มรดกทางวัฒนธรรม
โบราณสถานและโบราณวัตถุ
จังหวัดสงขลามีโบราณสถานที่ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแห่งชาติ
ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๔๗๘ จนถึงปัจจุบัน มีอยู่ทั้งสิ้น ๔๙ แห่ง
สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ส่วนใหญ่เป็นถ้ำของภูเขาหินปูนได้แก่ เขารูปช้าง
อยู่ในเขตตำบลปาดังเบซาร์ อำเภอสะเดา ถ้ำตลอด
ในเขตตำบลสะบ้าย้อย ถ้ำเขารักเกียรติ ในเขตอำเภอรัตภูมิ
ถ้ำเหล่านี้เป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ เมื่อประมาณ ๖,๐๐๐
ปีมาแล้ว
ในแหล่งพื้นที่ราบบางแห่ง เช่น ที่แหล่งบาโหย
ในเขตอำเภอสะบ้าย้อย บริเวณสวนตูล เขาเทวดา
ในเขตตำบลเขารูปช้าง
อำเภอเมือง ฯ และบริเวณคาบสมุทรสทิงพระ
ในเขตอำเภอสทิงพระ พบวัฒนธรรมการใช้เครื่องปั้นดินเผาแบบหม้อสามขา และหม้อกลม
ที่ตกแต่งด้วยลายเชือกทาบ ขวานหินขัดทั้งแบบสัณฐานเหลี่ยมและแบบมีบ่า เป็นสิ่งที่ใช้สืบต่อมาจนถึงเมื่อประมาณ
๓,๐๐๐ ปีมาแล้ว ซึ่งสัมพันธ์กับชุมชนเกษตรกรรม
ในช่วงสมัยที่มีการติดต่อทางทะเลกับชุมชนต่างแดน พบชิ้นส่วนกลองมโหระทึกสำริดในเขตอำเภอจะนะ
มีอายุอยู่ประมาณ ๓,๐๐๐ - ๒,๐๐๐ ปี มาแล้ว
สมัยประวัติศาสตร์
พุทธศตววรษที่ ๑๒ - ๑๓
มีโบราณสถานคือ ถ้ำคูหา และพังพระ ในเขตอำเภอสทิงพระ พบโบราณวัตถุได้แก่ พระพุทธรูปปางสมาธิ
พระคเณศหินในท่าประทับนั่ง กวนอิมกาไหล่ทอง พระวิษณุสี่กร เศียรพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร
ศิวลึงค์และฐานตั้งศิวลึงค์ จากอำเภอสทิงพระ แท่นหินบดและลูกหินบดจากอำเภอระโนด
![](songkhla22.jpg)
พุทธศดตววรษที่ ๑๔ - ๑๕
พบพระอาคัสตยะสำริดจากพังพระ พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรจากกระดังงา นางศยามตาราสำริด
ท้าวชุมพลสำริด พระพุทธรูปปางสมาธิ จากอำเภอสทิงพระ พระศิวะประทับยืนจากหนองหอย
อำเภอสิงหนคร และเหยือกเคลือบสีเขียวอ่อนสมัยราชวงศ์ถังของจีนจากอำเภอเมือง
ฯ
พุทธศตววรษที่ ๑๖ - ๑๗
มีโบราณสถานคือ เมืองโบราณสทิงพระ เตาเผาโบราณปะโอ อำเภอสิงหนคร และซากสถูปวัดสีหยัง
พบโบราณวัตถุ ได้แก่ พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรสี่กร จากหนองหอย กุณฑีกุณโฑดินเผา
และหินดุจากเตาเผาโบราณปะโอ ชามเคลือบเซลาดอนสมัยราชวงศ์ซุ่งของจีน ลูกปัดแก้วและแร่ประกอบหิน
ตุ้มถ่วงแหดินเผา จากเมืองโบราณสทิงพระ คันฉ่องสำริด มีอักษรจีน จากอำเภอสทิงพระ
พุทธศตววรษที่ ๑๘ - ๑๙
มีโบราณสถานคือ ซากสถูปบนเขาน้อย อำเภอสิงหนคร เจดีย์จะทิ้งพระ และเจดีย์วัดเจดีย์งาม
อำเภอระโนด
พบโบราณวัตถุ ได้แก่ เครื่องเคลือบเขียวและเคลือบขาวของจีน ที่อำเภอสทิงพระ
พระคเณศประทับนั่งชันเข่า ที่อำเภอสทิงพระ เครื่องถ้วยสังคโลกสุโขทัย จากทะเลอ่าวไทย
เครื่องเคลือบบุรีรัมย์ จากทะเลสาบสงขลา
พุทธศตวรรษที่ ๒๐ - ๒๑
มีโบราณสถานคือ เมืองพังยาง อำเภอระโนด
พบโบราณวัตถุ ได้แก่เครื่องเคลือบลายคราม สมัยราชวงศ์หมิงของจีน ที่แหล่งโบราณคดี
ในเขตอำเภอสทิงพระ อำเภอระโนด และอำเภอสิงหนคร
![](songkhla23.jpg)
พุทธศตวรรษที่ ๒๒ - ๒๓
มีโบราณสถานได้แก่ วัดสูงเกาะใหญ่ ที่อำเภอกระแสสินธ์ วัดพะโค๊ะ ที่อำเภอสทิงพระ
ป้อมปราการ คูเมือง กำแพงเมืองและซากสิ่งก่อสร้างในเมืองสิงขระ สุสานสุลต่านสุไลมาน
สุสานวิลันดา ที่อำเภอสิงหนคร วัดเทพาโรจน์ ที่อำเภอเทพา ฯ
พุทธศตววรษที่ ๒๔ - ๒๕
มีโบราณสถานได้แก่ วัดสุวรรณคีรี วัดบ่อทรัพย์ วัดศิริวรรณาวาส
วัดภูผาเบิก สุสานต้นตระกูล ณสงขลา ศาลาหลบเสือ ศาลากวง ศาลาบ่อเก๋ง
เจดีย์สององค์บนยอดเขาแดง วัดโลการาม วัดสลักป่าเก่า วัดบางเขียด วัดม่วงงาม
วัดดีหลวงใน วัดดีหลวงนามชัย ที่อำเภอสิงหนคร
![](songkhla24.jpg)
วัดมัชฌิมาวาส วัดโพธิ์ปฐมาวาส วัดเลียบ วัดศาลาหัวยาง วัดแจ้ง วัดเพชรมงคล
วัดชัยมงคล วัดดอนรัก วัดสามกอง หอวิเชียรเทวดำรง พระเจดีย์หลวง และศาลาวิหารบนยอดเขาตังกวน
เจดีย์บนเขาเก้าเส้ง เจดีย์บนเขารูปช้าง ศิลาจารึกสำโรง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสงขลา
พระตำหนักเขาน้อย ถนนไทรบุรี กำแพงเมืองสงขลา ป้อมปากน้ำแหลมทราย วัดท้ายยอ
วัดแหลมพ้อ ที่อำเภอเมือง
วัดคูแต่ง ที่อำเภอบางกล่ำ
เจดีย์ณควนเจดีย์ และพระพุทธรูปในถ้ำตลอด และถ้ำครก ที่ตำบลคูหา อำเภอสะบ้าย้อย
![](songkhla25.jpg)
โบราณวัตถุ ได้แก่ พระพุทธรูปประทับนั่งสกุลช่างนครศรีธรรมราช เครื่องถ้วยชามสมัยราชวงศ์หมิงของจีน
เครื่องถ้วยเบญจรงค์และลายน้ำทอง ตุ๊กตาหินของจีน ไม้จำหลักวรรณกรรมจีน ภาชนะเงินสลักอักษรนามเจ้าเมือง
และนามเมือง เป็นภาษาอังกฤษ เครื่องถ้วยญี่ปุ่น และยุโรป เงินตราสงขลา และแม่พิมพ์เหรียญแผ่น
จารึกอักษรขอมจากถ้ำเขาจังโหลน ตำบลคูหาใต้
|