"...ออกเรือจากท้องพรหมมาสตร ตามทางมีวัดบ้าง บ้านบ้าง ราย ๆ ห่าง ๆ ๕ โมง ออกจากปากน้ำบางพุทรา ล่องลงมาถึงพลับพลาคลองกทุง แขวงเมืองพรหมบุรี... ไปขึ้นที่วัดบ้านแป้ง ที่บ้านแป้งนี้เป็นท่าขึ้นเมืองลพบุรี... มาฝั่งที่การเปรียญเรียกพวกลาวมาขายของ มีผ้าซิ่นแลด้ายผ้าขาวมาขายบ้าง ดูไม่มีสิ่งใดน่าซื้อ ซื้อแต่ผ้าซิ่นริ้วทองสองผืนกับผ้าพื้นอีก ๖ - ๗ ผืน ...ลงเรือเล็กไปตามคลองกทุง เวลาบ่าย ๔ โมงครึ่ง เมื่อจวนออกแม่น้ำสิงห์เป็นช่องแคบ ผออเรือไฟไป เมื่อออกลำแม่น้ำน้อยแล้วน้ำเชี่ยวจัด แล่นทวนน้ำขึ้นไปถึงท่าวัดพระนอนจักรสีห์ เวลาบ่าย ๕ โมงครึ่ง แม่น้ำนี้เป็นแม่น้ำด้วนเป็นแต่คลองออก ชรอยแต่เดิมเห็นจะเป็นแม่น้ำใหญ่ ด้วยเป็นแม่น้ำแลเป็นเมืองใหญ่ ระยะบ้านก็มีถี่กว่าที่อื่น ๆ ในแขวงนั้น  แลมีวัดโต ๆ มากเหมือนกรุงเก่าที่พระนอนจักรสีห์ นี้เป็นแขวงเมืองสิงห์ พวกกรมการเมืองสิงห์บุรี เมืองอินทร์บุรี มาทำพลับพลาเป็นสามหลัง หลังละสามห้อง  ขึ้นบก สมเด็จกรมพระมาคอยรับอยู่ที่นั่น นำพระไชยนาท พระสิงหบุรี พระอินทบุรี และกรมการมาหามีของกำนัลกล้วยอ้อยแลเลี้ยงขนมจีน ที่วัดพระนอนจักรสีห์นั้น ห่างแม่น้ำเข้าไปสามสิบวา เปนที่น้ำท่วมต้องพูนถนนและมีตะพานข้าม เขตวัดนั้นมีกำแพงแก้วกั้นชั้นหนึ่ง.... เห็นว่าพระนอนจักรสีห์นี้สร้างในครั้งก่อนยังไม่ได้ตั้งกรุงทวาราวดีศรีอยุธยา.... ราษฎรเมืองอินท เมืองพรหม เมืองไชยนาท เมืองสิงห์ เมืองอ่างทอง เมืองลพบุรี กรุงเก่า นัดกันมาไหว้ มาเล่นการนักขัตฤกษ์ทุกปีมิได้ขาด...  ยอมถวายเงินค่านาที่ขึ้นวัดพระนอนจักรสีห์ แลค่านาเมืองสิงห์ให้ปฎิสังขรณ์ในพระอารามนี้กว่าจะแล้ว สั่งให้ถวายเงินพระครูเมืองสิงห์ เมืองอินท พระครูปลัดเมืองพรหมองค์ละ ๕ ตำลึง แจกเสื้อ กรมการทั่วกัน"
            ในปี พ.ศ.๒๔๔๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสต้นครั้งที่สอง มีเรื่องที่เกี่ยวข้องกับเมืองสิงห์
มีความบางตอนว่า
                "....เช้า ๒ โมง ออกเรือจากไชโย ๔ โมงถึงวัดชลอนพรหมเทพาวาส... ออกจากวัดชลอนขึ้นตลาดหมื่นหาญ สนุกครึกครื้นกว่าแต่ก่อน ตลาดนี้ติดได้เพราะเป็นท่าเกวียนมาแต่ลพบุรี... ลงเรือมาดขึ้นมาเข้าปากน้ำบางพุทรา ซึ่งเดี๋ยวนี้เรือเมล์เดินได้แล้ว และที่ไร่พริกแล้วกลับขึ้นมาจอดที่เมืองสิงห์ใหม่ ขึ้นบกถ่ายรูปจนถึงวัดสุดตลาด ที่ตลาดก็ดูครึกครื้นดี แต่สู้อ่างทองไม่ได้ ที่ว่าการต่าง ๆ ทำขึ้นใหม่บ้าง แต่เป็นไม้เล็ก ๆ  แต่จวนผู้ว่าราชการยังเป็นจวนพังโทรมเต็มทีทำใหม่ยังไม่แล้ว ถนนดีแต่สำหรับไม่มีฝน ถ้ามีฝนก็จะเป็นโคลน..."
