ลักษณะภูมิประเทศ
เขาชอนเดื่อมีความสูง 100 - 375 เมตร จากระดับน้ำทะเล เป็นภูเขาหินโผล่ มีพรรณไม้หลากหลายชนิดเป็นแหล่งต้นน้ำของห้วยหินเพลิน ห้วยน้ำโก้และห้วยดินสอพอง สภาพพื้นที่เป็นเทือกเขาเล็ก ๆ กลางเมือง เป็นเขาหินปูน หินอ่อน และหินแกรนิต บนยอดเขามีลักษณะเป็นเนินเขาสลับกันกับพื้นที่ราบสามารถเดินเชื่อมติดต่อกันได้ เชิงเขาทางทิศใต้ติดถนนสายพหลโยธินตรงหลักกิโลเมตรที่ 247 - 248 ระยะทางประมาณ 200 เมตรเท่านั้น ภายในเขาชอนเดื่อประกอบด้วยถ้ำน้อยใหญ่มีทางเดินเชื่อมต่อกันรวมประมาณ 70 ถ้ำ

จุดเด่นที่น่าสนใจ

สถานที่ที่ท่องเที่ยวของวนอุทยานถ้ำเพชร-ถ้ำทอง ส่วนใหญ่เป็นจำพวกถ้ำ จากการสำรวจพบว่ามีถ้ำทั้งหมดประมาณ 70 ถ้ำ ขณะนี้ได้มีการพัฒนาให้เข้าเที่ยวชมแล้วจำนวน 9 ถ้ำ แต่ละถ้ำมีความหลากหลายแตกต่างกันและยังมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติระยะทาง 1.2 กิโลเมตร ตามเส้นทางศึกษาธรรมชาติมีทรัพยากรธรรมชาติเหมาะแก่การเรียนรู้อีกมากมาย ซึ่งได้จัดทำไว้เป็นจุด ๆ ตามเส้นทางเดิน จุดเด่นที่น่าสนใจของวนอุทยานมีดังนี้
1. ถ้ำบุษราคัม ภายในถ้ำมีห้องโถงขนาดใหญ่ 2 ห้อง มีหินงอก หินย้อยหลายสีสลับเป็นชั้น ๆ บางจุดเป็นเหมือนปุยนุ่นสีขาวบริสุทธิ์ ยามกระทบกับแสงไฟจะเป็นประกายแวววาวประดุจเพชรอันล้ำค่า
2. ถ้ำเพชรนางอาย เป็นอีกถ้ำที่มีความหลากหลาย มีความลี้ลับในตัว ตามทางเดินและผนังถ้ำมีหินงอกหินย้อยแสนวิจิตรพิสดารยิ่งนัก
3. จุดชมวิว ได้แก่ จุดชมวิวผาชมภู อยู่เลยถ้ำวิมานลอยไปทางทิศตะวันออก ความสูงอยู่ที่ระดับ 345 เมตรจากระดับน้ำทะเล มีทัศนียภาพที่สวยงามสามารถมองเห็นตลาดตาคลีและเขาขวางที่ทอดเป็นแนวยาวด้านอำเภอตากฟ้า
4. สมุนไพรยักษ์ ต้นกำลังหนุมาน ซึ่งเป็นพืชสมุนไพรที่ใหญ่ วัดโดยรอบลำต้น 139 เซนติเมตร
5. เครื่องปั้นดินเผา หม้อไหโบราณลายต่าง ๆ และของใช้ยุคมนุษย์ถ้ำ

พืชพรรณและสัตว์ป่า
มีสภาพเป็นป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง บนพื้นที่ภูเขาประกอบด้วยพันธุ์ไม้ชนิดต่าง ๆและไม้มีค่าทางเศรษฐกิจได้แก่ มะค่าโมง ตะแบก กะเบาลิง สมพง ปออีเก้ง มะหาด มะไฟป่า มะม่วงป่า ไม้พื้นล่างได้แก่ ไผ่ป่า และสมุนไพรต่าง ๆ เช่น จันทน์แดง จันทน์ขาว จันทน์ผา สลัดใด มะกา หนุมาน
สัตว์ป่าที่พบและอาศัยอยู่ในบริเวณเทือกเขาชอนเดื่อ ที่มีสภาพเป็นป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง มีสัตว์ป่าหลายชนิดได้แก่ เสือ หมี เก้ง เลียงผา ลิงป่า งูจงอาง ไก่ป่า ชะมด

ถ้ำวังไข่มุก
ถ้ำวังไข่มุก อยู่ทางด้านใต้ มีหินงอกหินย้อยสีน้ำตาลเข้ม น้ำตาลอ่อน จนถึงสีขาวนวล มีห้องโถง 3 ห้อง ประดับด้วยเกล็ดเพชร ส่องแสงเป็นประกายคล้ายพระราชวัง มีบันไดไปชมถ้ำ

ถ้ำดาวดึงส์
ถ้ำดาวดึงส์ อยู่ทางด้านทิศเหนือ มีห้องโถงขนาดใหญ่จุคน 400 - 500 คน มีช่องระบายอากาศด้านบน ถ้ำที่น่าสนใจอื่น ๆ ได้แก่ ถ้ำเจ้าพ่อเสือ ถ้ำวิมานลอย ถ้ำมหาโพธิ์ทอง

ถ้ำประกายเพชร
ถ้ำประกายเพชร อยู่ในด้านทิศตะวันตก ลึกประมาณ 50 เมตร มีห้องโถงขนาดใหญ่ 5 ห้อง มีหินงอกหินย้อยรูปต่าง ๆ ได้แก่ ปลาโลมาและกำแพงเมืองจีน เป็นต้น

ถ้ำประดับเพชร
ถ้ำประดับเพชร ทางด้านใต้ ถ้ำเป็นห้องโถง 4 ห้อง หินงอกหินย้อยสีน้ำตาลอ่อน-ขาวนวล สีแสงระยิบระยับเหมือนเพชร

สถานที่ติดต่อ
วนอุทยานถ้ำเพชร - ถ้ำทอง
ต.ตาคลี อ. ตากฟ้า จ. นครสวรรค์ 60190
โทรศัพท์ 0 5622 1140, 0 5623 1416 โทรสาร 0 5622 2735 อีเมล reserve@dnp.go.th

การเดินทาง
รถยนต์
การเดินทางไปวนอุทยานถ้ำเพชร - ถ้ำทอง ทางรถยนต์จากกรุงเทพ ฯ ตามถนนสายเอเซียผ่าน แยกขวาเข้าอำเภอตาคลี ตามเส้นทางถนนสายพหลโยธิน ผ่านตัวอำเภอตาคลีไปอำเภอตากฟ้า ระหว่างหลักกิโลเมตรที่ 247 - 248 บริเวณทางโค้งจะมีถนนราดยางแยกซ้ายมือจากถนนสายพหลโยธินประมาณ 200 เมตร ก็จะถึงที่ทำการวนอุทยานถ้ำเพชร – ถ้ำทอง

รถไฟ
ทางรถไฟสายเหนือ กรุงเทพ - เชียงใหม่ แล้วลงสถานีอำเภอตาคลี แล้วไปขึ้นรถโดยสารหรือรถรับจ้างไปถ้ำเพชร - ถ้ำทอง ประมาณ 12 กิโลเมตร