วัดถ้ำขวัญเมือง  ตั้งอยู่ในเขตตำบลนาโพธิ์ ไม่ปรากฎหลักฐานว่าสร้างขึ้นเมื่อใด เดิมบริเวณวัดเป็นป่าทึบ มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่มาก บนเขาถ้ำขวัญเมืองมีถ้ำอยู่หลายแห่ง ใช้เป็นที่อยู่ของพระสงฆ์ ทางด้านทิศตะวันออกมีถ้ำใหญ่อยู่ถ้ำหนึ่ง ภายในถ้ำมีพระพุทธรูปประดิษฐานอยู่องค์หนึ่ง เป็นพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร ทรงเครื่องเนื้อโลหะ สูงประมาณ ๑.๖๖ เมตร กล่าวกันว่าเป็นพิมพ์เดียวกับพระปางห้ามสมุทรในพระอุโสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
           ในปี พ.ศ.๒๕๒๓ ทางวัดได้สร้างพระเจดีย์บนเขาองค์หนึ่ง ภายในพระบรมสารีริกธาตุและพระอรหันตสาวกธาตุไว้ใต้ฐานเจดีย์เป็นห้องพัก และห้องสวดมนต์ของพระภิกษุสงฆ์
           วัดขันเงิน  เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ อยู่ในเขตตำบลวังตะกอ อำเภอหลังสวน สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๓๖๙ มีพระพุทธรูปสำคัญประดิษฐานอยุ่ในวัดคือ หลวงพ่ออินทร์ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ก่ออิฐถือปูนเป็นที่เคารพสักการะของพุทธศาสนิกชนมาก
           วัดขันเงินเป็นวัดตัวอย่างด้านการศึกษาของจังหวัด เป็นวัดที่มีระเบียบวินัยเคร่งครัด ภิกษุสามเณรทุกรูปต้องศึกษาภาษาบาลี มีการพัฒนาวัดและลูกวัดไปพร้อม ๆ กัน
           วัดชุมพรรังสรรค์  เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งอยู่ที่บ้านตะเภาเหนือ ตำบลนาทุ่ง อำเภอเมือง ฯ ห่างจากตัวอำเภอประมาณ ๑ กิโลเมตร เดิมชื่อวัดราชคฤห์ดาวคะนอง คนทั่วไปเรียกว่า วัดท่าตะเภาเหนือ ในสมัยสงครามมหาเอเชียบูรพา เมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๔ ได้มีการทิ้งระเบิดหมายทำลายสถานีรถไฟ แต่พลาดไปถูกพระอุโบสถ ได้รับความเสียหายฟังทลายลงมาเหลือแต่ฐานพระอุโบสถ เป็นที่อัศจรรย์ จึงได้ถวายนามว่า หลวงพ่อรอดสงคราม เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย เป็นที่เคารพสักการะจากประชาชนทั่วไป
           วัดประเดิม (วัดสุทธาวาสธาราม)  อยู่ในเขตตำบลตากแดด อำเภอเมือง ฯ สันนิษฐานว่า สร้างมาแต่สมัยอยุธยา เนื่องจากได้พบใบเสมา และเศียรพระพุทธรูปหินทราย สมัยอยุธยาอยู่จำนวนหนึ่งที่วัดนี้ ปัจจุบันมีโบราณสถานสำคัญคือ พระปรางค์ ก่ออิฐถือปูน มีทรงแปลก สันนิษฐานว่าเดิมอาจไม่ใช่รูปทรงปัจจุบัน มีการบูรณะหลายครั้งจนเปลี่ยนสภาพไปจากเดิม
           กล่าวกันว่าภายในองค์พระปรางค์มีพระบรมสารีริกธาตุบรรจุอยู่ เป็นที่เคารพสักการะของประชาชนทั่วไป ในวันขึ้นสิบห้าค่ำเดือนหก จะมีงานปิดทองห่มผ้าพระธาตุเป็นประจำทุกปี
           กรมศิลปากร ได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ เมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๙
           วัดท่ายางกลาง (วัดพิชัยยาราม)  ตั้งอยู่ที่บ้านท่ายาง ไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างขึ้นเมื่อใด ปัจจุบันมีวัดเก่ารุ่นเดียวกันอยู่สามวัด ตั้งอยู่ติดต่อกันคือวัดท่ายางเหนือ วัดท่ายางกลาง และวัดท่ายางใต้ (วัดคงคาราม)  สิ่งก่อสร้างในวัดสร้างขึ้นใหม่เกือบทั้งหมด เว้นแต่วัดท่ายางกลางมีอุโบสถเดิมเหลืออยู่
