ปกติหากเราเห็นแหวนทั่วไปก็จะเป็นแหวานวงๆ ธรรมดาๆ ทำจากทอง เงินบ้าง แต่วันนี้ดูเอเซียไปเจอแหวนที่สามารถถอดประกอบได้ที่จังหวัดจันทบุรี คนพื้นที่เรียกแหวนถอดประกอบได้นี้ว่า “แหวนกลไก” นับว่าเป็นที่เดียวในประเทศไทย แหวนชนิดนี้เคยไปแสดงงานส่งออก ฝรั่งเห็นเข้าก็ร้องอู้ฮูๆๆๆๆ “โอ้ยูทามด้ายยางรายกาน” ดูเอเซียพามารู้จักแหวนนี้ไห้มากขึ้นตามเรามานะครับ
แหวนกลไก หรือเรียกสั่นๆว่าแหวนกล เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านเฉพาะครอบครัว เป็นของโบราณที่ปู่ย่าตายายทำกันมาที่จังหวัดจันทบุรี จากนั้นได้สืบทอดเฉพาะลูกหลานตัวเองเท่านั้น ปัจจุบันมีเพียงแค่ร้านเดียวที่ทำแหวนกลแบบนี้ หาที่อื่นไม่มี จังหวัดอื่นก็ไม่มี แหวนกลเป็นแหวนที่สืบทอดการทำให้คนในครอบครัวเท่านั้น
จากการที่ผมได้ไปดูเขาทำแหวนกันช่างฝีมือที่คุมงานหลักที่เป็นแหวนกลนั้น จะเป็นญาติสนิทเท่านั้น ไม่มีคนอื่นที่จะมาคุมได้เนื่องจากอาจเกรงว่าจะนำไปทำเองก็เป็นได้ การทำแหวนกลนั้นทำได้ทั้งจากเงิน ทอง ก็ได้ ผมได้เดินไปชมด้านหลังร้านเขาจะมีช่างฝีมือนั่งทำแหวนที่ร้านเลย ตั้งแต่การขึ้นแบบวง แกะสลักลายต่างๆ การขัดเงา
ลูกค้าส่วนใหญ่จะเป็นชาวต่างประเทศ ที่สั่งทำครั้งละมากๆ เพื่อไปขายต่อ ทางร้านก็จะจัดทำและส่งไปให้ ส่วนลูกค้าคนไทยก็มีครับ ก็นักท่องเที่ยว ที่ทราบข่าวว่ามีแหวนกลแบบนี้ ก็เดินทางมาเที่ยวชม ซื้อติดไม้ติดนิ้วกลับบ้านไปด้วยครับ
นอกจากแหวนกลจะสามารถถอดประกอบเป็นชิ้นๆได้แล้ว คุณสมบัติที่สำคัญอีกอย่างคือ แต่ละชิ้นที่เป็นส่วนที่ควรเคลื่อนไหวได้ ทางร้านก็จะทำให้เคลื่อนได้ครับ เช่น แหวนกลสุนัข หัวมันจะขยับไปมาได้เมื่อประกอบเป็นแหวนแล้ว จะขยับหัวได้ครับ แหวนไก่ก็ขยับหัวได้ นี่เจ้าของบอกว่า ของที่โชว์นั้นแค่ธรรมดาๆ ไม่ได้แปลกอะไรมากนัก (ที่แปลกๆขายไปหมดแล้วประมาณนั้น)
“ภูมิปัญญา กลไกปริศนา อัญมณีเครื่องประดับ งานศิลปะจากทองคำ” หลอมรวมกันเป็น “แหวนกล” ที่ได้รับการถ่ายทอดมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 เดิมเป็นแหวนวงเล็กๆ ที่เรียงซ้อนกัน 2 วง ปัจจุบันได้พัฒนาฝีมือให้เหมาะสมกับยุคสมัย แต่ยังคงเอกลักษณ์ช่างทองโบราณ จากแหวนกลปู เป็นแหวนกล 12 ราศี กันแล้วครับ
แหวนปู แหวนปลา เป็นของดีเมืองจันท์ เป็นที่รู้จักและแสวงหากันมากอย่างหนึ่ง ตัวเรือนเป็นรูปปูทะเล พญานาค กุ้ง ท้องวงเป็นวงเรียงกันอยู่เมื่อถอดก้านสี่วง จะคล้องกันอยู่ไม่แยกจากกัน และเมื่อประกอบกันอย่างถูกวิธี แหวนจะมีสี่ด้านเรียงชิดกัน ผู้เป็นเจ้าของต้องรู้วิธีประกอบว่า ต้องจับด้านใดสอดก้านใด ดังนั้นเจ้าของแหวนบางท่านจึงมักให้ช่างทองพันก้านทั้งสี่มิให้หลุดจากรูปเดิม
แหวนกล นอกจากจะเป็นเครื่องประดับที่สวยงามและแปลกแล้ว ยังถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของเมืองจันท์ และยังเป็นสิ่งที่ฝึกความจำ ฝึกสมาธิและทำให้ใจเย็น สุขุมรอบคอบ
ปัจจุบันแหวนปูยังคงเป็นหัตถกรรมที่เลื่องชื่อของเมืองจันทบุรี และช่างได้พัฒนารูปแบบโดยนำเอาสัตว์ทะเล เช่น กุ้ง และปลาชนิดต่าง ๆ มาประดิษฐ์ และประดับตกแต่งด้วยพลอยหลากสีอย่างสวยงาม
แหวนกลหรือแหวนกลไกนั้น อนาคตจะเป็นอย่างไร จะสืบทอดไปได้เรื่อยๆ หรือจะหยุดไปที่ทายาทคนได้หรือไม่ ต้องคอยติดตามกันต่อไป แหวนกลไกได้รางวัลเป็นสินค้า OTOP ชั้นยอด มีคนรู้จักไปทั่วโลก หวังว่าจะอยู่คู่ความเป็นไทยตลอดไป ดูเอเซียขอเอาใจช่วยครับ
ปัจจุบันได้ผ่านการคัดสรรเป็นสุดยอดสินค้าหนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์ไทย (OTOP) ในประเภทเครื่องประดับที่ทำด้วยมือ นับเป็นภูมิปัญญาที่ต้องใช้ความอดทน เพียรพยายาม ทุกชิ้นงานมีหนึ่งเดียว
ติดต่อแหวนกลไกหนึ่งเดียวของไทย
คุณมณฑา – คุณไพโรจน์ ภูมิศักดิ์ (ศิลปิน Otop 2547)
ร้านมฆฑา (ป้าแต๋ว) ด้านข้างที่ทำการเทศบาลตำบลพลิ้ว
64 ม.5 ต.พลิ้ว อ.แหลมสิงห์ จ.จันทบุรี
โทรศัพท์ 0-3939-7017
โทรสาร 0-3934-6305
มือถือ 0-9887-1879
