แหล่งโบราณคดี

            แหล่งเรือจมที่เกาะทะลุ  กรมศิลปากรได้ทำการขุดค้นแหล่งเรือจมที่หน้าเกาะทะลุ อำเภอเมือง ฯ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๔ ณ ความลึก ๕๐ ฟุต พบหลักฐานที่น่าสนใจจำนวนมาก เช่น
                ตัวเรือ  เป็นเรือฉลอม ยาว ๑๐ - ๑๒ เมตร กว้าง ๔.๐ - ๔.๕ เมตร อยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ประมาณร้อยละ ๖๐
                เครื่องปั้นดินเผา  ที่พบอยู่ในเรือ ได้แก่
                    โอ่งน้ำ  มีอยู่เป็นจำนวนมาก มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ๕๘ - ๖๔ เซนติเมตร เป็นภาชนะเนื้อแกร่ง ดินสีเหลืองนวล เคลือบสีเหลืองแกมเขียวอ่อน ประทับตราสามแบบคือ ลายมังกรอยู่ในกรอบลูกฟัก มีอักษรไทยกำกับว่า มุ่งฮวด  ลายม้าบิน มีอักษรไทยกำกับว่า ตราม้าบิน  และลายกวางเหลียวหลังอยู่ภายในวงกลม ไม่มีตัวอักษรกำกับ
                    ไหปากแคบ  ขนาดกลางและขนาดเล็ก เส้นผ่าศูนย์กลาง ๑๙ - ๒๙ เซนติเมตร สูง ๒๗.๔ - ๓๓.๖ เซนติเมตร เป็นดินสีเหลืองแกมเทาเข้ม เผาไฟแกร่งมาก ตรงคอไม้รอยประทับอักษรไทยและจีนว่า มุ่งฮวด
                    อ่างขนาดเล็ก  เส้นผ่าศูนย์กลาง ๑๓.๗ - ๑๖.๐ เซนติเมตร เนื้อดินแกร่ง สีเหลืองนวล ไม่มีลวดลายตกแต่ง
                    ภาชนะรองขาตู้กับข้าว  เส้นผ่าศูนย์กลาง ๑๕.๔ - ๑๗.๓ เซนติเมตร สูง ๗.๕ - ๙.๑ เซนติเมตร เนื้อดินแกร่งมาก สีเหลืองนวล เคลือบสีเหลืองแกมเขียวอ่อน ไม่มีลวดลายประดับ
                    จากการสำรวจเครื่องปั้นดินเผาที่มีเครื่องหมายมุ่งฮวด ตราม้าบิน พบว่าแหล่งผลิตอยู่ที่บ้านเตาหม้อ ตำบลรำพัน อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี ซึ่งเล่ากันว่าทำมาตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นจนถึงปัจจุบัน แหล่งเรือจมหน้าเกาะทะลุเป็นแหล่งโบราณคดีใต้น้ำแห่งแรกของไทย ที่สามารถค้นหาประวัติที่มาของเรือ และสิ่งที่พบในเรือได้ใกล้เคียงกับความจริงมากที่สุด นับเป็นแหล่งข้อมูลเกี่ยวกับการเดินเรือชายฝั่งโดยใช้เรือใบรุ่นสุดท้ายในน่านน้ำไทย
            แหล่งโบราณคดีใต้น้ำหินบุ้ช  อยู่ในเขตอุทยาน ฯ เขาแหลมหญ้า - หมู่เกาะเสม็ด บริเวณหินบุ้ชเป็นพื้นที่มีปะการังและหินโสโครกมาก มีชาวประมงพบเศษภาชนะดินเผาประเภทไหสี่หู และเศษภาชนะที่เป็นชิ้นส่วนโบราณวัตถุจำนวนมาก คาดว่าจะเป็นแหล่งโบราณคดีใต้น้ำที่มีเรือสำเภาโบราณมาจมอยู่
            หินบุ้ชเป็นแหล่งหินธรรมชาติอยู่ใต้น้ำ เวลาน้ำลงมาก ๆ จะมีบางส่วนโผล่พ้นผิวระดับน้ำทะเล บริเวณนี้มีความลึกประมาณ ๑๒ เมตร ทัศนวิสัยใต้น้ำมองเห็นได้ไกลประมาณ ๕ - ๖ เมตร พื้นที่โดยรอบแหล่งโบราณคดีเป็นพื้นทรายเรียบ มีเศษปะการังหักพัง และเปลือกหอยกระจายอยู่ทั่วไป
            จากการสำรวจ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๗ พบว่าเป็นแหล่งโบราณคดีใต้น้ำที่น่าสนใจแห่งหนึ่งของชายทะเลภาคตะวันออก คณะสำรวจและอาสาสมัครพิทักษ์มรดกวัฒนธรรมทางทะเล ของงานโบราณคดีใต้น้ำพบเศษภาชนะดินเผาจำนวนมาก มีอายุอยู่ประมาณปลายสมัยอยุธยา
            จากการสำรวจและขุดค้นโดยละเอียด ระหว่างปี พ.ศ.๒๕๓๗ - ๒๕๓๘ พบโบราณวัตถุ รวม ๑๙๓ รายการ มีทั้งภาชนะดินเผาหลายประเภท หลายชนิดและหลายขนาด รวมไปถึงเครื่องมือขนาดเล็ก เช่น เบ็ด ฉมวก เงี่ยงปลากระเบน ชิ้นส่วนไม้เรือโบราณบริเวณกงหัวเรือ ตะปูโลหะ เป็นต้น
            ภาชนะดินเผาที่พบปะปนกันหลายชนิด มีแหล่งผลิตอยู่บริเวณแหล่งเตาเครื่องปั้นดินเผาที่วัดพระปรางค์ ตำบลเชิงกลัด อำเภอบางระจัน จังหวัดสิงห์บุรี เช่น ไหสี่หูขนาดเล็กรูปไข่ทรงสูงไหล่กว้างก้นแบนเรียบ เส้นผ่าศูนย์กลางของขอบปากและก้นไห ใกล้เคียงกันคือ ประมาณ ๑๐ เซนติเมตร โดยเส้นผ่าศูนย์กลางของก้นจะใหญ่กว่าเล็กน้อย หูทั้งสี่ปั้นด้วยดินเป็นทรงกลมแปะตามแนวนอนเป็นห่วงตั้งขึ้นบนไหล่ ตัวไหเคลือบสีน้ำตาลแกมเหลือง การเคลือบเลยส่วนกลางลำตัวลงมาเล็กน้อย และไม่เคลือบส่วนขอบบนปากเหมือนกับที่พบจากแหล่งเรือโบราณแหล่งอื่น ๆ อีกหลาย เช่น เรือสีชัง ๑, ๒, ๓ และเรือสมุยด้วย
            อายุของเครื่องปั้นดินเผาชนิดนี้สามารถกำหนดได้ว่ามีอายุระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๒๒ - ๒๓ คือราวสมัยอยุธยาตอนปลายภาชนะดินเผา จะเป็นทั้งภาชนะสำหรับใส่สินค้าประเภทของเหลว และของที่มีขนาดเล็ก เช่น น้ำมันมะพร้าว เกลือ น้ำตาล เป็นต้น หลายประเทศนิยมเครื่องปั้นดินเผาของไทย