            ในปี พ.ศ.๒๔๕๙ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินโดยทางชลมารค ประพาสมณฑลกรุงเก่า และมณฑลนครสวรรค์ มีรายละเอียดในการเสด็จประพาสบางตอนว่า
                "...เสด็จแต่พลับพลาบ้านเกาะขึ้นไปตามลำน้ำน้อยวัดจำปาทอง ท้องที่อำเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงห์บุรี... ขึ้นไปประทับแรมพลับพลาหน้าที่ว่าการอำเภอสิงห์ จังหวัดสิงห์บุรี..."
            ในการเสด็จ ฯ ครั้งนั้น พระองค์ได้ล่องลงมาประทับร้อนที่วัดม่วง เยื้องหน้าที่ว่าการอำเภออินทร์บุรี ประทับแรมพลับพลาศาลากลางจังหวัดสิงห์บุรี จากนั้นได้เสด็จประทับเรือพระที่นั่งล่องลงไปเทียบที่ปากคลองบางต้นโพธิ เปลี่ยนประทับเรือพระที่นั่งพาย เข้าในคลองบางต้นโพธิไปออกอ้อมแม่น้ำเก่า เสด็จประพาสวัดหน้าพระธาตุเหนือ วัดพระนอนจักรสีห์ เสด็จประทับวัดพระนอนจักรสีห์ ทรงนมัสการพระพุทธไสยยาสน์
ประวัติเมืองเก่าในสิงห์บุรี
            สิงห์บุรี  อำเภอเมืองสิงห์บุรี เดิมเป็นเมืองเรียกกันว่า เมืองสิงห์  มีมาแต่สมัยใดไม่ปรากฎ ในรัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจ้าอู่ทอง) ก็มีเมืองนี้อยู่แล้ว ในครั้งนั้นเมืองสิงห์ถูกจัดให้เป็นหัวเมืองชั้นใน ต่อมาในสมัยอยุธยา และสมัยรัตนโกสินทร์ เมืองสิงห์ถูกจัดให้เป็นหัวเมืองจัตวา ในปี พ.ศ.๒๔๓๘ เมืองสิงห์ถูกรวมเข้าอยู่ในมณฑลกรุงเก่า
            ในปี พ.ศ.๒๔๓๙ ได้มีการตั้งเมืองใหม่คือ ยุบเมืองอินทร์เป็นอำเภออินทร์บุรี เมืองพรหมเป็นอำเภอพรหมบุรี เมืองสิงห์เป็นอำเภอสิงห์ แล้วตั้งเมืองใหม่ที่ตำบลบางพุทรา เป็นเมืองสิงห์บุรี
            อำเภอเมืองสิงห์บุรี ตั้งขึ้นเมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๔๔๔  โดยใช้ชื่อว่า อำเภอบางพุทรา เพราะตั้งอยู่ตรงข้ามปากน้ำบางพุทรา (แม่น้ำลพบุรี) เดิมไม่มีที่ว่าการอำเภอ เมื่อมีการสร้างศาลากลางจังหวัด เมื่อปี พ.ศ.๒๔๕๔ จึงได้อาศัยอยู่กับศาลากาลางจังหวัด ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๑ ทางราชการได้เปลี่ยนชื่อที่ว่าการอำเภอ ที่ตั้งอยู่ในเมืองให้เป็นชื่อจังหวัดนั้น ๆ
            อินทร์บุรี  อำเภออินทรบุรีเดิมเป็นเมืองเรียกว่า เมืองอินทร์ ในกฎมณเฑียรบาลว่าเป็นเมืองสำหรับหลานเธอครอง ในรัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจ้าอู่ทอง) จัดให้เมืองอินทร์เป็นเมืองหัวมืองชั้นใน เป็นเมืองหน้าด่านรายทางสำหรับทางเหนือ โดยมีเมืองลพบุรีเป็นหัวเมืองชั้นในหน้าด่านสำหรับทางเหนือเป็นหลัก ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เมืองอินทร์เป็นเมืองจัตวา ในปี พ.ศ.๒๔๓๘ เมืองอินทร์ถูกรวมเข้าอยู่ในมณฑลกรุงเก่า พ.ศ.๒๔๓๙ ได้ยุบเมืองอินทร์เป็นอำเภอ ขึ้นกับจังหวัดสิงห์บุรี เรียกว่า อำเภออินทรบุรี
