มรดกทางวัฒนธรรม
โบราณสถานและโบราณวัตถุ
โบราณวัตถุ
โบราณวัตถุสำคัญที่พบในเขตจังหวัดเลยได้แก่ ขวานหินกะเทาะ และขวานหินขัด เป็นเครื่องมือในยุคหิน
พบมากในบริเวณลุ่มแม่น้ำเมยตอนต้น คือ บริเวณรอยต่อของอำเภอภูกระดึง กิ่งอำเภอหนองหิน
อำเภอภูหลวง อำเภอเมือง และอำเภอวังสะพุง
เครื่องมือหินที่พบ เป็นเครื่องมือหินจำพวกเครื่องกดสับและตัด ทำจากหินกรวด
แม่น้ำกะเทาะหน้าเดียว เพื่อใช้ในสังคมล่าสัตว์ พบภาชนะดินเผา สร้อยข้อมือซึ่งมีลูกปีดและลูกกระพรวนสำริด
พบขวานหิน บริเวณลุ่มแม่แม่น้ำเมยตอนต้น พบหลักฐานภาชนะดินเผา ลายเชือกทาบ
มีอายุประมาณ ๑,๗๐๐ - ๒,๓๐๐ ปี พบกำไลหิน เบ้าหลอมโลหะและแม่พิมพ์ ขวานสำริด
บริเวณลุ่มแม่น้ำเลย ตำบลนาอาน อำเภอเมือง ฯ พบเครื่องมือหินกะเทาะสองหน้า
ขวานหินมีบ่า และไม่มีบ่า ตลอดจนภาชนะดินเผาลายขูดขีด ลายกด และลายเชือก
นอกจากนี้ยังมีโบราณวัตถุที่เป็นพระพุทธรูปหลายองค์ เช่น พระพุทธศิลามงคลมิ่งเมือง
พระพุทธมงคลมิ่งเมือง และพระรัตนบุรีศรีทรายขาว เป็นต้น
โบราณสถาน
โบราณสถานที่สำคัญส่วนใหญ่เป็นวัดในพระพุทธศาสนาเช่น พระธาตุศรีสองรัก อยู่ในเขตอำเภอด่านซ้าย
วัดท่าแขก อยู่ในเขตอำเภอเชียงคาน วัดศรีคูณเมือง อยู่ในเขตอำเภอเชียงคาน
แหล่งโบราณคดี
แหล่งโบราณคดีที่พบในเขตจังหวัดเลย ส่วนใหญ่เป็นชุมชนโบราณ ซึ่งพบในทุกอำเภอ
ได้มีการสำรวจเบื้องต้นแล้วได้แก่ชุมชนโบราณทรายขาว ชุมชนโบราณเมืองขวาง ชุมชนโบราณ
เมืองท่าจำปา ชุมชน ฯ เมืองสารแพ ชุมชน ฯ เมืองเวียงสา ชุมชน ฯ บ้านด่านขาว
ชุมชน ฯ เมืองเพียว ชุมชน ฯ นาโก ชุมชน ฯ เมืองหงษ์ ชุมชน ฯ บ้านกลาง และชุมชนบ้านวังสวน
เป็นต้น
แหล่งโบราณคดีบ้านบุ่งผักกว้าง
อยู่ในเขตอำเภอวังสะพุง พบหลักฐานด้านโบราณคดีคือ กลุ่มใบเสมาหิน วัฒนธรรมทวารวดี
มีอายุอยู่ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๔ - ๑๖ แม้จารึกจะลบเลือน แต่พอสันนิษฐานจากใบเสมาหิน
ในเชิงรูปแบบศิลปกรรม และรูปแบบอักษรอินเดียใต้ (ปัลลวะ) ศิลปะแบบทวาราวดี
ว่าบริเวณนี้ได้สร้างกลุ่มใบเสมาหินขนาดใหญ่จำนวนกว่า ๓๐ ใบ ที่บ้านบุ่งผักก้าน
บ้านนาหลัก ตำบลวังสะพุง บ้านเหมืองแม่ง ตำบลหนองหญ้าปล้อง บ้านกกเกลี้ยง
บ้านห้วยทรายคำ บ้านน้อยนา ตำบลศรีสงคราม ตามคติในพระพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาท
แสดงว่าเมื่อประมาณ ๙๐๐ - ๑,๒๐๐ ปีมาแล้ว ชุมชนโบราณแห่งนี้ ได้นับถือพระพุทธศาสนา
