พระวอ พระตา  เสนาบดีเมืองเวียงจันทน์ เกิดขัดแย้งกับพระเจ้าสิริบุญสารผู้ครองเวียงจันทน์ จึงพาพรรคพวกไพร่พลอพยพ ข้ามแม่น้ำโขงมาตั้งถิ่นฐานที่เมืองหนองบัวลำภู พระเจ้าสิริบุญสาร ส่งกองทัพไปปราบปรามแต่ไม่สำเร็จ จึงขอกำลังจากเชียงใหม่มาช่วย พระวอพระตาเกรงว่าจะสู้ไม่ได้ จึงอพยพไปอยู่นครจำปาศักดิ์ที่บ้านคู่ บ้านแก ฝ่ายเวียงจันทน์ยกทัพตามไป การสู้รบครั้งนั้น พระวอเสียชีวิต พระตาจึงไปขอความช่วยเหลือจากพระเจ้าตาก ฯ โดยขอเป็นข้าขอบขัณทสีมา
            กลุ่มเชื้อสายพระวอ พระตา เข้าไปตั้งถิ่นฐานที่ดอนมดแดง (จุดที่ลำเซบกไหลไปบรรจบแม่น้ำมูล) พระประทุมวรราชสุริยวงศ์ (คำผง) ได้ย้ายถิ่นฐานไปยังห้วยแจละแม หรือบ้านท่าบ่อ (จุดที่ลำเซบายไหลไปบรรจบแม่น้ำมูล) ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า ฯ ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.๒๓๓๔ พระประทุมวรราชสุริยวงศ์ช่วยปราบกบฎอ้ายแก้ว พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช จึงโปรดเกล้า ฯ ให้ยกฐานะบ้านห้วยแจระแมขึ้นเป็นเมืองอุบล ฯ
            ต่อมาเมื่อเห็นว่าพื้นที่คับแคบ จึงได้อพยพไปตั้งบ้านเรือน ณ ดงอู่ผึ้ง ซึ่งเป็นที่ตั้งของเมืองอุบล ฯ ในปัจจุบัน
การปกครองเมืองอุบล ฯ ในสมัยรัตนโกสินทร์
            มีการตั้งเมืองต่าง ๆ ในบริเวณเมืองอุบล ฯ รวม ๑๗ เมืองคือ
            ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ได้ตั้งเมืองยโสธร และเมืองเขมราฐ เมื่อปี พ.ศ.๒๓๕๗ และตั้งเมืองโขงเจียม เมื่อปี พ.ศ.๒๓๖๔
            ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ตั้งเมืองเสนางนิคม เมืองเดชอุดม เมืองคำเขื่อนแก้ว เมื่อปี พ.ศ.๒๓๘๘ และตั้งเมืองบัว (บุณฑริก) เมื่อปี  พ.ศ.๒๓๙๐
            ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ตั้งเมือง อำนาจเจริญ เมื่อ ปี พ.ศ.๒๔๐๑ เมืองพิบูลมังสาหาร เมืองตระการพืชผล  และเมืองมหาชนะชัย เมื่อปี พ.ศ.๒๔๐๖
            ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ตั้งเมืองชานุมานมณฑล และเมืองพนานิคม เมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๒ เมืองวารินชำราบ เมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๓ เมืองโดมประดิษฐ์ เมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๔ และเมืองเกษมสีมา (อำเภอม่วงสามสิบ) เมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๕
            เมืองที่ตั้งทั้งสิบเจ็ดเมืองดังกล่าว มีฐานะเป็นหัวเมืองชั้นเอก ขึ้นตรงต่อกรุงเทพ ฯ สี่เมือง คือ เมืองอุบล ฯ เมืองยโสธร เมืองเขมราฐ และเมืองเดชอุดม ที่เป็นเมืองเล็กเทียบได้กับเมืองจัตวาสิบสามเมืองคือ ขึ้นกับเมืองอุบล ฯ เจ็ดเมือง ได้แก่ เมืองเสนางคนิคม เมืองพิบูลมังสาหาร เมืองตระการพืชผล เมืองมหาชนะชัย เมืองชานุมานมณฑล เมืองเกษมสีมา และเมืองพนานิคม ขึ้นกับเมืองเขมราฐสองเมืองคือ เมืองคำเขื่อนแก้ว และเมืองอำนาจเจริญ ขึ้นกับเมืองนครจำปาศักดิ์สี่เมืองคือ เมืองโขงเจียม เมืองบัว เมืองวารินชำราบ และเมืองโดมประดิษฐ์
            การจัดการปกครอง ภายในของเมืองอุบล ฯ เมืองขึ้น และเมืองใกล้เคียงในภูมิภาคนี้ไม่ได้จัดการปกครองภายในเหมือนหัวเมืองทั่วไป แต่ใช้ธรรมเนียมการปกครองที่มีมาแต่ดั้งเดิมของหัวเมืองลาวตะวันออก คือ แบ่งเจ้าหน้าที่ปกครองออกเป็นห้าระดับ แต่ละระดับมีหลายตำแหน่ง มีอำนาจหน้าที่ต่างกันดังนี้
            ตำแหน่งผู้บังคับบัญชาสูงสุดของเมืองเรียกว่า อาชญาสี่  มีสี่ตำแหน่งคือ เจ้าเมือง อุปฮาด ราชวงศ์ และราชบุตร
            เจ้าเมือง  เป็นผู้มีอำนาจสูงสุด แต่งตั้งกรรมการเมืองชั้นรอง เช่น เมืองแสน เมืองจันทน์ เมืองฮาม ฯลฯ และแต่งตั้งกรรมการเมืองชั้นผู้ใหญ่คือ อุปฮาด ราชวงศ์ และราชบุตร
       อุปฮาด  มีหน้าที่รองจากเจ้าเมือง ทำหน้าที่แทนเมื่อเจ้าเมืองไม่อยู่ มีอำนาจหน้าที่โดยตรงในการรวบรวมสรรพบัญชี สำมะโนครัว ส่วยอากร และเกณฑ์ไพร่พลไปทำศึกสงคราม
            ราชวงศ์  เป็นผู้ช่วยเจ้าเมือง และอุปฮาด มีหน้าที่ในกองทัพในการควบคุมไพร่พลออกรบ จัดส่งเสบียงอาหาร และอาวุธยุทธโธปกรณ์ต่าง ๆ
            ราชบุตร  มีอำนาจหน้าที่เช่นเดียวกับราชวงศ์
            ในแต่ละเมืองจะแบ่งการปกครอง และควบคุมไพร่พลเป็นสี่กอง คือ กองเจ้าเมือง กองอุปฮาด กองราชวงศ์ กองราชบุตร
            ตำแหน่งอาชญาสี่  ถ้าเป็นเมืองเล็กขึ้นกับเมืองใหญ่ เรียกว่าเจ้าเมือง อัครฮาด อัครวงค์  และอัครบุตร
            ตำแหน่งผู้ช่วยอาชญาสี่  มีสี่ตำแหน่งคือ ท้าวสุริยะ หรือท้าวขัตติยะ ท้าวสุริโย ท้าวโพธิสาร และท้าวสิทธิสาร มีหน้าที่พิจารณาพิพากษาอรรถคดีความต่าง ๆ ในศาลเมืองชั้นสูง ควบคุมกำกับดูแลงานเมืองในแผนกต่าง ๆ ของเมือง
            ตำแหน่งขื่อบ้านขาวเมือง  เป็นตำแหน่งรองจากผู้ช่วยอาชญาสี่ มีสิบเจ็ดตำแหน่ง ได้แก่ เมืองแสน มีหน้าที่เกี่ยวกับกิจกรรมทางทหาร  เมืองจันทน์ มีหน้าที่เกี่ยวกับกิจกรรมทางพลเรือน  เมืองคุก เมืองฮาม เมืองแพน มีหน้าที่ควบคุมนักโทษ ฯลฯ
            ตำแหน่งพิเศษอื่น ๆ  เป็นตำแหน่งไม่ค่อยสำคัญ เจ้าเมืองจะแต่งตั้งหรือไม่แต่งตั้งก็ได้ ได้แก่ ตำแหน่งเพี้ยซาตีนแท่น แล่นตีนเมือง เพี้ยซาบรรทม เพี้ยซาแขกขวา เพี้ยซาแขกซ้าย มีหน้าที่ติดตามเจ้าเมือง ต้อนรับแขกเมือง ฯลฯ
            ตำแหน่งสำหรับหมู่บ้าน  มีสี่ตำแหน่ง ได้แก่ ท้าวฝ่าย เทียบตำแหน่งนายอำเภอ ตาแสง เทียบตำแหน่งกำนัน  พ่อบ้าน หรือนายบ้าน เทียบเท่าตำแหน่งผู้ใหญ่บ้าน จ่าบ้าน เทียบตำแหน่งสารวัตรกำนัน