จังหวัดสตูล ตั้งอยู่ทางตอนใต้สุดทางด้านทิศตะวันตกของภาคใต้ของไทย ริมฝั่งทะเลอันดามัน มีอาณาเขตติดกับประเทศมาเลเซีย มีพื้นที่ประมาณ ๒,๔๗๙ ตารางกิโลเมตร มีเกาะอยู่ในอาณาเขต ๑๐๕ เกาะ มีชายฝั่งทะเลยาวประมาณ ๑๔๕ กิโลเมตร
ลักษณะภูมิประเทศ
            พื้นที่ของจังหวัดทางด้านทิศเหนือ และด้านทิศตะวันออกเป็นภูเขาสลับซับซ้อน เทือกเขาที่สำคัญคือ เทือกเขานครศรีธรรมราช ซึ่งทอดตัวยาวลงจากทางทิศเหนือไปจดเทือกเขาสันกาลาคีรี ทำให้พื้นที่ของจังหวัดลาดเอียงไปทางด้านทิศตะวันตกและด้านทิศใต้ ลงสู่ทะเลอันดามัน มีที่ราบผืนแคบ ๆ ขนานไปกับชายฝั่งทะเล และมีป่าชายเลนตามแนวชายฝั่งทะเล จังหวัดสตูลไม่มีลำน้ำขนาดใหญ่ไหลผ่าน คงมีแต่ลำน้ำสั้น ๆ ที่มีต้นน้ำเกิดจากทิวเขาทางด้านทิศเหนือ และทิศตะวันออก
            ภูเขาในเขตจังหวัดสตูล เป็นภูเขาที่อยู่ในทิวเขานครศรีธรรมราช และทิวเขาสันกาลาคีรี ภูเขาที่สำคัญพอประมวลได้ดังนี้

            เขาวังหมัน เขาพ้อ  เป็นทิวเขาอยู่ทางทิศตะวันออกของอำเภอเมือง ฯ เขาวังหมันยอดเขาสูง ประมาณ ๓๕๐ เมตร อยู่ทางทิศเหนือของเขาพ้อ
            เขาจีน หรือบูเก็ตจีนา  เป็นภูเขาที่สูงที่สุดในจังหวัดสตูล ยอดเขาสูงประมาณ ๗๔๐ เมตร มีลักษณะเป็นทิวเขายาวเชื่อมต่อกับภูเขาอื่นอีกหลายลูก เป็นช่วงติดต่อของทิวเขานครศรีธรรมราช กับทิวเขาสันกาลาคีรี เป็นต้นกำเนิดของลำน้ำหลายสาย บริเวณหุบเขาที่ติดต่อกับชายแดนประเทศมาเลเซีย มีหนองน้ำขนาดใหญ่ ซึ่งอยู่ในเขตวนอุทยานแห่งชาติทะเลบัน ทางทิศตะวันตกของเขาจีน มีเขามดแดงทอดยาวไปทางทิศใต้ มียอดสูง ประมาณ ๔๙๐ เมตร
            เขาวังพะเนียด  อยู่ทางด้านทิศตะวันตกของเขามดแดง และเขาวังประ ยอดเขาสูง ประมาณ ๓๗๕ เมตร เชื่อมต่อกับเขาหาบเคยซึ่งอยู่ทางใต้ลงไป
            เขากาหมิง  อยู่ในเขตอำเภอควนกาหลง และอำเภอควนโดน ทอดยาวจากตำบลทุ่งนุ้ย อำเภอควนกาหลงลงไปทางใต้ไปเชื่อมกับทิวเขาจีน ในเขตตำบลควนสตอ อำเภอควนโดน ยอดเขาสูง ประมาณ ๖๕๐ เมตร เป็นต้นกำเนิดของลำน้ำหลายสาย
            เขาค้อม เขาแดง  เป็นทิวเขาอยู่ในเขตอำเภอควนกาหลง ยอดเขาสูง ๔๙๐ เมตร เชื่อมต่อกับเขาแดงในเขตตำบลทุ่งนุ้ย และติดต่อกับเขาไครเขายาวที่อยู่ทางด้านทิศเหนือ
            เขาเปรียง เขาแดง  อยู่ในเขตตำบลนาทอน อำเภอทุ่งหว้า

