ผลไม้ของชาวบ้านให้ได้เลือกซื้อ เลือกทานหรือจะนำไปเป็นของฝากกัน การเดินทางไปบนถ้ำสาริกานั้นต้องเดินขึ้นไปเท่านั้นโดยทางวัดได้ทำบันไดทางเดินขึ้นไประยะทางประมาณ 100 เมตร ตลอดสองข้างทางก็เต็มไปด้วยความเขียวขจีของต้นไม้ป่าต่าง ๆ อากาศดีมาก ๆ เย็นสบายทั้งกายสุขทั้งใจ ก่อนถึงบริเวณถ้ำสาริกา มีถ้ำของพระฤาษีอยู่ทางซ้ายมือซึ่งเป็นถ้ำใต้ก้อนหินขนาดใหญ่และครอบด้วยต้นไม้ใหญ่ด้านบน
ถ้ำสาริกาเป็นลักษณะช่องลึกเข้าไปอยู่ภายใต้ก้อนหินขนาดใหญ่ลึกเข้าไปในหินประมาณ 3 เมตรไม่มีหินงอกหินย้อยด้านใน ปัจุจับนในถ้ำประดิษฐานรูปหล่อหลวงปู่มั่น ขนาดเล็กกว่าองค์จริงเล็กน้อย ซึ่งบริเวณช่องถ้ำตรงนี้เป็นที่ที่หลวงปู่มั่นเคยใช้เป็นที่วิปัสสนาบำเพ็ญธรรมในสมัยก่อน บริเวณใกล้กันประดิษฐานพระประธานพระพุทธรูปปางนั่งสมาธิ และรูปหล่อสมเด็จพระพุทธจารย์โต พรหมรังสีสำหรับให้ชาวบ้านหรือพุทธศาสนิกชนได้มาบูชากราบไหว้กัน และมีตู้กระจกซึ่งด้านในมีหุ่นขี้ผึ้งของหลวงปู่มั่นซึ่งเท่ากับขนาดองค์จริงประดิษฐานอยู่ ในทุกๆวันจะมีชาวบ้านและ ผู้มีจิตศรัทธา นักท่องเที่ยวเข้ามานมัสการหลวงปู่มั่นและทำบุญที่วัดอย่างไม่ขาดสาย ด้านบนถ้ำหินมีต้นไทรต้นใหญ่แผ่รากคลุมหินก้อนนี้อยู่ ปัจจุบันทางวัดได้สร้างศาลาคอนกรีตถาวร ทั่วบริเวณหน้าถ้ำไว้ เพื่อสะดวกในการมาสักการะและใช้เป็นสถานที่สำหรับปฏิบัติธรรมภายในวัด
ภายในบริเวณวัดถ้ำสาริกาเป็นภูเขา ลักษณะสภาพป่าเขาและตกแต่งภูมิทัศน์ได้อย่างเป็นธรรมชาติ มีกุฏิหลังน้อยๆ ซ่อนตัวกลมกลืนกับธรรมชาติอยู่หลายหลัง เหมาะสำหรับการปฏิบัติธรรมเป็นอย่างยิ่ง หลังจากที่เราไปไหว้หลวงปู่มั่นเสร็จแล้วเราไปชมมณฑป และเรือนพระธาตุ มณฑปสร้างแบบทรงไทยตั้งอยู่บนภูเขาสามารถมองเห็นได้จากด้านล่างทางขึ้น ตกแต่งด้วยปูนปั้นลายไทย และติดกระจกสีสวยงาม เมื่อสะท้อนกับแสงแดดจะระยิบระยับสวยงาม ภายในมณฑปประดิษฐานรูปหล่อยืนหลวงปู่มั่นขนาดใหญ่ ส่วนเรือนพระธาตุจะอยู่ถัดจากมณฑปเล็กน้อย เป็นลักษณะคล้ายศาลาทรงไทยประดับด้วยลายปูนปั้นและกระจกสี ภายในจัดแสดงพระบรมสารีริกธาตุและพระธาตุพระอรหันต์ให้สำหรับคนทั่วไปได้กราบไหว้บูชาเพื่อความเป็นมงคลแก่ชีวิต และยังมีอุโบสถขนาดเล็ก ตั้งอยู่บนยอดเขาสูงสุดอีกด้วย
วัดถ้ำสาริกานอกจากที่เราจะได้ทำบุญไหว้พระตามรอยพระอาจารย์มั่นแล้ว ก็ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวใกล้เคียงอีกหลายแห่งให้ท่องเที่ยว เช่น น้ำตกสาริกาน้ำตกที่ไหลลงจากหน้าผาสูง ซึ่งอยู่ห่างจากวัดถ้ำสาริกาเพียง 3 กิโลเมตร ถัดมาน้ำตกนางรอง เป็นน้ำตกที่ไหลผ่านโขดหินน้อยใหญ่ มีแอ่งน้ำกว้างเหมาะสำหรับมาพักผ่อนเล่นน้ำ ต่อด้วยเขื่อนขุนด่านปราการชลเขื่อนที่ยาวที่สุดและมีวิวทิวทัศน์ที่สวยงามหลายมุม หลังจากตามรอยพระอาจารย์มั่นแล้ว อยากไปเที่ยวต่อก็ออกเดินทางได้เลย เดินทางนิดเดียวครับ
วัดถ้ำสาริกาตั้งอยู่ที่ ริมทางก่อนถึงน้ำตกสาริกา 3 กิโลเมตร ตำบลสาริกา อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก เปิดให้เข้าชมตั้งแต่เช้าจนเย็น สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ โทร 037-312282,037-312284 สอบถามข้อมูลไปได้ตลอดครับ
การเดินทางมานมัสการหลวงปู่มั่น
การเดินทางสะดวกสบายโดยเดินทางจากตัวเมืองนครนายกไปตามทางหลวงหมายเลข 3049 เป็นระยะทาง 12 กิโลเมตร แล้วแยกซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข 3050 อีกประมาณ 3 กิโลเมตร ก็จะถึงวัดถ้ำสาริกา วัดจะอยู่ทางด้านซ้ายมือมีป้ายบอกชัดเจน
