โบราณสถานในเขตเมืองกาญจนบุรีเก่า
โบราณสถานในเขตเมืองกาญจนบุรีเก่า ตั้งอยู่ในเขตตำบลลาดหญ้า ไปตามทางหลวงหมายเลข
323
และเข้าทางหลวงหมายเลข
3199
ไปจนถึงกิโลเมตรที่
2-3
บริเวณนี้เคยเป็นเมือง
หน้าด่าน
สกัดกั้นการเดินทัพของพม่าซึ่งยกเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์
ตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนต้นจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นประมาณพ.ศ.
2091-2327
สภาพปัจจุบันยังคงเหลือร่องรอยของแนวกำแพงดินรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า
ขนาด 167 x
355
เมตร มีป้อมค่ายอยู่ทั้ง
4
มุม
โบราณสถานโดยรอบในบริเวณใกล้เคียงกันได้แก่
วัดป่าเลไลยก์
เป็นวัดที่สร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา
ชาวบ้านเรียกว่าวัดผ่าอก
แต่เดิมภายในมณฑปประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยประดิษฐานอยู่ภายในมณฑป
ได้ถูกคนลักลอบเจาะอกพระจนทะลุ จึงได้เรียกกันว่าวัดผ่าอก
ต่อมาชาวบ้านได้ร่วมกันสร้างพระพุทธรูปปางป่าเลไลย์ขึ้นแทน
โบราณสถานบริเวณวัดป่าเลไลย์ประกอบด้วย มณฑป วิหาร
และเจดีย์ทรงกลมก่อด้วยอิฐสอดินฉาบปูน
วัดขุนแผน
จากวัดป่าเลไลยก์ทางเข้าด้านข้าง
วัดนี้เข้าไปทางค่ายฝึกสำรวจคณะวิศวฯจุฬา
เป็นวัดร้างที่สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยา
มีพระปรางค์เป็นหลักสำคัญของวัด
ภายในบริเวณวัดมีโบราณสถานที่สำคัญได้แก่ พระปรางค์ พระอุโบสถ
เจดีย์ประจำทิศและเจดีย์รายและวิหาร
ปัจจุบันคงยังมองเห็นเฉพาะพระปรางค์เท่านั้น
วัดแม่หม้าย เป็นวัดที่สร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา
ตั้งอยู่ห่างจากวัดขุนแผนไปทางทิศตะวันออกประมาณ
300
เมตร
มีโบราณสถานแบ่งออกเป็น
2
กลุ่ม
คือ กลุ่มทางด้านทิศเหนือประกอบด้วยเจดีย์ทรงกลมขนาดใหญ่มีฐานประทักษิณ
วิหารรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หันหน้าไปทางทิศตะวันตก
และกลุ่มทางด้านทิศใต้ประกอบด้วย
วิหารขนาดกลาง เจดีย์ราย และกำแพงแก้วล้อมรอบสี่เหลี่ยมผืนผ้า
หันหน้าไปทางทิศตะวันออก
ทั้งสองกลุ่มมีสระล้างกระดูกอยู่ระหว่างกลาง
นอกจากนี้ยังมีวัดนางพิมหรือวัดกาญจนบุรีเก่า
รวมอยู่ในบริเวณนั้นด้วย