            แหล่งน้ำบนผิวดินของจังหวัดสตูล ประกอบด้วยลำน้ำที่เรียกว่าคลอง บึง และ หนองน้ำ ที่สำคัญพอประมวลได้ดังนี้
            ทะเลบัน  เป็นบึงน้ำจืดขนาดใหญ่ อยู่กลางหุบเขาในเขตตำบลวังประจัน อำเภอควนโดน กว้างประมาณ ๖๐๐ เมตร ยาวประมาณ ๘๐๐ เมตร อยู่เขตอุทยานทะเลบัน ห่างจากชายแดนไทย - มาเลเซีย ประมาณ ๒ กิโลเมตร
            หนองปลักพระยา  อยู่ในเขตตำบลฉลุง อำเภอเมือง ฯ มีพื้นที่ประมาณ ๑ ตารางกิโลเมตร เป็นที่อนุรักษ์นกน้ำและสัตว์น้ำ
            คลองมำบัง  ต้นน้ำเกิดจากลำห้วย หลายสายบริเวณเทือกเขาระหว่าง อำเภอควนกาหลงกับ อำเภอควนโดน คลองนี้มีหลายชื่อด้วยกัน ตามหมู่บ้านต่าง ๆ ที่คลองนี้ไหลผ่าน เช่น คลองดุสน คลองฉลุง คลองมำบัง ไหลลงสู่ทะเลในเขต ตำบลตำมะลัง
            คลองวังพะเนียด  ต้นน้ำเกิดจากเขาวังพะเนียด ไหลผ่านตำบลเกตรี ตำบลคลองขุด และไหลลงสู่ทะเลที่บ้านท่าจีน
            คลองละงู  ต้นน้ำเกิดจากทิวเขาในเขตจังหวัดตรังต่อกับจังหวัดสตูล มีความยาวประมาณ ๖๐ กิโลเมตร ผ่านพื้นที่ตำบลนิคมพัฒนา กิ่งอำเภอมะนัง และตำบลน้ำผุด ตำบลเขาขาว ตำบลกำแพง ตำบลปากน้ำ ในเขตอำเภอละงู เมื่อไหลมาถึงบ้านปากแพรก คลองละงูได้แยกออกเป็นสองสาย สายหนึ่งไหลลงสู่ทะเลที่บ้านปากบารา ตำบลปากน้ำ อีกสายหนึ่งไหลผ่านบ้านปิใหญ่ แล้วแยกออกเป็นอีกสองสายที่บ้านดูแตหรำ สายหนึ่งไหลไปบรรจบกับคลองบ่อเจ็ดลูก แล้วไหลลงสู่ทะเลที่บ้านบ่อเจ็ดลูก ตำบลปากน้ำ ส่วนอีกสายหนึ่งไหลลงสู่ทะเลที่บ้านนุโบย ตำบลแหลมสน
            คลองลำโลน  อยู่ในเขตกิ่งอำเภอมะนัง คลองนี้แบ่งออกเป็นสองสายใหญ่ ๆ คือ สายเหนือ ต้นน้ำเกิดจากเทือกเขาในเขตจังหวัดตรัง และจังหวัดพัทลุง แล้วไหลผ่านพื้นที่ อำเภอควนกาหลง ไปบรรจบกับคลองละงูในเขตอำเภอละงู อีกสายหนึ่งต้นน้ำเกิดจากทิวเขาหลวง แล้วไหลผ่านตำบลทุ่งนุ้ย ตำบลควนกาหลง ตำบลอุไดเจริญ ไปบรรจบกับคลองละงูที่บ้านส้านแดง ตำบลควนกาหลง อำเภอควนกาหลง
            คลองท่าแพ  ต้นน้ำเกิดจากทิวเขาในเขตจังหวัดสงขลา แล้วไหลผ่านตำบลทุ่งนุ้ย ใช้เป็นเส้นแบ่งเขตอำเภอควนโดนกับ อำเภอควนกาหลง ผ่านอำเภอท่าแพบริเวณบ้านนาแก้ว บ้านท่าแพ
            จังหวัดสตูล มีชายฝั่งทะเล ยาว ๑๔๔ กิโลเมตร มีเกาะใหญ่น้อยอยู่ในเขตจังหวัดประมาณ ๑๐๕ เกาะ มีหมู่เกาะใหญ่ ๆ ที่สำคัญ ดังนี้

            หมู่เกาะตะรุเตา  อยู่ในเขตอำเภอเมือง ฯ ประกอบด้วยเกาะต่าง ๆ ๒๓ เกาะ ได้แก่ เกาะตะรุเตา เกาะแดง เกาะโต๊ะเสน เกาะกลาง เกาะไข่ เกาะปัน เกาะสิงห์ เกาะเหล็ก เกาะแลน เกาะดินเจน เกาะปัน ฯลฯ
            หมู่เกาะอาดัง ราวี  อยู่ในเขตอำเภอเมือง ฯ ประกอบด้วยเกาะต่าง ๆ ๒๗ เกาะ ได้แก่ เกาะอาดัง เกาะลิเปะ เกาะราวี เกาะลังจา เกาะบูตัง เกาะดง เกาะหินงาม เกาะซาไก เกาะฟิน เกาะกะต้า เกาะยาง ฯลฯ
            หมู่เกาะสาหร่าย  อยู่ในเขตตำบลเกาะสาหร่าย อำเภอเมือง ฯ ประกอบด้วยเกาะต่าง ๆ ๑๔ เกาะ ได้แก่ เกาะสาหร่าย เกาะแดง เกาะดำเป้ เกาะถ้ำ เกาะบาหยัน เกาะมดแดง เกาะสาม เกาะแรดใหญ่ เกาะแรดเล็ก เกาะพีพี เกาะปูรู ฯลฯ
            หมู่เกาะเภตรา  อยู่ในเขตอำเภอละงู และอำเภอทุ่งหว้า ประกอบด้วยเกาะสองเกาะคือ เกาะป้อย และเกาะตะบัน
            หมู่เกาะตำมะลัง  อยู่ในเขตตำบลตำมะลัง และตำบลปูยุ อำเภอเมือง ฯ ประกอบด้วยเกาะต่าง ๆ ๑๑ เกาะ ได้แก่ เกาะติกาใหญ่ เกาะหัวมัน เกาะยาวใหญ่ เกาะยาวเล็ก เกาะนกขมิ้น เกาะปรัสมานา ฯลฯ
            หมู่เกาะหาดทรายยาว  อยู่ในเขตตำบลตันหยงโป ตำบลเจ๊ะบิลัง อำเภอเมือง ฯ ประกอบด้วยเกาะต่าง ๆ ๙ เกาะ ได้แก่ เกาะหาดทรายยาว เกาะนก เกาะกาลันบาตู เกาะนกเล็ก เกาะสัมพาย เกาะโกยเล็ก เกาะโกยใหญ่ เกาะยะปัง เกาะอายำ
            หมู่เกาะบุโหลน  อยู่ในเขตตำบลปากน้ำ อำเภอละงู ประกอบด้วยเกาะต่าง ๆ ๘ เกาะ ได้แก่ เกาะบุโหลนเล เกาะบุโหลนดอน เกาะบุโหลนไม้ไผ่ เกาะรังนก เกาะลูกหิน ฯลฯ
            หมู่เกาะเขาใหญ่  อยู่ในเขตตำบลปากน้ำ และตำบลละงู อำเภอละงู ประกอบด้วยเกาะต่าง ๆ ๑๑ เกาะ ได้แก่ เกาะเขาใหญ่ เกาะบุหลัน เกาะลินิน เกาะหน้าบ้าน เกาะอันยิง ฯลฯ
ทรัพยากรธรรมชาติ