            พรหมบุรี  อำเภอพรหมบุรี มีมาตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจ้าอู่ทอง) มีฐานะเป็นเมืองชั้นใน แต่สร้างในสมัยใดไม่ปรากฎ สันนิษฐานกันว่าเป็นเมืองที่พระเจ้าพรหม (พระเจ้าศรีธรรมไตรปิฎก)  ผู้ครองเมืองไชยปราการ (ฝาง) ได้โปรดให้สร้างขึ้นขนานนามว่า เมืองพรหมบุรี  ตั้งอยู่ใต้วัดอัมพวัน ตำบลพรหมบุรี อำเภอพรหมบุรี ในกฎมณเฑียรบาลเป็นเมืองสำหรับหลานเธอครอง เรียกชื่อว่า พระพรหมนคร แต่ในทางปกครองได้ถูกจัดให้เป็นหัวเมืองจัตวา ได้มีการย้ายที่ตั้งเมืองไปอยู่ที่ปากบางหมื่นหาญ (อยู่เหนือตลาดปากบาง ตำบลพรหมบุรี ปัจจุบัน) ต่อมาได้ย้ายไปตั้งที่จวนหัวป่า เหนือวัดพรหมเทพาวาส ในปี พ.ศ.๒๔๓๘  ได้ถูกรวมเข้าอยู่ในมณฑลกรุงเก่า พ.ศ.๒๔๓๙ ได้ยุบเมืองพรหมบุรีเป็นอำเภอขึ้นกับจังหวัดสิงห์บุรีเรียกว่า อำเภอพรหมบุรี
          อำเภอบางระจัน  เดิมชื่ออำเภอสิงห์ เขตพื้นที่ของอำเภอทั้งหมดเป็นเขตพื้นที่ส่วนใหญ่ของเมืองสิงห์บุรีเก่า เมื่อมีการยุบเมืองเป็นอำเภอทั้งสามเมืองแล้ว ได้ตั้งเมืองขึ้นใหม่ที่ตำบลบางพุทรา เป็นเมืองสิงห์บุรี เมืองเก่าจึงถูกแยกออกเป็นสองอำเภอ คือ อำเภอบางพุทรา (ต่อมาคืออำเภอเมืองสิงห์บุรี) และอำเภอสิงห์ ที่ว่าการอำเภอแห่งแรก ตั้งอยู่ริมฝั่งขวาของแม่น้ำน้อย ในเขตตำบลเชิงกลัด ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.๒๔๔๑ ได้ย้ายมาตั้งที่ริมฝั่งซ้ายของแม่น้ำน้อย ในเขตตำบลสิงห์ ทางราชการได้เปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอบางระจัน เมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๑
          ท่าช้าง  อำเภอท่าช้าง เดิมเป็นพื้นที่ส่วนหนึ่งของอำเภอพรหมบุรี ต่อมาได้แยกเอาตำบลในอำเภอพรหมบุรี ซึ่งอยู่ห่างไกลสามตำบล มารวมเข้าด้วยกัน เป็นกิ่งอำเภอท่าช้าง เมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๓ และยกฐานะเป็นอำเภอ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๖
            เหตุที่ได้ชื่อว่าท่าช้าง เนื่องจากแต่ก่อนพื้นที่ดังกล่าวอุดมสมบูรณ์ไปด้วยหญ้าและต้นไม้ อยู่ใกล้แม่น้ำน้อย และมีหาดทรายกว้างขวาง เป็นทำเลเหมาะสำหรับเป็นท่าน้ำ มีการนำช้างหลวงมาเลี้ยงไว้หลายเชือกจนกลายเป็นสถานที่เลี้ยงช้างหลวงจึงเรียกชุมชนบริเวณนี้ว่า ท่าช้าง
          ค่ายบางระจัน  อำเภอค่ายบางระจัน เดิมเป็นพื้นที่ส่วนหนึ่งของอำเภอบางระจัน  ในปี พ.ศ.๒๕๐๙ ได้มีการพิจารณาฟื้นฟูค่ายบางระจัน และได้มีการเสนอให้ตั้งกิ่งอำเภอค่ายบางระจันขึ้นที่ตำบลบางระจัน ได้ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเมื่อปี พ.ศ.๒๕๑๕ และได้ยกฐานะเป็นอำเภอ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๑๙

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |