แหล่งศิลปะถ้ำ  ชุมชนที่อาศัยอยู่แถบแม่น้ำโขง ตั้งแต่อำเภอเขมราฐ ถึงอำเภอโขงเจียม มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ในบริเวณดังกล่าว มีวัฒนธรรมในการประดิษฐ์ศิลปกรรมตามถ้ำ และเพิงผา เรียกว่า ศิลปะถ้ำ หรือศิลปะบนหิน
                - ในเขตอำเภอตระการพืชผล มีศิลปะถ้ำในบริเวณภูโลง ที่บ้านเก้งอะฮวน ตำบลโนนกุง เป็นภาพคน ภาพมือ ภาพสัตว์ และภาพสัญลักษณ์ เขียนด้วยสีแดงแบบน้ำหมาก การจัดภาพเป็นการสื่อความหมาย เพื่อบอกเล่าเหตุการณ์
                - ในเขตอำเภอโพธิไทร ที่ถ้ำโลง ถ้ำเดิ่น โนนหินตั้ง และถ้ำแต้ม บริเวณบ้านผาชัน ตำบลสำโรง ส่วนใหญ่เป็นภาพสัญลักษณ์ลายเส้น และภาพมือ
                - ในเขตอำเภอศรีเมืองใหม่ ที่ถ้ำแต้มภูดงนา บ้านดงนา และถ้ำแต้มบ้านหนามแท่ง ตำบลหนามแท่ง ส่วนใหญ่เป็นภาพมือ
                - ในเขตกิ่งอำเภอนาตาล ที่ถ้ำตาลาง หรือถ้ำช้างสี ตำบลกองโพน ส่วนใหญ่เป็นภาพมือ และภาพสัญลักษณ์
                - ในเขตอำเภอโขงเจียม ที่ภูผาขาม มีอยู่สี่แห่ง ที่ผาขาม ผาหมอน และผาหมอนน้อย ในพื้นที่บ้านกุ่ม ตำบลห้วยไผ่
                    ผาขาม  เป็นกลุ่มภาพเขียนกลุ่มแรก เขียนด้วยสีแดง มีภาพปลา และช้าง เขียนแบบโครงร่างภายนอก
                    ผาแต้ม  เป็นกลุ่มภาพเขียนที่สำคัญที่สุดในกลุ่มศิลปะถ้ำของบริเวณภูผาขาม มีภาพเขียนและภาพสลักรูปรอยลงในผนังหินเรียงกันเป็นแนวยาวในพื้นที่ประมาณ ๙๐๐ ตารางเมตร มีภาพเขียนมากกว่า ๓๐๐ ภาพ ส่วนใหญ่เขียนด้วยสีแดง เป็นภาพสัตว์ขนาดใหญ่ เช่น ช้าง ปลาบึก เต่า หรือตะพาบน้ำ เครื่องมือจับปลา ภาพวัตถุ ภาพสัญลักษณ์ และภาพมือ เป็นต้น
                    ผาหมอน  เป็นกลุ่มภาพเขียนลายเส้น มีภาพคนและภาพมือ
                    ผาหมอนน้อย  เป็นกลุ่มภาพเขียนขนาดเล็กกว่าผาแต้ม เป็นภาพทุ่งนา ภาพคนกำลังจูงสัตว์ หรือต้อนสัตว์ และภาพมือ
                - ในเขตอำเภอน้ำยืน ที่ถ้ำโยนีบริเวณภูอ่าง ในพื้นที่บ้านแข้ด่อน ตำบลโดมประดิษฐ์ ลักษณะภาพมีสองรูปแบบคือ ภาพสลักหรือเขียนรูปรอยลงบนหิน มีความยาวประมาณสี่เมตร ส่วนใหญ่เป็นภาพลายเรขาคณิตในแนวดิ่ง เป็นรูปวงกลม รูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว ลายฟันปลา และแบบภาพเขียนด้วยสี เป็นสีแดง
