ตำนานหลวงพ่อโตวัดเจริญสุขาราม  หลวงพ่อโต เป็นพระประธานในพระอุโบสพวัดเจริญสุขารามวรวิหาร ตามตำนานกล่าวว่าท่านมาเข้าฝัน หลวงพ่อตามืด เจ้าอาวาสวัดเจริญสุขาราม ฯ แจ้งว่าอยากเข้ามาอยู่ที่วัดนี้ให้ไปรับท่านมาอยู่ด้วยและบอกที่อยู่ให้ หลวงพ่อตามืดจึงได้เดินทางไปตามที่ฝันก็พบ จึงได้อัญเชิญมาประดิษฐานเป็นพระประธานในอุโบสถหลังเก่าของวัด เมื่อปี พ.ศ.๒๔๓๗ ต่อมาเมื่อหลังสงครามมหาเอเซียบูรพาสงบลง ได้มีการสร้างพระอุโสถขึ้นใหม่ และอัญเชิญหลวงพ่อโตมาประดิษฐานเป็นพระประธานในพระอุโบสถหลังใหม่มาจนถึงปัจจุบัน
           ความศักดิ์สิทธ์ของหลวงพ่อโตได้มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาในทางอิทธิปาฎิหารย์มากมายหลายเรื่องด้วยกัน โดยเฉพาะในห้วงเวลาของสงครามมหาเอเซียบูรพาคือ ระหว่างปี พ.ศ.๒๔๘๔ - ๒๔๘๘ ครั้งนั้นเครื่องบินทิ้งระเบิดของฝ่ายสัมพันธมิตรได้มาทิ้งระเบิดประตูน้ำบางนกแขวกซึ่งอยู่หน้าวัด แต่ลูกระเบิดด้านเสียเป็นส่วนมาก ยังความอัศจรรย์แก่ผู้พบเห็นเหตุการณ์นั้นอย่างมาก
           ตำนานเรื่องกุฎีทอง  มีเรื่องเล่าสืบต่อมาว่า วัดบางลี่กุฎีทอง มีสมภารองค์หนึ่งมีความเชี่ยวชาญทางสมถวิปัสสนา มีฌาณแก่กล้า สามารถนั่งทางใน เห็นเหตุการณ์ในอดีต และอนาคตได้
           เรื่องราวดังกล่าวนี้ตรงกับสมัยอยุธยาตอนปลาย มีเศรษฐีตระกูลหนึ่งตั้งบ้านเรือนอยู่แขวงบางช้างคือ อำเภออัมพวาในปัจจุบัน เศรษฐีตระกูลนี้เรียกว่า เศรษฐีบางช้าง  เป็นที่รู้จักกันทั่วไป บุคคลในตระกูลที่ได้รับพระราชทานเป็นเจ้าเมืองก็มี เช่น พระแม่กลองบุรี (ศร) ต้นตระกูลใหญ่และมั่งคั่งร่ำรวยยิ่งกว่าตระกูลใดในลุ่มแม่น้ำแม่กลอง
           ทั้งสองสามีภรรยาตั้งบ้านเรือนอยู่บริเวณหลังวัดจุฬามณี เศรษฐีทั้งสองมีบุตรธิดาหลายคน ธิดาคนหนึ่งชื่อ นาค เป็นหญิงสาวที่สวยงามเป็นที่เลื่องลืออยู่ในลำน้ำนี้ ไปจนถึงกรุงศรีอยุธยา พระเจ้าแผ่นดินอยุธยาครั้งนั้นจึงโปรดให้เจ้าเมืองราชบุรีไปสู่ขอต่อบิดามารดา สมัยนั้นเมืองสมุทรสงครามเป็นเมืองตรีขึ้นแก่เมืองราชบุรี ซึ่งเป็นเมืองโท เศรษฐีบ่ายเบี่ยงบอกต้องขอถามความสมัครใจของบุตรีก่อน แล้วนำความไปหารือกับพระแม่กลองบุรี (เสม) เจ้าเมืองสมุทรสงครามซึ่งเป็นญาติ พระแม่กลองบุรีได้ถามความสมัครใจของธิดาเศรษฐีและความเห็นของบิดามารดา ธิดาเศรษฐีไม่สมัครใจไปเป็นสนม ดังนั้นเศรษฐีพร้อมด้วยเจ้าเมืองสมุทรสงครามจึงพากันไปยังกรุงศรีอยุธยา ไปหารือกับหลวงพินิจอักษร (ทองดี)  เสมียนตรากระทรวงมหาดไทย
           หลวงพินิจอักษรได้คิดว่า นายทองด้วงบุตรชายของตนได้บวชเรียนแล้ว แต่ยังไม่มีคู่ครองถ้าได้ธิดาเศรษฐีมาเป็นคู่ครองก็มีความเหมาะสม ทั้งจะได้เป็นเกราะป้องกันภัย ไม่ให้ธิดาเศรษฐีต้องตกไปเป็นสนม เมื่อคิดได้ดังนั้นแล้วก็บอกอุบายแก่เศรษฐีและเจ้าเมืองสมุทรสงคราม ทั้งสองฝ่ายก็เห็นดีด้วย จึงตกลงให้มีการหมั้นหมายกันไว้ตามประเพณี แล้วหลวงพินิจอักษรก็มีฎีกากราบทูลขึ้นไปว่า ธิดาเศรษฐีนั้นตนได้สู่ขอหมั้นหมายให้แก่นายทองด้วยบุตรชายแล้ว กำหนดจะทำพิธีวิวาหมงคลในเร็ว ๆ นี้ พรเจ้าแผ่นดินก็พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ตามประสงค์
           เมื่อทั้งหมดกลับมาถึงเมืองสมุทรสงครามแล้ว ก็ได้ไปนมัสการสมภารวัดบางลี่น้อยขอให้ดูโชคชะตาราศีและกำหนดวันวิวาหมงคล สมภารตรวจดูแล้วจึงบอกเศรษฐีว่า ธิดาของท่านจะมีบุญวาสนามาก จะได้เป็นนางพญามหากษัตริย์ จะได้เป็นที่พึ่งแก่คนทั้งหลาย เพราะบุญกุศลแต่ชาติปางก่อน  เศรษฐีจึงกล่าวว่า ถ้าเป็นเช่นนั้นจริง จะสร้างกุฎีทองให้หลวงพ่ออยู่ให้เป็นสุข
           ธิดาเศรษฐีก็ได้เข้าพิธีวิวาหมงคลกับนายทองด้วง มหาดเล็ก  ต่อมานายทองด้วงก็ได้รับแต่งตั้งเป็นหลวงอร่ามเรืองฤทธิ์ยกกระบัตรเมืองราชบุรี และเมืองสมุทรสงคราม แล้วเข้ารับราชการที่กรุงธนบุรี ได้เลื่อนเป็นที่พระราชวรินทร์ เจ้ากรมตำรวจซ้าย  ต่อมาได้เลื่อนขึ้นเป็นที่พระยาอภัยรณฤทธิ์  พระยายมราช  เจ้าพระยาจักรี และสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก ตามลำดับ และเมื่อพระองค์ได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์  ธิดาเศรษฐีก็ได้เป็นพระอัครมเหสี ได้เป็นที่สมเด็จพระอมรินทรามาตย์พระบรมราชินีในรัชกาลที่หนึ่ง แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
           เศรษฐีทองระลึกถึงคำมั่นสัญญาที่ให้ไว้กับสมภารวัดบางลีน้อย (หลวงพ่อพระปลัดทิม) ว่าจะสร้างกุฎีทองถวาย ดังนั้น ในปี พ.ศ.๒๓๒๕ เศรษฐีทองจึงได้สร้างกุฏิถวายจำนวนสามหลัง วัดบางลีน้อยจึงได้ชื่อใหม่ว่า วัดบางลี่กุฎีทอง  ต่อมา ตัววัดถูกน้ำเซาะพังลงไปในแม่น้ำ คงเหลือแต่กุฎีทองอยู่เพียงหลังเดียว  ต่อมา ได้รื้อกุฎีดังกล่าวมาปลูกไว้ที่วัดภุมรินทร์ เมื่อประมาณ ปี พ.ศ.๒๔๕๖ และเรียกวัดนี้ว่า วัดภุมรินทร์กุฎีทอง อยู่มาจนถึงปัจจุบัน
           ตำนานบ้านเขายี่สาร  มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า แต่ก่อนมีเรือสำเภาจีนแล่นมาชนเขายี่สาร แล้วเรือแตกจมลง คนจีนสองคนพี่น้องที่มากับเรือจึงได้ขึ้นไปอยู่ที่เขายี่สาร ส่วนลูกเรือคนอื่น ๆ ก็ได้แยกย้ายกันไป จีนสองคนพี่น้องต่อมาได้ชื่อว่า คุณปู่ศรีราชาและคุณปู่หัวละมาน ซึ่งในปัจจุบันเป็นผู้ทื่คนยี่สาร และละแวกใกล้เคียงเคารพนับถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำหมู่บ้าน
           ตำนานเรื่องนี้สอดคล้องกับชื่อสถานที่คือบรเวณที่สำเภามาจมลงเรียกว่า อู่ตะเภา ซึ่งอยู่บริเวณเชิงเขายี่สาร ทางทิศตะวันตก และเชื่อกันว่าที่อู่ตะเภานี้ ยังมีเสากระโดงเรือสำเภาจมอยู่ด้วย
           นิทานพื้นบ้านเรื่องโกงกาง หิ่งห้อย ลำพู  มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า หมู่บ้านชายทะเลแห่งหนึ่ง ชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพจับปลา มีครอบครัวหนึ่งฐานะค่อนข้างดี และลูกสาวสวยชื่อลำพู เป็นที่หมายปองของบรรดาชายหนุ่มทั้งในหมู่บ้านเดียวกันและต่างหมู่บ้าน ในบรรดาชายหนุ่มเหล่านี้มีชายหนุ่มสองคนชื่อโกงกางและหิ่งห้อย แต่ทั้งสองคนไม่เป็นที่ถูกใจพ่อแม่ของลำพู เพราะทั้งคู่ฐานะไม่ดีเท่าที่ควร
           วันหนึ่งมีชายหนุ่มมาที่บ้านลำพูหลายคน มีเรื่องทะเลาะและต่อสู้กัน พ่อของลำพูไม่พอใจมาก จึงคิดหาวิธีกำจัดบรรดาชายหนุ่มเหล่านั้น จึงได้ใช้ขวากมาปักไว้รอบบ้าน แล้วประกาศว่า ถ้าใครเข้าถึงตัวลูกสาวได้ก่อน จะยกลูกสาวให้แต่งงานด้วย บรรดาชายหนุ่มทั้งหลายไม่รู้ว่าจะใช้วิธีใดจึงผ่านเข้าไปได้ก็พากันเลิกล้มความตั้งใจ คงเหลือแต่โกงกางและหิ่งห้อย ทั้งสองจึงท้าประลองฝีมือกันว่าใตรจะสามารถเข้าบ้านของลำพูได้ก่อน ทั้งคู่จึงเริ่มหาวิธีทำลายขวาก โดยหิ่งห้อยลงมือกอบขวากออกทีละอัน แต่ยังเข้าไปไม่ถึงบ้าน ฝ่ายโกงกางคิดหาวิธีที่จะเข้าไปทางหน้าต่างห้องนอนของลำพูโดยหาไม้มาทำสะพานไปจนถึงหน้าต่างห้องได้สำเร็จ พ่อของลำพู
ก็ยกลำพูให้ตามสัญญา ทั้งสองคนได้อยู่กินกันจนแก่เฒ่ามีลูกหลานสืบตระกูล ส่วนหิ่งห้อยได้แต่ติดตามดูด้วยความอิจฉาจนตรอมใจตาย
           หลังจากที่ทั้งสามคนตายแล้วก็มาเกิดชาติใหม่ โกงกางเกิดเป็นต้นโกงกาง มีสะพานโค้งติดตัวมา (รากอากาศของต้นโกงกาง)  ลำพูเกิดเป็นต้นขวากโผล่จากใต้ดิน (รากแหลมจากพื้นดิน)  ส่วนหิงห้อยก็มีสัญลักษณ์ของตนเองที่ส่งแสงวับ ๆ บินไปตามต้นลำพูและโกงกาง

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |