|
พาลทุพล ยลปราชน์
อาจเอิบจิต
|
เข้าแข่งคิด
ขันถ้อย ธรรมวิถี |
| โวหารอ้าง
ขวางหู หมู่กระวี |
ก็เลี่ยงลี้
หลีกรำคาญ ใช่การกล |
| สุกรเกลือก
เปือกปน ทุคนธชาติ |
สีหราช
ผาดพิศ แสยงขน |
| แสนรังเกียจ
เกลียดไกล ไม่ใก้ลสกนธ์ |
สุกรยล
กระหยิ่มใจ หมายว่ากลัว |
| อันผู้ที่
มีปัญญา ปรีชาชาติ |
ย่อมสามารถ
รู้กระบวน อยู่ถ้วนทั่ว |
| ที่ร้ายร้อน
ผ่อนเบา ไม่เมามัว |
รักษาตัว
ใจตั้ง ไม่จางเจือ |
|
เห็นท่านต่ำ
แล้วอย่าก้ำ อย่าเกินนัก
|
สมทบทัก
ทับถม ให้ล้นเหลือ |
| อัชฌาสัย
ไมตรี ตรองใจเจือ |
ไว้ใยเยื่อ
เผื่อหน้า ดีกว่าชัง |
| พยัคฆ์ผอม
ย่อมกวาง ประมาทหมิ่น |
ใช่จะสิ้น
เขี้ยวเล็บ อย่าควรหวัง |
| ถึงแรงน้อย
ถอยถด ลดกำลัง |
พยศยัง
ยากจะหาย เพราะลายคง |
| หากโกรธเกรี้ยว
เขี้ยวเล็บ สลัดลัด |
ตะกุยกัด
ขบคั้น ไม่ทันผวง |
| ครั้นรู้สึก
นึกได้ สิใจงง |
ตะลึงหลง
พลั้งท่า พาเสียที |
|
อุรคะราช อาจแผลง
สำแดงฤทธิ์
|
ลำพังพิษ
เพียงภา ณุรังษี |
| เสงี่ยมเงื่อง
เชื่องแช่ม ในเชิงที |
ไม่ผลามผลี
เลื้อยเลี้ยว ละลานลน |
| แมลงป่อง
พิษน้อย สักนิดหนึ่ง |
ทำปั้นปึ่ง
ยกหาง ขึ้นลอยหน |
| ลำพองจิต
คิดเติบ กำเริบตน |
อวดสกนธ์
ไม่สังเกต กายประมาณ |
| อันผู้ดี
มีเชื้อ สกุลศักดิ์ |
ย่อมออมพักตร์
พื้นพงศ์ ภูมิสัณฐาน |
| ยาจกได้
ไอทรัพย์ สักเสี้ยวปาน |
ก็ทะยาน
ยกยศ พยายาม |
|
สงวนศักดิ์
จะสมัคร สมานมิตร
|
ประชุมชิด
ชูชม ประชันสนาม |
| พึงพินิจ
พิศดู อย่าวู่วาม |
อย่าโจมจาม
จาบจ้วง จงตรองการณ์ |
| ที่ต่ำช้า
ทารุณ สกุลชาติ |
อย่าฝ่าฝัง
สังวาส ภิรมย์สมาน |
| อัชฌาศัย
ฝ่ายพวก สันดานพาล |
มักร้ายราน
ก้าวร้าว กำเริบใจ |
| สุนัขเลี้ยง
ล้อเล่น เช่นเคยคุ้น |
แม้มัวมุ่น
มักลามตามนิสัย |
| ไม่ลดหย่อน
ผ่อนละ จังหวะใคร |
มีแต่ให้
อัปยศ ประหยัดตาม |
|
ที่แรงร้าย
เริงร้อน อย่ารานตอบ
|
พอห่อหอบ
หิ้วได้ อย่าหาบหาม |
| ที่เลี้ยวลด
คดค้อม อย่าโค้งตาม |
ที่แนวหนาม
หนาเดิน อย่าบุกบัน |
| รู้ว่าพาล
หาญห้าว อย่าก้าวก่อ |
เข้าต้านต่อ
โต้ตั้ง ประชันขัน |
| ถึงจวบเจียน
จวนตัว จะพัวพัน |
จะเกียดกัน
ออกไป ให้ไกลทาง |
| สุนัขเล่น
ไล่กัด สลัดหลีก |
ปลดเปลื้องปลีก
ไปล่แปลง อย่าแซงขวาง |
| อย่าคิดคบ
ขบตอบ สุวาณวาง |
จะระคาง
ข้างอัป- มงคลมี |
|
เรียนความรู้
เรียนได้ ด้วยใจรัก
|
อุปนิสัย
ใฝ่สมัคร ไม่เมินหนี |
| ความเพียรเพิ่ม
เติมต่อ ตั้งทวี |
อย่าเลี่ยงลี้
หลีกทิ้ง สติตน |
| จะฝนทั่ง
เป็นเข็ม ก็ฝนได้ |
แต่อย่าให้
ละเพียร พึงหมั่นฝน |
| พร้อมทรัพย์สิน
โภคา วิชาชน |
อาศัยผล
ความเพียร เป็นพื้นมา |
| ผู้เกียจคร้าน
การเพียร อาภัพซ้ำ |
เหมือนตักน้ำ
ใส่ตะกร้า อย่าหวังหา |
| ว่าจะขัง
ขั้งค้าง อย่างจินดา |
เหลือปัญญา
ที่จะคัด สันดานขบวน |
|
จะหวีผม ดูพอสม
กับส่วนเกล้า
|
พินิจเฝ้า
ตามภูมิ พักตรสงวน |
| ถ้าเกินนัก
มักเขา จะเย้ายวน |
สำรวลสรวล
เสซ้ำ ให้รำคาญ |
| อันสุรา
พาพลอย อร่อยรส |
แม้กินเพลิน
เกินกำหนด ในอาหาร |
| เป็นเครื่องยอ้ม
ปลอมแปลง แต่งสันดาน |
พ้นประมาณ
เมามาก มักงมงาย |
| จะกอบกิจ
คิดก่อน ให้รอบคอบ |
อย่าด่วนชอบ
แต่ลำพัง ลำพองหมาย |
| แม้เพลี่ยงพล้ำ
ดังดุจ ประจานกาย |
ให้ก่อร้าย
เกิดโรค กำเริบรัน |
|
สันดานชอบ เช่นเชื้อ
เหมือนสื่อชัก
|
จะดัดจิต
คิดหัก ไม่เหหัน |
| เหมือนเช่นงู
รู้ตีน พวกเดียวกัน |
อันฝูงไก่
ไก่นั้น ย่อมเห็นนม |
| อันเหล่าโจร
โจรย่อม จะรู้เลศ |
ตามประเภท
พรรคพวก นิยมสม |
| ส่วนพวกปราชญ์
ปราชญ์ย่อม สมาคม |
ตามอารมณ์
ร่วมรัก เจริญใจ |
| ไม่แผกผัน
ชั้นเชิง ชาติชนิด |
ตามจริต
หรือจะร้าง แรมนิสัย |
| ไม่กลับเกลื่อน
เคลื่อนคลาด สังวาสไกล |
ย่อมเป็นไป
ตามสมัคร กระมลตน |
|
มณทกสถิตย์
นิตย์เนา ในสะโรช
|
ประทุมโชค
ช่อช้อย ตระการหน |
| แบ่งเกสร
ร่อนโรย วารีวน |
มิได้ยล
รู้รส เรณูมาลย์ |
| ภมรเนา
เขาเขิน เนินทุเรศ |
บินประเวศ
มาแสวง นิวัตสถาน |
| เหมือนชนเฉา
เนาสำนัก เมธาจารย์ |
มิได้พาน
พบรส ธรรมนิพนธ์ |
| ปรีชาชาติ
มาดอยู่ ให้ไกลถิ่น |
ก็ไม่สิ้น
ควรเพียร ที่ขวายขวน |
| เพราะอยากรู้
สู้ลำบาก ลำบนตน |
เที่ยวหาผล
เพื่อสุข ไม่เสื่อมทราม |
|
สุวรรณหงส์
หลงระเริง ลานฉงน
|
เข้าปะปน
ปวงกา พาหยาบหยาม |
| พาลายเลือน
เลื่อนลด หมดสีงาม |
ถึงไม่ทราม
ก็เหมือนเสื่อม ราศีทรง |
| สีหราช
ยาตรเยื้อง เข้าเคียงคู่ |
กับโดผู้
ต่างพวก พิศวง |
| สินธพเรียง
เคียงลา ประลาดพงศ์ |
ถึงจะคง
เป็นอาชา ไม่น่ายล |
| นักปราชญ์สู่
หมู่พาล พำนักพัก |
ใช่สำนัก
ที่จะเนา สำนึงหน |
| ถึงรู้ธรรม
จำเหมือน ให้เตือนตน |
เพราะต่างคน
ต่างนิสัย นิยมยิน |
|
อันเงินทอง
ปองเพียง อสรพิษ
|
ประจงจิต
จองคะเน คะนึงถวิล |
| เป็นที่มาด
อาจใจ อยู่อาจิณ |
นิยมยิน
อยากจะได้ ทุกใจคน |
| เหล่าพาลร้าย
ไพรี ผรุสจิต |
ย่อมปองคิด
คอยปอง ประสงค์ผล |
| ดูยิ่งยาก
มากอย่าง ระวังตน |
พึงตรองยล
ดูอย่า ชะล่าใจ |
| ควรประกอบ
ขอบเขื่อน เขตจังหวัด |
ยั้งประหยัด
ยลท่า อัชฌาสัย |
| เช่นวิถึ
ที่สถิตย์ สถานใด |
สำนักใน
เนานึก อย่ามัวมุฬห์ |
| พยัคฆ์ผอม
ตรอมกาย กระหายเหยื่อ |
ไม่ควรเผื่อ
แผ่จิต ให้ชิดคุ้น |
| หากเมตตา
อารี มีการุญ |
จะเจือจุน
ก็อย่าใกล้ มิใช่การ |
| พาละชาติ
ยากจะอาจ รู้คุณคิด |
ทุกจริต
หรือจะจง จำนงสมาน |
| ล้วนโทษทุกข์
คลุกกลั้ว มัวสันดาน |
ปูนเบียบปาน
ไปด้วยผล ทุพลใจ |
| ประหยัดรั้ง
รั้งรอ ระวังผิด |
คะนึงคิด
ข้อเหตุ ให้ควรไข |
| อารีรอบ
ชอบเล่ห์ คะเนใน |
ให้แน่ใจ
ตามจริต ชนิดชน |
|
ร่ำกล่าวกลั่น
สรรกลอน กลบท
|
สังเขปพจน์
เผยแสดง แถลงนุสนธ์ |
| โดยสารสอน
งอนงาม ตามยุบล |
เบื้องนิพนธ์
พากย์ประเภท พิบูลประพันธ์ |
| เฉกสังคีต
ดัดสี ดนตรีกล่อม |
บรรเลงถนอม
ถนิมโสต สงวนขวัญ |
| เพียงประทิน
กลิ่นปรุง จรุงจันทร |
เฉลิมสรรพ์
ศุภอัตถ์ สวัสดี |
| ต่างแว่นแก้ว
แผ้วผ่อง ประไพพิศ |
ส่องพินิจ
กายสกนธ์ ตระการฉวี |
| สำเหนียกสำเนา
เงาประจง ประจำมี |
ขอสมมุต
ยุติที เท่านี้เอย |
กลอนแปด