            เมืองโบราณบ้านคูเมือง  อยู่ในเขตตำบลคูเมือง อำเภอวารินชำราบ ลักษณะเป็นเมืองมีคูน้ำ และคันดินรูปสี่เหลี่ยมล้อมรอบ ขนาดกว้างประมาณ ๗๕๐ เมตร ยาวประมาณ ๑,๐๐๐ เมตร ภายในเป็นเนินดินมีลักษณะของชุมชนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ อยู่ค่อนไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ มีขนาดกว้างประมาณ ๓๕๐ เมตร ยาวประมาณ ๖๐๐ เมตร ความสูงประมาณ ๓ เมตร จากพื้นที่โดยรอบที่เป็นทุ่งนา
            ห่างจากตัวเมืองไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ประมาณ ๓๐๐ เมตร มีลำห้วยผับไหลผ่าน และมีคลองเล็ก ๆ สันนิษฐานว่าเป็นทางระบายน้ำเข้าสู่เมืองโบราณ ทางด้านทิศเหนือของเมืองโบราณมีคูน้ำล้อมรอบอย่างน้อยสองชั้น เป็นลักษณะของชุมชนโบราณที่พบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภายในเนินดินมีเศษภาชนะดินเผาทับถมกันอยู่หนาแน่น เป็นเศษภาชนะดินเผาประเภทเนื้อดินธรรมดา เผาด้วยอุณหภูมิไม่เกิน ๑,๐๐๐ องศาเซลเซียส ตกแต่งผิวด้วย ลายเชือกทาบละเอียด หรือเชือกทางเส้นเล็กที่ขอบปากของเศษภาชนะดินเผาทั่วไป ที่ตกแต่งเป็นลายขูดขีด นอกจากนี้ยังมีเศษภาชนะดินเผาผิวเรียบ เคลือบสีน้ำดินสีแดง และเศษภาชนะดินเผาผิวเรียบขัดมันสีดำ กับภาชนะดินเผาเนื้อแกร่งเคลือบ ซึ่งเป็นหลักฐานของสมัยประวัติศาสตร์ ส่วนเครื่องมือเครื่องใช้อื่น เช่นกำไล และแหวนสำริดตกแต่งเป็นลายถักเปียคล้ายกับที่พบในแหล่งโบราณคดีบ้านก้านเหลือง อำเภอเมือง ฯ และแหล่งโบราณคดีทั่วไปสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
            การขุดคูน้ำคันดินเพื่อเก็บกักน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง และระบายน้ำไม่ให้ท่วมในฤดูน้ำหลาก รวมทั้งใช้ประโยชน์ในการอุปโภคบริโภค และการกั้นอาณาเขต นักโบราณคดีเชื่อว่าน่าจะมีอายุประมาณสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย เพราะมีการใช้เหล็กกันแพร่หลาย การใช้เหล็กหรือสมัยเหล็กในดินแดนแถบเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ เริ่มต้นเมื่อประมาณ ๒,๕๐๐ ปีมาแล้ว ส่วนภาคตะวันออกเฉียงเหนือรู้จักใช้เหล็กกันแพร่หลายเมื่อประมาณ ๑,๘๐๐ - ๒,๓๐๐ ปี
            สำหรับหลักฐานในสมัยหลัง คือคันดินโบราณรูปสี่เหลี่ยมมีอาณาบริเวณกว้างขวางล้อมรอบเนินดิน ที่พบหลักฐานสมัยก่อนประวัติศาสตร์ สันนิษฐานว่าคันดินดังกล่าวอาจอยู่ในสมัยที่วัฒนธรรมเขมรเจริญรุ่งเรืองในดินแดนแถบนี้ เมื่อประมาณ ๑,๗๐๐ - ๑,๐๐๐ ปีมาแล้ว แสดงว่ามีชุมชนในสมัยหลังมาอยู่อาศัยซ้อนทับบริเวณผู้อยู่อาศัยดั้งเดิม

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |