ถ้ำศิลป  อยู่ในภูเขาวัดถ้ำ พบเมื่อประมาณ ปี พ.ศ.๒๔๖๗ ภายในถ้ำพบอิฐปูนอยู่เกลื่อนกลาด มีภาพเขียนพระพุทธรูประบายสีอยู่ตามผนังถ้ำ รูปยังชัดเจนก็มี ลบเลือนไปก็มี เป็นภาพพระพุทธรูปประทับนั่งเป็นแถว เบื้องซ้ายและเบื้องขวามีสาวกหรืออุบาสิก อุบาสิกา ใต้ลงมามีพระพุทธรูปปางลีลา และมีรูปผู้หญิงยืนเป็นหมู่สามคน
            ภาพเขียนที่ถ้ำศิลปแสดงให้เห็นถึงสกุลช่างท้องถิ่นซึ่งมีศิลปะศรีวิชัยแฝงอยู่  มีอายุอยู่ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๕ วิธีเขียนภาพมีลักษณะพิเศษ โดยเฉพาะเห็นได้จากความกลมของภาพ อันเป็นอิทธิพลมาจากงานปฏิมากรรม ซึ่งเป็นลักษณะตรงข้ามกับจิตรกรรมไทยที่มีเพียงสองมิติ ภาพหมู่พระพุทธรูปซึ่งมีสาวกประนมมือถวายความเคารพอยู่ข้าง ๆ นั้น ทำให้เห็นแบบอย่างพระพุทธรูปจำหลักแบบศิลปะศรีวิชัย
            ภาพผู้หญิงยืนเป็นหมู่สามคน มีที่น่าสังเกตว่า ประการแรกงานจิตรกรรมไทยสมัยแรก หารูปผู้หญิงได้ยาก ส่วนภาพจำหลักที่บรมพุทโธ ที่เกาะชวานั้น มีรูปผู้หญิงปรากฎอยู่ทั่วไป  ประการที่สอง รูปผู้หญิงยืนเป็นหมู่มีวงรัศมีรอบศีรษะเป็นดอกบัวตูม อันเป็นแบบของไทย จึงอาจเป็นได้ว่า ได้มีการซ่อมแซมภาพเขียนนี้ในสมัยอยุธยา
            พระพุทธรูปปางลีลา คล้ายแบบสมัยสุโขทัย แต่ของจังหวัดยะลา อยู่ในท่วงท่าดูเป็นจริงตามธรรมชาติมากกว่าของสุโขทัย ท่าของการวางพระบาท ก็เป็นท่าของคนจริง ๆ อายุของภาพอาจอยู่ในระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๑๙ - ๒๐ อันเป็นห้วงเวลาที่พระพุทธศาสนาได้รับการฟื้นฟูขึ้นอีกวาระหนึ่ง เมื่อพระภิกษุจากลังกาเข้ามาเผยแผ่พระพุทธศาสนาในนครศรีธรรมราช
วัดคูหาภิมุข

            วัดคูหาภิมุขหรือวัดถ้ำ เป็นวัดสำคัญและเก่าแก่วัดหนึ่งของจังหวัดยะลา มีพระพุทธไสยาสน์ขนาดใหญ่ซึ่งเป็นศิลปะสมัยศรีวิชัยอยู่ในบริเวณวัดแห่งนี้ อดยู่ในเขตตำบลหน้าถ้ำ อำเภอเมือง ฯ
            วัดคูหาภิมุขเริ่มสร้างมาตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๓๙๐ เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้โปรดเกล้า ฯ ให้นายเมือง บุตรพระยายะหริ่ง อำเภอยะหริ่ง มณฑลปัจตตานีมาเป็นเจ้าเมืองยะลา ตั้งที่ว่าราชการอยู่ที่บ้านท่าสาป ตำบลท่าสาป อำเภอเมือง ฯ บริเวณนี้เป็นแหล่งอุดมสมบูรณ์มีน้ำท่าเหมาะแก่การทำนา จึงมีราษฎรจำนวนหนึ่งอพยพตามมาอยู่ด้วย มีนายคงทอง เพชรกล้า เป็นหัวหน้าชาวพุทธกลุ่มนี้ ได้พบพระพุทธไสยาสน์ในถ้ำ จึงได้ขออนุญาตเจ้าเมืองสร้างวัดขึ้นไว้ในหมู่บ้านสืบไป เมื่อได้รับอนุญาตจากเจ้าเมืองแล้วจึงได้ประชุมกันตกลงว่าจะสร้างวัดเชิงเขาหน้าพระพุทธไสยาสน์ ในพื้นที่กว้างประมาณ ๒๐ วา ยาว ๘๐ วา พื้นที่เป็นรูปชายธง
            ในปี พ.ศ.๒๔๔๙ พระพิพิธภักดี (เพิ่ม เดชะคุปต์)  เจ้าเมืองยะลาได้พิจารณาเห็นว่าบริเวณวัดเดิมคับแคบ สมควรย้ายไปจากที่เดิมที่ชายเขา ให้ไปอยู่ริมฝั่งสระด้านนอก ชาวบ้านได้ช่วยกันบริจาคที่ดินประมาณ ๒๐ ไร่ เพื่อขยายวัดให้กว้างออก แล้วสร้างอุโบสถ ศาลาการเปรียญ กุฎิ และเสนาสนะ เพิ้มเติม ต่อมาอุโบสถหลังเดิมทรุดโทรมมาก ทางวัดจึงได้เริ่มก่อสร้างอุโบสถหลังใหม่แบบจตุรมุข เป็นแบบของกรมศาสนาโดยให้มีรูปทรงคล้ายกับรูปแบบเดิม วางศิลาฤกษ์เมื่อปี พ.ศ.๒๔๙๙ และกราบบังคมทูลเชิญ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอทั้งสองพระองค์ ทรงประกอบพิธียกช่อฟ้า เมื่อปี พ.ศ.๒๕๑๘
วัดสิริปุณณาราม

            วัดสิริปุณณาราม (วัดลำพระยา)  อยู่ในเขตตำบลลำพระยา อำเภอเมือง ฯ  สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๑๕  ต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๖๘ ได้มีการพัฒนา และปลูกสร้างเสนาสนะถาวรต่าง ๆ พื้นที่วัดเป็นที่ราบ อุโบสถสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๗ โครงสร้างก่ออิฐถือปูน ศาลาการเปรียญหลังเก่าสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๐ โครงสร้างไม้ ศาลาการเปรียญหลังใหม่สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๐ โครงสร้างก่ออิฐถือปูน หอฉันสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๑ โครงสร้างไม้ หอระฆังโครงสร้างก่ออิฐถือปูน
วัดพุทธภูมิ

            วัดพุทธภูมิตั้งอยู่ในย่านใจกลางเมืองยะลา มีพื้นที่ ๓๐ ไร่ เริ่มสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๕ เดิมเป็นวัดราษฎร์สามัญผูกพัทธสีมา เมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๖ และได้รับการสถาปนาเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี เมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๓
            ผู้ริเริ่มสร้างวัดพุทธภูมิคือ ขุนขจรโจรแสยง (หลวงอนุกูลประชากิจ) เริ่มด้วยการบริจาคเงินส่วนตัว ๒๐๐ บาท ซื้อที่ดิน ต่อมาได้มีผู้ร่วมบริจาคเพิ่มเติม เมื่อตั้งวัดแล้วพระธรรมวโรดม (เซ่ง) วัดราชาธิวาสวรวิหาร สมัยดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าคณะมณฑลภูเก็ต และนครศรีธรรมราช ได้เป็นผู้ขนานนามว่า พุทธภูมิ เพื่อให้เป็นนิมิตรแก่ชาวพุทธในหมู่บ้านนิบง อำเภอเมือง ฯ เพราะหมู่บ้านอื่น ๆ ส่วนมากเป็นคนที่นับถือศาสนาอิสลาม มีคนนับถือศาสนาพุทธไม่มากนัก
            วัดพุทธภูมิ มีเสนาสนะสมบูรณ์ มีพระอุโบสถที่สวยงาม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอทั้งสองพระองค์ ได้เสด็จมาประกอบพิธียกช่อฟ้า เมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๒ ทรงจารึกพระปรมาภิไธยย่อ ภปร. ไว้ในพระอุโบสถด้วย มีศาลาการเปรียญหลังใหม่ชื่อ ธรรมสภาสามัคคีศรีทักษิณ ขนาด ๓๙  x ๑๙ มีกุฎิเจ้าอาวาส กุฎิพระอนุจร กุฎิรองรับสงฆ์ และโรงเรียนปริยัติธรรม สำหรับสอนบาลีและนักธรรม จัดเป็นสำนักที่มีนักศึกษาธรรมมากและมีชื่อเสียงที่สุดของจังหวัดยะลา กำแพงด้านหน้าวัดมีซุ้มปราสาทขนาดใหญ่อยู่ตรงกลาง เป็นซุ้มที่ประดิษฐานพระศรีสุริยมุนี (หลวงพว่อคอหัก) เป็นพระพุทธรูปปางนาคปรก ซึ่งอัญเชิญมาจากจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๔ เป็นพระพุทธรูปที่ชาวยะลาและผู้คนทั่วไปเคารพนับถือมาก
วัดพุทธาธิวาส