จังหวัดสตูลมีป่าสงวนแห่งชาติอยู่ ๑๘ ป่า เป็นพื้นที่ประมาณ ๑,๑๗๐ ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ ๗๓๐,๐๐๐ ไร่ ประมาณ ร้อยละ ๔๗ ของพื้นที่จังหวัด เป็นป่าบก ๑๓ ป่า เป็นพื้นที่ประมาณ ๔๒๓,๐๐๐ ไร่ เป็นป่าชายเลน ๕ ป่า พื้นที่ประมาณ ๒๗๗,๐๐๐ ไร่ มีข้อมูลโดยสังเขปดังนี้             ป่าควนบ่อน้ำ  อยู่ในเขตตำบลปูยู อำเภอเมือง ฯ มีพื้นที่ประมาณ ๔๐,๐๐๐ ไร่             ป่าเขาค้อม ป่าเขาแดง ป่าเขาใหญ่  อยู่ในเขตตำบลทุ่งนุ้ย อำเภอควนกาหลง มีพื้นที่ประมาณ ๕๕,๐๐๐ ไร่             ป่าควนบารายี ป่าควนโรงพัก ป่าควนสังหยุด  อยู่ในเขตตำบลนาทอน อำเภอทุ่งหว้า มีพื้นที่ประมาณ ๑๐,๐๐๐ ไร่             ป่าพยอมงาม  อยู่ในเขตตำบลละงู อำเภอละงู             ป่าตระ ป่าห้วยยอด ป่าเขาขุมทรัพย์  อยู่ในเขตตำบลทุ่งหว้า อำเภอทุ่งหว้า มีพื้นที่ประมาณ ๙๔,๐๐๐ ไร่             ป่าควนกัง ป่าเขาขาว  อยู่ในเขตตำบลกำแพง ตำบลเขาขาว อำเภอละงู ตำบลทุ่งหว้า อำเภอทุ่งหว้า มีพื้นที่ประมาณ ๒๔,๐๐๐ ไร่             ป่าควนโต๊ะอบ ป่าควนขี้หมา ป่าท่าหิน  อยู่ในเขตตำบลควนขัน ตำบลเจ๊ะปิลัง ตำบลบ้านควน อำเภอเมือง ฯ มีพื้นที่ประมาณ ๑๑,๐๐๐ ไร่

            ป่าเลนตอนที่ ๑  อยู่ในเขตตำบลทุ่งหว้า ตำบลนาทอน ขอนคลาน ทุ่งบุหลัน แหลมสน กำแพง ปากน้ำ อำเภอละงู มีพื้นที่ประมาณ ๘,๙๐๐ ไร่
            ป่าเลนตอนที่ ๒  อยู่ในเขตตำบลละงู อำเภอละงู ตำบลแป - ระ ตำบลสาคร อำเภอท่าแพ ตำบลเจ๊ะปิลัง อำเภอเมือง ฯ
            ป่าเลนตอนที่ ๓ ป่าปาเต๊ะ ป่าปลักจูด  อยู่ในเข ตำบลฉลุง ตำบลเจ๊ะบิลัง อำเภอเมือง ฯ มีพื้นที่ประมาณ ๓๑,๐๐๐ ไร่
            ป่าเลนตอนที่ ๔ ป่าเจ๊ะบิลัง ป่าตันหยงโป ป่าตำมะลัง  อยู่ในเขตตำบลเจ๊ะบิลัง ตันหยงโป ตำมะลัง ควนขัน อำเภอเมือง ฯ มีพื้นที่ประมาณ ๕๖,๐๐๐ ไร่
            ป่าเลนตอนที่ ๕  อยู่ในเขตตำบลคลองขุด ปูยู ตำมะสัง อำเภอเมือง ฯ มีพื้นที่ประมาณ ๙๖,๐๐๐ ไร่

            จังหวัดสตูลมีอุทยานแห่งชาติ รวม ๓ แห่งด้วยกันคือ
            อุทยานแห่งชาติตะรุเตา  อยู่ในเขตอำเภอเมือง ฯ มีพื้นที่ประมาณ ๙๓๑,๐๐๐ ไร่
            อุทยานแห่งชาติทะเลบัน  อยู่ในเขตอำเภอเมือง ฯ อำเภอควนโดน มีพื้นที่ประมาณ ๑๒๓,๐๐๐ ไร่
            อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะเภตรา  อยู่ในเขตอำเภอละงู อำเภอทุ่งหว้า มีพื้นที่ประมาณ ๓๐๙,๐๐๐ ไร่
            นอกจากนั้น จังหวัดสตูลยังมีเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า อยู่ ๒ แห่ง และเขตห้ามล่าสัตว์ป่าอีก ๑ แห่งคือ
            เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด  อยู่ในเขตอำเภอทุ่งหว้า อำเภอละงู กิ่งอำเภอมะนัง และอำเภอควนกาหลง มีพื้นที่ประมาณ ๓๑,๐๐๐ ไร่
            เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง  อยู่ในเขตอำเภอควนกาหลง มีพื้นที่ ประมาณ ๒๓,๐๐๐ ไร่
            เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองปลักพระยา และขาพญาบังสา  อยู่ในเขตอำเภอเมือง ฯ และอำเภอควนโดน มีพื้นที่ ประมาณ ๑๓,๐๐๐ ไร่

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |