ชาวไทยกูย จะนำสัญลักษณ์ที่เกี่ยวกับสัตว์เลื้อยคลานบางชนิดมาทำเป็นลวดลายผ้า เช่น พบว่าหางตะกวดออกเมื่อออกสีน้ำตาลดำแสดงว่าฝนจะตก การปักหรือทำแซว ใช้ด้ายปักหรือถักลงบนผืนผ้า ให้สีและลายคล้ายหางตะกวด ส่วนเต่าก็เป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์ ผ้านุ่งมัดหมี่ของชาวบ้านตาโมบ (บ้านเต่า) ตำบลกระเทียม อำเภอสังขะ จึงนิยมนุ่งผ้าลายเต่า ลักษณะลวดลายจะเป็นจุดเล็ก ๆ เรียงกันเป็นระเบียบทั่วผืนผ้า คล้ายเต่าเล็ก ๆ และนิยมมัดย้อมให้ตัวเต่าสีทอง นอกจากนั้นงูก็เป็นสัตว์ที่ชาวไทยกูย และชาวไทยเขมรนับถือ ชาวไทยกูยจะเลียนแบบสีของงูเหลือมมาแต่งบนผืนผ้าเช่น ผ้าประเภทตีนซิ่น มีการทอเส้นไหมให้ไขว้กันเรียกว่า ลายกระดูกงู และมีกฎเกณฑ์ว่าจะต้องใช้สีเหลือง แดง ขาว เท่านั้น ลายงูเหลือมจะปรากฎในผ้านุ่งมัดหมี่
            ภาษาถิ่น  ชาวจังหวัดสุรินทร์ ประชาชนส่วนใหญ่ใช้ภาษาถิ่นเป็นภาษาพูดในชีวิตประจำวัน ซึ่งมีอยู่สามภาษาคือ ภาษาเขมร ภาษาส่วยและภาษาลาว
            กลุ่มที่ใช้ภาษาเขมร ส่วนใหญ่อยู่ในเขตอำเภอเมือง ฯ อำเภอปราสาท อำเภอสังขะ อำเภอกาบเชิง อำเภอบัวเชด อำเภอลำดวน กิ่งอำเภอเขวาสินรินทร์ กิ่งอำเภอศรีณรงค์ กิ่งอำเภอพนมดงรัก และบางส่วนของอำเภอท่าตูม อำเภอชุมพลบุรี อำเภอจอมพระ อำเภอศรีขรภูมิ และอำเภอสำโรงทาบ
            กลุ่มที่ใช้ภาษาส่วย ส่วนใหญ่อยู่ในเขตอำเภอจอมพระ อำเภอสำโรงทาบ และบางส่วนของอำเภอท่าตูม อำเภอศรีขรภูมิ อำเภอสังขะ อำเภอสนม กิ่งอำเภอศรีณรงค์ และกิ่งอำเภอเขราสินรินทร์
            กลุ่มที่ใช้ภาษาลาว ส่วนใหญ่อยู่ในเขตอำเภอรัตนบุรี กิ่งอำเภอโนนนารายณ์ อำเภอสนม อำเภอชุมพลบุรี และบางส่วนในเขตอำเภอท่าตูม และอำเภอศีขรภูมิ
            ในสามภาษาดังกล่าว มีผู้พูดภาษาเขมรเป็นส่วนใหญ่ และเรียกตนเองว่า ขแมร์เลอ แปลว่าเขมรสูง มีความแตกต่างจากขแมร์กรอม แปลว่าเขมรต่ำ ภาษาเขมรสุรินทร์เป็นภาษาผสมระหว่างชาวกูยกับชาวเขมร ที่คนไทยเรียกว่า ส่วยเขมร ชาวกูยสุรินทร์ที่พูดภาษาเขมรนั้นเสียงห้วน สำเนียงกระด้างไม่ไพเราะอ่อนหวาน เหมือนถ้อนคำสำเนียงของชาวเขมรแท้ในกัมพูชา จนบางทีพูดกันแทบไม่รู้เรื่อง
            ปัจจุบันภาษาเขมร ที่ชาวสุรินทร์ใช้พูดกันมีลีลาของเสียงเรียบเสมอ นุ่มนวล อ่อนโยน ไม่กระโชกโฮกฮาก ไม่กระแทกกระทั้น ไม่มีอักษรสูง เป็นเสียงอักษรกลางถึงอักษรต่ำทั้งสิ้น เป็นภาษาที่ใช้เขียนด้วยอักษรขอม หรือเขมรโบราณ ซึ่งปรากฎเป็นอักษรในคัมภีร์ใบลานและบดสวดต่าง ๆ ที่จารเป็นตัวหนังสือไทยโบราณและอักษรขอม ต้นรากของภาษานี้คือ ภาษาสันสกฤต เช่นการนับเดือนเริ่มนับจากเดือนห้า เป็นต้นไป
            ภาษาเขมรมีความคล้ายคลึงกับภาษาไทยมากกว่า ความแตกต่างเพราะภาษาเขมรเป็นคำโดดเช่นเดียวกับภาษาไทย มีลักษณะของภาษาคำที่ใช้ติดต่อกัน และภาษาวิภัตติปัจจัยด้วย เขมรยืมคำภาษาต่างประเทศเช่น บาลี สันสกฤต เข้าไปใช้ในภาษาของตนเองมากพอ ๆ กับภาษาไทย เพราะเป็นภาษาเกี่ยวกับศาสนา และพิธีกรรม
            อย่างไรก็ตามก็มีความแตกต่างกันคือ การสร้างคำแตกต่างกับภาษาไทยคือ ภาษาไทยใช้วิธีสร้างคำแบบประสมคำเป็นหลัก แต่เขมรโบราณใช้วิธีสร้างคำ โดยการเติมหน้าคำและกลางคำ แต่ไม่มีการเติมท้ายคำ เขมรไม่ใช้วรรณยุกต์ ซึ่งเป็นความแตกต่างที่ชัดเจนมาก
บุคคลสำคัญ บุคคลสำคัญทางประวัติศาสตร์