หมู่บ้านชาวเล หรือ ชาวมอแกน

หมู่บ้านชาวเล หรือ ชาวมอแกน ตั้งบ้านเรือนอยู่บริเวณอ่าวบอน เกาะสุรินทร์ใต้ประมาณ 200คน เป็นชนเผ่าที่มีวิถีการดำรงชีวิตแบบดั้งเดิม หาเลี้ยงชีพโดยการงมหอย แทงปลา มอแกนไม่มีภาษาเขียน บางคนสามารถพูดภาษายาวี และภาษาไทยได้บ้าง เด็กมอแกนคุ้นเคยกับทะเลตั้งแต่ยังเด็ก บางคนว่ายน้ำได้พร้อมๆกับเดินได้ พ่อแม่ชาวมอแกน จะปล่อยให้เด็กเล็กๆพายเรือเล่นตามลำพังโดยไม่ต้องดูแล มอแกนมีชีวิตผูกพันอยู่กับทะเลมา เป็นเวลาหลายร้อยปี จึงมีความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการเดินเรือ การดูทิศทางโดยอาศัยดวงดาว ลม และ คลื่น รวมทั้งการดำน้ำ และการหากินทางทะเล มอแกนมีความรู้เกี่ยวกับปลา พืชพรรณไม้ที่หลากหลายในป่า พวกเขามีความเชื่อในเรื่อง ภูตผี และวิญญาณบรรพบุรุษ ในเดือนเมษายนของทุกปีกลุ่ม มอแกนที่กระจัดกระจายอยู่ตามเกาะต่างๆ ในบริเวณใกล้เคียง และในประเทศสหภาพพม่า จะมารวมตัวกันที่หมู่เกาะสุรินทร์ เพื่อประกอบพิธี “ลอยเรือ” บวงสรวงผีและวิญญาณของบรรพบุรุษ อีกทั้งเป็นปารสะเดาะเคราะห์ให้ปลอดภัย และแคล้วคลาดจากอันตรายทั้งปวง ถือได้ว่าชาวมอแกน เป็นชนเผ่า ที่ยังคงรักษาขนบธรรมเนียมดั้งเดิมไว้มากที่สุด

รูปแกะสลักจากไม้นี้เป็นตัวแทนของวิญญาณ ปกป้องรักษาชาวมอแกน เป็นวิญญาฯ เพศชาย เพศหญิง เรียกรวมกันว่า ลอโปง วิญญาณเพศชายเป็นผีตา เรียกว่า “ อีบ๊าบ” วิญญาณเพศหญิงเป็นผียาย เรียกว่า “ อีบูม “ ชาวเลจะมีพิธีบวงสรวงวิญญาณนี้ในทุกวันขึ้น 15 ค่ำ เดือนเมษายนในทุกปี