ที่ได้เผยแผ่เข้ามาในภูมิภาคนี้แล้ว
แหล่งโบราณคดีวัดห้วยท้าว
อยู่ในเขตอำเภอเมือง ฯ พบศิลาจารึกหรือเสมาจารึกหินชนวนอักษรไทยน้อย วัฒนธรรมล้านช้าง
จารึกเมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๑๐๕ เรื่องที่จารึกกล่าวถึงกษัตริย์ล้านช้าง
พระนามโพธิวรวงศาธิราช ให้จารึกเมื่อปี พ.ศ.๒๑๐๕ แต่ข้อความที่อ้างถึงระบุว่าวัดแห่งนี้มีมาแต่สมัยพระเจ้าโพธิสารราช
กษัตริย์ล้านช้าง ซึ่งครองราชย์อยู่ระหว่าง พ.ศ.๒๐๕๙ - ๒๐๙๑ แสดงว่าวัดแห่งนี้ต้องสร้างมาก่อนปี
พ.ศ.๒๐๙๑
ย่านประวัติศาสตร์
ได้แก่ย่านที่อยู่อาศัย อาคารร้านค้าที่แยก หรือเชื่อมต่อกันอันเป็นที่อยู่ของชุมชนในอดีต
ที่มีการสืบทอด และคงรูปแบบของอาคารสิ่งก่อสร้างตามรูปแบบเดิมมาจนถึงปัจจุบัน
ย่านประวัติศาสตร์ของจังหวัดเลยอยู่บริเวณบ้านทรายขาว บ้านเรือนดั้งเดิม วัดเก่าแก่เหลือเพียงซากปรักหักพัง
ส่วนใหญ่มีการบูรณะปฏิสังขรณ์ใหม่หมดแล้ว เช่น วัดกลางเมืองทรายขาวก็ได้มีการบูรณะใหม่
ส่วนวัดเทิงมีแต่ซากปรักหักพัง
แหล่งอุตสาหกรรม
เป็นแหล่งผลิตวัตถุดิบหรือเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทำกันมาอย่างเป็นล่ำเป็นสันเพื่อขายเป็นสินค้า
ในแต่ละท้องถิ่นอาจมีแหล่งดังกล่าวอยู่หลายแห่ง
จังหวัดเลยไม่มีแหล่งอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ที่มีอยู่เป็นเพียงแหล่งอุตสาหกรรมในครัวเรือนที่กระจายอยู่ตามหมู่บ้านต่าง
ๆ ที่สำคัญคือ แหล่งผ้าฝ้ายพื้นเมืองที่บ้านนาอ้อ ตำบลนาอ้อ อำเภอเมือง ฯ
เป็นแหล่งผลิตผ้าฝ้ายคุณภาพดีในนามผ้าฝ้ายเมืองเลย
สถาปัตยกรรมดีเด่น
เป็นสิ่งก่อสร้างที่ทรงคุณค่าสูงในทางศิลปะ สถาปัตยกรรมที่สืบทอดมาจนเป็นเอกลักษณ์
และคงใช้ประโยชน์ตามวัตถุประสงค์เดิม สถาปัตยกรรมดีเด่นในจังหวัดเลยพอประมวลได้ดังนี้
![](loei27.jpg)
ที่ว่าการอำเภอเมือง ฯ
เดิมคือศาลากลางจังหวัด ตั้งอยู่บริเวณกุดป่อง ในเขตเทศบาลเมืองเลย สร้างเมื่อปี
พ.ศ.๒๔๗๖ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ได้เคยประทับแรม
เมื่อคราวเสด็จเยี่ยมพสกนิกรชาวจังหวัดเลย เมื่อปี พ.ศ.๒๔๙๘
![](loei28.jpg)
สุขศาลาจังหวัดเลย
ตั้งอยู่บริเวณตลาดเย็นในเขตเทศบาลเมืองเลย เดิมบริเวณตลาดทั้งหมดเป็นของสุขศาลา
ได้นำมาใช้เป็นตลาดแลง หรือตลาดเย็นเมื่อปี พ.ศ.๒๕๑๙
![](loei29.jpg)
- อาคารพาณิชย์
เป็นตึกแบบเก่า สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๖ คงลักษณะผสมตามแบบตะวันตกกับตะวันออก
หลังคาเดิมมุงกระเบื้อง ขนมเปียกปูน เบิกจั่วด้วยลวดลายตะวันออก ชั้นบนด้านหน้าเว้นระเบียงมีลูกกรง
ส่วนชั้นล่างก่ออิฐถือปูน ปาดมุมโค้งพอให้สวยงาม เว้นห้องเท่าระเบียงชั้นบน
ประตูเป็นบานไม้แผ่นเดียว ตั้งพับซ้อนกันเรียกบานเฟี้ยม ปัจจุบันได้ดัดแปลงเป็นประตูเหล็กทรวดทรง
อาคารเป็นลักษณะกล่องทึบตามแบบตะวันตก
รูปปั้นและอนุสาวรีย์
เป็นสิ่งก่อสร้างทางประวัติศาสตร์ สร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์ รวมทั้งรูปเคารพทางศาสนา
ในจังหวัดเลยมีรูปปั้น และอนุสาวรีย์ที่สำคัญหลายแห่งคือ
![](loei30.jpg)
พระบรมรูปทรงม้าจำลอง
มีขนาดเท่าครึ่งของพระองค์จริง สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๒ เนื่องจากเมืองเลยมีความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณใน
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งเหตุการณ์ ร.ศ.๑๑๒ ที่เมืองเลยพ้นจากการรุกรานอธิปไตยของฝรั่งเศส
สามารถรักษผืนแผ่นดินส่วนนี้ไว้ได้
พระบรมรูปจำลองพระบิดาลูกเสือไทย
สืบเนื่องมาจากการก่อตั้งค่ายลูกเสือศรีสองรัก เมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๗ จึงได้มีดำริสร้างพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระบิดาแห่งลูกเสือไทย โดยสร้างด้วยปูนปั้นขนาดเท่าพระองค์จริง ในชุดฉลองพระองค์ลูกเสือ
พระหัตถ์ขวาทรงคทา ประทับยืนบนแท่นไตรประดู่ ในบริเวณค่ายลูกเสือศรีสองรัก
![](loei31.jpg)
อนุสรณ์สถานผู้เสียสละ
ตั้งอยู่ที่เขตบ้าน ตำบลนาบอาน อำเภอเมือง ฯ เป็นอนุสรณ์สถานผู้เสียสละ พตท.๑๗๑๘
สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๙ มีรูปแบบประกอบด้วยเสาหลักห้าต้น รวมเป็นเอกภาพเดียวกัน
หล่อด้วยทองสำริดรมดำ สูง ๒๐ เมตร เสาหลักทั้งห้าต้นหมายถึง พลเรือน ตำรวจ
ทหาร อาสาสมัคร และประชาชน กลีบบัวปลายเสาหลักหมายถึงพระพุทธศาสนา ฉัตรเก้าชั้น
หมายถึงพระบรมเดชานุภาพของพระมหากษัตริย์อันเป็นสิ่งยึดมั่นของประเทศชาติ
มีการประกอบพิธีสดุดีวีรชน ในวันที่ ๒๖ สิงหาคม เป็นประจำทุกปี
![](loei32.jpg)
สิ่งสำคัญคู่บ้านคู่เมือง
ได้แก่ พระพุทธรัตนศรีทรายขาว พระพุทธศิลามิ่งมงคลเมือง พระพุทธมิ่งมงคลเมือง
นอกจากนั้นยังมีศาลหลักเมือง เจ้าพ่อกุดป่อง ซึ่งสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๔ และเสาหลักเมือง
ซึ่งสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๕
|