ธรรมาสน์บุษบก  เป็นธรรมาสน์มีหลังคา รูปทรงทั่วไปเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีทั้งย่อมุมไม้สิบสองและไม่ย่อมุม ผังหกเหลี่ยมแปดเหลี่ยมและทรงกลม ส่วนยอดมักทำเป็นรูปปราสาทลดหลั่นกันลงมาสี่ - ห้าชั้น ส่วนกลางประกอบด้วยเสาย่อมุมไม้สิบสองประจำยามอก กรอบซุ้มเรือนแก้วประกอบลายแกะสลักสาหร่ายรวงผึ้ง กาบพรหมศร กระจังปฏิญาณและพนักพิง ส่วนฐานเป็นฐานสี่เหลี่ยม หรือย่อมุมไม้สิบสองลดหลั่นกันลงมาสาม - สี่ชั้น ประกอบด้วยลายกระจังฐานสิงห์แกะสลักเป็นรูปครุฑ สิงห์ เทพนมโดยรอบทางขึ้นทำเป็นบันไดนาคแกะสลักลวดลายงดงาม บันไดมีสาม - ห้าขั้น
                ธรรมาสน์บุษบกในจังหวัดปทุมธานีมีอยู่หลายวัดเช่น วัดรัะงสิต วัดสำแล วัดมะขาม วัดสะแก วัดเจดีย์ทอง วัดท้ายเกาะ วัดน้ำวน วัดบางคู วัดใน วัดบางหลวง วัดชินวรารามวรวิหาร วัดเสด็จ วัดบัวแก้วเกษร วัดไผ่ล้อม วัดเทียนถวาย วัดป่างิ้ว วัดหงส์ วัดโคก วัดโบสถ์ วัดบางกระดี่ วัดจันทน์กะพ้อ ที่สร้างในสมัยอยุธยา ที่คงเหลืออยู่ไม่มากนัก เช่นที่วัดโบสถ์ วัดมะขาม ในเขตอำเภอเมือง ฯ และวัดสะแกในเขตอำเภอสามโคก เป็นต้น

                ธรรมาสน์ยอดโดม  เป็นธรรมาสน์ที่มีหลังคาเป็นยอดโดม ถือเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดปทุมธานี พบที่วัดสองพี่น้อง วัดเมตารางค์ อำเภอสามโคก และวัดโคก วัดรังสิต อำเภอเมือง ฯ เป็นต้น
                รูปทรงส่วนยอดหลังคาเป็นผังสี่เหลี่ยมปูด้วยไม้โค้งมนทั้งสี่ด้านสี่มุมคล้ายฝาชี แต่เป็นเหลี่ยมยอดบัวตูม เชิงชายประดับด้วยไม้แกะสลักเป็นกระจังโดยรอบ ต่ำลงมาเป็นฐานบัว ช่องลมไม้ฉลุลายเครือเถาประกอบสี่ด้านและต่อด้วยกันสาดคลุมหลังคายื่นออกมาโดยรอบ มีคันทวยประดับด้วยลายฉลุ เพดานประดับด้วย ดาวฉลุสวยงาม ตอนกลางมีเสาสี่เหลี่ยมสี่ต้นรับโครงหลังคา ที่นั่งทำเป็นพนักกั้นโดยรอบสามด้าน ด้านหลังทำพนักโค้งมนเป็นพนักพิง สำหรับนั่งแสดงธรรม ส่วนฐานทำเป็นกรอบแท่งสี่เหลี่ยมฐานบัวคว่ำบัวหงาย มีลวดลายประดักกรอบทั้งสี่ด้านเป็นลายพุ่มข้าวบิณฑ์ บันไดทำเป็นบันไดนาค
                ธรรมาสน์ยอดนางชี  มีส่วนบนของหลังคาตัดเรียบ มีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยม ฐานประกอบด้วยลายหน้ากระดานดอกไม้ลายฉลุ ตามมุมหลังคาทั้งสี่ด้าน ประดับด้วยดอกไม้กลึงเป็นบัวหัวเสา รับโครงหลังคาเพดานซึ่งทำเป็นกรอบไม้ย่อมุม ประดับด้วยดาวเพดานในวงกลม ภายในซุ้มหลังคาเป็นที่ตั้งโต๊ะหมู่บูชา แต่มีขนาดใหญ่กว่า พระสงฆ์สามารถขึ้นไปนั่งแสดงธรรมได้ โดยที่โต๊ะแถวกลางตัวแรกใช้สำหรับขึ้นลง ตัวที่สองตรงกลางเป็นที่นั่งแสดงธรรม โดยมีพนักพิงด้านหลัง เสริมขึ้นมาลวดลายของโต๊ะแต่ละตัวพื้นจะแกะสลักลายบัวหงาย ขอบด้านข้างแกะสลักเป็นลายเครือเถาดอกพุดตาน ขาโต๊ะตัดตรง ประดับด้วยการปิดทอง ร่องชาด ประดับกระจก
                ธรรมาสน์ยอดนางชี พบในเขตอำเภอสามโคก ที่วัดท้ายเกาะใหญ่ วัดพลับสุทธาวาส วัดศาลาเหนือ และวัดศาลาแดง
                สังเค็ด  เป็นธรรมาสน์ขนาดใหญ่สมัยอยุธยา ใช้สำหรับให้พระสงฆ์ขึ้นสวดมนต์ สาม-สี่รูป มีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าแอ่นท้องสำเภา หลังคามีมุขยื่นออกทั้งสองด้าน ช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ ตามแบบอย่างสถาปัตยกรรมไทย ดาวเพดาน หน้าบัน  แกะสลักได้อย่างงดงาม มีเสารับโครงหลังคาหกต้น และสลักลายแข้งสิงห์ ตอนกลางเป็นที่นั่งพระสงฆ์
                สังเค็ด ที่พบในเขตจังหวัดปทุมธานีมีอยู่ที่วัดมะขาม และวัดบางคูลัด คงใช้สำหรับการเทศน์มหาชาติ
            จิตรกรรมฝาผนัง  ในเขตจังหวัดปทุมธานีมีจิตรกรรมฝาผนังอันทรงคุณค่าอยู่หลายแห่งด้วยกันคือ