           วัดราษฎร์บูรณาราม  อยู่ในเขตตำบลท่ามะพลา อำเภอหลังสวน สร้างเมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๒๙๖  มีลำห้วยไหลผ่านกลางวัด จึงดูเหมือนแบ่งวัดออกเป็นสองส่วน ชาวบ้านเรียกวัดนอกวัดใน วัดนี้แต่เดิมมีโบราณสถาน และโบราณวัตถุที่สำคัญคือ
           เจดีย์ศิลปะสมัยศรีวิชัย พระพุทธรูปสำริดสมัยเชียงแสน และพระพุทธรูปดินเผาสมัยอยุธยา
           ในเขตสังฆาวาสมีอาคารที่มีลักษณะศิลปกรรมที่งดงามอยู่หลังหนึ่งคือกุฏิไม้ประดับเชิงชายและฉลุลวดลาย สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๔
           วัดพระขวาง  อยู่ในเขตตำบลขุนกระทิง เป็นที่ประดิษฐานพระขวางซึ่งเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยหินทรายพอกปูนทับขนาดใหญ่ หน้าตักกว้าง ๑.๔๕ เมตร สูงประมาณ ๒.๕ เมตร มีตำนานกล่าวว่า พระพุทธรูปองค์นี้ลอยน้ำมา แล้วหยุดขวางอยู่กลางคลองชุมพรตรงหน้าวัด ชาวบ้านช่วยกันดึงขึ้นมาแต่ไม่สำเร็จ ต่อมาพระพุทธรูปองค์นี้ไปเข้าฝันคนแก่คนหนึ่ง บอกว่าไม่ต้องฉุดลาก ท่านจะเสด็จขึ้นไปเอง ขอให้สร้างที่อยู่ให้เสร็จเสียก่อน ชาวบ้านจึงร่วมกันสร้างวิหารขึ้น สำหรับเป็นที่ประดิษฐาน เมื่อสร้างวิหารเสร็จ เช้าวันรุ่งขึ้นปรากฏว่าพระพุทธรูปได้ขึ้นไปประดิษฐานในวิหารเรียบร้อยแล้ว
           มีการจัดงานนมัสการในวันขึ้นค่ำ เดือนหก เป็นประจำทุกปี
           พระมาลิกเจดีย์  ตั้งอยู่บนเกาะเล็ก ๆ ชื่อเกาะมัตโพน ริมฝั่งปากน้ำชุมพร เป็นเจดีย์สมัยรัตนโกสินทร์ สูงประมาณ ๑๒ เมตร เวลาน้ำลงเต็มที่ สามารถเดินตามสันทรายไปยังเกาะได้
           มีการจัดงานนมัสการในวันขึ้นสิบห้าค่ำ เดือนเจ็ด เป็นประจำทุกปี
           วัดสามแก้ว  ตั้งอยู่ที่บ้านสามแก้ว ตำบลนาชะอัง อำเภอเมือง ฯ ตัววัดตั้งอยู่บนเนินเขาเตี้ย ๆ เคยมีการขุดพบลูกปัดสีต่าง ๆ และกลองมโหระทึกขนาดต่าง ๆ มีลักษณะคล้ายกับที่พบในเขตอำเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี  เป็นกลองมโหระทึกที่มีอายุอยู่ประมาณ ๑,๗๐๐ - ๒,๐๐๐ ปี อาจสันนิษฐานได้ว่า บริเวณเนินเขาที่ตั้งวัดสามแก้ว อาจเป็นที่ตั้งของเมืองโบราณที่มีอายุเก่าแก่มากเมืองหนึ่ง
           วัดสามแก้ว สร้างเมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๔๖๘  หลังคาอุโบสถมีลักษณะแตกต่างจากอุโบสถของวัดทั่วไป คือหลังคาไม่มีช่อฟ้าใบระกา ตัวอุโบสถจึงมีลักษณะคล้ายกล่องสี่เหลี่ยมลายไทย ภายในมีภาพจิตรกรรมฝาผนังของช่างเขียนมีชื่อในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้อยู่หัว คือ พระยาอนุศาสตร์จิตรกร (จันทร์  จิตรกร) ได้เขียนภาพภายในอุโบสถ เพื่ออุทิศถวายพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
           ภาพเขียนแบ่งเป็นสามตอน ตอนบนสุดเป็นภาพเทพนม ทั้งเทพบุตรและเทพธิดา  ตอนกลางเป็นภาพเทพเจ้าในศาสนาพราหมณ์ ได้แก่ท้าวจัตุโลกบาล เทวดานพเคราะห์ คณะเทพและพระโพธิสัตว์  ตอนล่างสุดตามช่องผนังระหว่างเสา และบานประตูหน้าต่าง เป็นภาพพุทธประวัติ ผนังด้านหน้าเป็นภาพแม่ธรณีบีบมวยผมขนาดใหญ่ ฝีมืองดงามมาก

| ย้อนกลับ | บน |