โบราณสถาน
            โบราณสถานส่วนใหญ่ในจังหวัดชลบุรีดเป็นวัดในพระพุทธศาสนาได้แก่ วัดเขาบางทราย วัดใหญ่ อินทารามวรวิหาร วัดสวนตาล วัดบางพระวรวิหาร วัดโบสถ์ วัดอ่างศิลา วัดบางเป้ง เป็นต้น

           สระสี่เหลี่ยม  อยู่ในเขตตำบลสวระสี่เหลี่ยม อำเภอพนัสนิคม มีลักษณะเป็นสระรูปสี่เหลี่ยมจตุรัส กว้างด้านละ ๑๐ เมตร ขอบสระเป็นศิลาแลง เป็นสระน้ำที่มีมาแต่โบราณ สันนิษฐานว่า เป็นอารยธรรม ในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๓ - ๑๙ ในสมัยทวารวดี ถึงสมัยลพบุรี
           ชาวบ้านบริเวณใกล้เคียงเชื่อว่าเป็นที่สถิตของเจ้าพ่อหลายเจ้าพ่อเช่น เจ้าพ่อหลงคง เจ้าพ่อหลวง และฮึมอีก เมื่อถึงฤดูยทรงเจ้า บรรดาคนทรงจะมาร่วมชุมนุมทำพิธีทรงเจ้าที่บริเวณสระสี่เหลี่ยมนี้เป็นประจำ ชาวบ้านเรียกว่า สระพระรถ  ปัจจุบันได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแล้ว
           ตึกมหาราชและตำหนักราชินี  ตั้งอยู่ริมทะเลด้านตะวันตกของตำบลอ่างศิลา สร้างในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อใช้เป็นที่พักฟื้นของผู้ป่วย  ต่อมาสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินี ได้โปรดเกล้า ฯ ให้บูรณะปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ แล้วพระราชทานนามตึกหลังใหญ่ว่า ตึกมหาราชและตึกหลังเล็กว่าตึกราชินี
แหล่งโบราณสถานคดี
           แหล่งโบราณคดีที่สำคัญของจังหวัดชลบุรีได้แก่ ถ้ำเขาชะอางห้ายอด โคกพนมดี โคกระกา โคกกระเหรี่ยง เมืองพระรถ เมืองพรกแร่ เมืองศรีพโล รายละเอียดได้กล่าวไว้แล้วในเรื่องพัฒนาการทางประวัติศาสตร์
           แหล่งโบราณคดีใต้น้ำ  จากการสำรวจแหล่งโบราณคดีใต้น้ำที่เกาะครามและเกาะรางเกวียน ได้พบโบราณวัตถุจำพวกเครื่องสังคโลกสุโขทัย เครื่องถ้วยจีนและเวียดนามเป็นจำนวนมาก เครื่องถ้วยไทยที่พบมีอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๙ - ๒๒ มีจาน ชาม ถ้วย กระปุก ส่วนเครื่องถ้วยจีนก็มีอายุอยู่ในช่วงเวลาเดียวกัน มีทั้งเครื่องถ้วยสามสีสมัยราชวงศ์ถัง เครื่องถ้วยจากหลงฉวน มณฑลเจ้อเจียง ได้แก่ ชาม กระปุก เคลือบสีเขียวไข่กา เครื่องถ้วยอันนัม นอกจากนี้ยังพบเหรียญจีน ปืนใหญ่ ก้อนแร่ งาช้าง หินบด เต้าปูนสำริด
           เมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๕ ได้มีการสำรวจพื้นที่อ่าวไทยทางตะวันตกของเกาะสีชัง ตามคำบอกเล่าของชาวประมง พบแหล่งเรือจมสองบริเวณด้วยกันให้ชื่อว่า แหล่งเรือสีชัง ๑ และแหล่งเรือสีชัง ๒  จมอยู่ห่างกันประมาณ ๒ กิโลเมตร
               - แหล่งเรือสีชัง ๑  อยู่ห่างจากเกาะสีชังไปวทางทิศตะวันตกประมาณ ๓ กิโลเมตร พบเปลือกเรือและไม้โครงสร้างเรือโผล่อยู่เหนือพื้นทราย พบโบราณวัตถุที่น่าสนใจได้แก่เครื่องถ้วยลายครามจีนคุณภาพดี เตาเชิงกรานแบบอยุธยา หม้อหุงต้ม อ่างขนาดต่าง ๆ กาน้ำแบบมอระกู่ ชิ้นส่วนเคื่องเงินพื้นสีดำลอยลายมังกร จุกไม้ปิดฝาไห ฯลฯ
               - แหล่งเรือสีชัง ๒  ตัวเรือและบริเวณรอบ ๆ และหลักฐานที่โผล่เหนือพื้นทรายถูกอวนลากของชาวสประมงกวาดติดไปหมด วัตถุที่พบเป็นเครื่องสังคโลกลายปลา ลายพันธุ์พฤกษาจากแหล่งเตาศรีสัชนาลัย และเครื่องเคลือบเซราค่อนของแหล่งเตาหลงฉวน และพบเหรียญจีนสมัยราชวงศ์หมิง มีอายุอยู่ประมาณพุทธศตวรรษที่ ๒๐ - ๒๑
               - แหล่งเรือสีชัง ๓  พบเมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๙ จมอยู่ใต้ทะเลในระดับความลึกประมาณ ๒๔ เมตร  โบราณวัตถุที่พบในเรือส่วนใหญ่เป็นภาชนะดินเผาประเภทไหสี หูเคลือบสีน้ำตาล ส่วนใหญ่เป็นผลผลิตจากแหล่งเตาแม่น้ำน้อย จังหวัดสิงห์บุรี รวมทั้งไหปากกว้างขนาดย่อม และขวดปากแบนขนาดเล็ก ไหดังกล่าวเป็นภาชนะบรรจุสินค้าประเภทไข่ ยางสน (ผงชัน) เครื่องถ้วยที่ผลิตจากแหล่งเตาในมณฑลทางใต้ของจีนและในเวียดนามมีพบอยู่บ้าง
           นอกจากนี้กรมศิลปากรได้ร่วมกับกองทัพเรือขุดค้นศึกษาแหล่งเรือจมที่พัทยา พบซากเรือและระวางสินค้าถึงเจ็ดระวาง สินค้าสำคัญในเรือมีก้อนตะกั่วทรงปิรามิด หรือตะกั่วนม รวมทั้งภาชนะดินเผาหลายประเภท
แหล่งประวัติศาตร์ และย่านประวัติศาตร์
           แหล่งประวัติศาสตร์ คือ สถานที่เกิดเหตุการณ์ หรือมีส่วนเกี่ยวข้องกับเรื่องราว หรือเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ ส่วนย่านประวัติสาตร์คือ ย่านชุมชนที่อยู่อาศัย หรือย่านค้าขายที่เคยมีกิจกรรมที่น่าสนใจมาแต่อดีต
           สะพานหัวค่าย หรือสะพานกลป้อมค่าย  ในปัจจุบันเป็นสถานที่พระยาวชิรปราการ (สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช) นำไพร่พลมาตั้งค่ายที่พักแรมอยู่บริเวณนี้ เมื่อครั้งกลับมาจากระยองเพื่อจัดการเรื่องนายทองอยู่ นกเล็ก ก่อนไปจันทบุรีเพื่อรวบรวมกำลังพลกลับไปกอบกู้กรุงศรีอยุธยาจากพม่า
           ท่าเกวียน  อยู่ในเขตตำบลบางปลาสร้อย อำเภอเมือง ฯ อยู่ระหว่างวัดใหญ่อินทาราม และวัดต้นสน เคยเป็นสถานที่ที่บรรดาชาวไร่ชาวสวน นำผลผลิตของตนบรรทุกเกวียนมาขาย บรรดาเกวียนและโคกระบือที่บรรทุกผลผลิตจะมาพักรวมกันอยู่ในบริเวณนี้ จึงเรียกว่า ท่าเกวียน
           หน้าเก๋ง หรือศาลเจ้าเก๋ง  อยู่ริมถนนวชิรปราการฝั่งตะวันออก ระหว่างศาลเจ้าพ่อสาครกับเชิงสะพานหัวค่าย ในสมัยที่ยังไม่เลิกโรงบ่อนเบี้ย มีโรงบ่อนเบี้ยตั้งอยู่ตรงข้ามศาลเจ้าเก๋ง ลงไปทางทะเลประมาณ ๑๐๐ เมตร นายอากรบ่อนเบี้ยจะจัดให้มีการละเล่น เช่น งิ้ว ลิเก ให้ประชาชนชมทุกวัน เพื่อเรียกคนให้มาเที่ยวและเล่นการพนัน มีพ่อค้าแม่ค้านำของมาขาย ในที่สุดก็กลายเป็นตลาด ต่อมาเมื่อยกเลิกอากรบ่อนเบี้ยแล้ว โรงบ่อนจึงกลายเป็นโรงยาฝิ่น และมีการสร้างโรงภาพยนต์ในบริเวณใกล้เคียง ทำให้บริเวณนี้เป็นแหล่งบันเทิงของชาวเมืองชลบุรีในอดีต
           บ้านอ่างศิลา เป็นหมู่บ้านชายทะเลอยู่ระหว่างเขาสามมุขกับบางปลาสร้อย เป็นชุมชนที่มีความสำคัญในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพราะชายทะเลของอ่างศิลาได้เป็่นที่จอดพักเรือสินค้าในฤดูมรสุม พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้โปรดเกล้า ฯ ให้เจ้าพระยาพระคลังสร้างสะพานหินยื่นลงไปในทะเล เพื่ออำนวยความสะดวกในการจอดพักเรือสินค้า
           บ้านหัวถนน  อยู่ในเขตตำบลหัวถนน อำเภอพนัสนิคม มีเรืองเล่าสืบกันมาวา ที่บ้านหัวถนนมีถนนสายหนึ่งเชื่อมระหว่างตำบลหมอนนาง กับตำบลสระสี่เหลี่ยม ถนนสายนี้ พระรถ เคยนำไก่ไปตีพนันน และไปพักให้น้ำไก่ที่สระสี่เหลี่ยม ต่อมาลาวอาสาปากน้ำได้อพยพมาตั้งบ้านเรือน ทำมาหากินด้วยการทำนาทำให้ถนนดังกล่าวถูกทำลายไป เหลือเพียงแนวถนนเป็นเนินสูง เพราะส่วนที่อยู่ในบริเวณวัดหัวถนน และบริเวณหมู่บ้าน ชาวบ้านจึงเรียกบริเวณนี้ว่า หัวถนน
           ท่าบุญมี  หมู่บ้านท่าบุญมี เป็นหมู่บ้านเก่ามีขนาดใหญ่ ชาวบ้านในหมู่บ้านนี้ได้อาศัยน้ำจากคลองหลวงในการดำรงชีพ ส่วนการคมนาคมทางบก ซึ่งใช้เกวียนเป็นพาหนะ ก็ต้องเดินทางผ่านคลองหลวง จุดรวมของกองคาราวานเกวียนลากไม้คือ ท่าน้ำที่อยู่ติดกับบ้านของแม่เฒ่าบุญมี ซึ่งเป็๋นคนใจบุญ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แก่ผู้เดินทางทั้งเรื่องที่พัก น้ำดื่มและข้าวปลาอาหาร ผู้คนจึงมักเรียกติดปากว่า ท่าแม่เฒ่าบุญมี ต่อมาได้กลายเป็นท่าบุญมี
           บ้านท่าตะกูด  อยู่ในเขตอำเภอพานทอง เป็นย่านชุมชนที่สำคัญแห่งหนึ่งในอดีต เพราะเป็นท่าเรือที่สำคัญของเมืองพนัสนิคม เป็นศูนย์รวมของการค้าขาย และการขนส่งผลไม้และพืชผลการเกษตรต่าง ๆ ลงเรือไปขายที่กรุงเทพ ฯ และมืองอื่น ๆ โดยใช้เส้นทางจากท่าตะกูดไปตามลำน้ำพานทอง ไปออกแม่น้ำบางปะกง ออกอ่าวไทยไปยังกรุงเทพ ฯ
           บ้านท่ากระดาน (อยู่ในเขตตำบลโคกเพลาะ อำเภอพนัสนิคม)  บริเวณนี้เดิมเป็นท่าเกวียนสำหรับเข็นซุงลงคลองของชาวบ้าน ในหลาย ๆ หมู่บ้าน การขนซุงต้องเข็นลงคลอง เพื่อนำซุงไปเลื่อยเป็นไม้กระดาน จึงเรียกคลองนี้ว่า คลองกระดาน ต่อมากลายเป็นชื่อหมู่บ้านท่ากระดาน
           บ้านท่าข้าม  อยู่ในเขตตำบลท่าข้าม อำเภอพนัสนิคม เดิมไม่มีถนนหนทางเป็นป่าอ้อ ป่าแขม และมีร่องน้ำลึกเรียกว่า ลำซวด มีที่ตื้นอยู่เฉพาะบริเวณบ้านท่าข้ามเท่านั้น ผู้ที่เดินทางจะต้องเดินข้ามลำซวด บริเวณตรงนี้เท่านั้นเพราะน้ำตื้นพอข้ามได้ ชาวบ้านจึงเรียกบริเวณนี้ว่า ท่าข้าม
แหล่งอุตสาหกรรม
           แหล่งผลิตเกลือ  อยู่ในเขตตำบลคลองตำหรุ อำเภอเมือง ในอดีตจังหวัดชลบุรีมีแหล่งทำนาเกลืออยู่สองแห่งคือ ที่ตำบลเสม็ด และตำบลคลองตำหรุ อำเภอเมือง ฯ
           แหล่งผลิตน้ำปลา  อยู่ในเขตเทศบาลเมืองชลบุรี และเขตเทศบาลตำบลแสมสูง มีโรงงานขนาดใหญ่ผลิตน้ำปลาและน้ำซอส ออกจำหน่ายทั้งในประเทศและต่างประเทศ
           แหล่งผลิตกะปิ  อยู่ในเขตตำบลมะขามหย่ง ตำบลบ้านสวน
           แหล่งผลิตน้ำตาล  มีทั้งน้ำตาลทรายแดง และน้ำตาลทรายขาว แหล่งผลิตอยู่ในเขตตำบลหนองซาก ตำบลบ้านบึง ตำบลหนองอีรุณ ตำบลหนองไผ่แก้ว
           แหล่งผลิตมันสำปะหลัง  อยู่ในเขตตำบลบ้านบึง อำเภอบ้านบึง ตำบลบ้านสวน ตำบลหนองรี ตำบลเหมือง ตำบลห้วยกะปิ อำเภอเมือง ฯ การผลิตมีหลายรูปแบบ ทั้งมันเส้น มันอัดเม็ด และแป้งมันสำปะหลัง
           แหล่งผลิตไม้แปรรูป  ในอดีตชลบุรีมีโรงงานผลิตไม้แปรรูปอยู่ที่ตำบลสศรีราชา อำเภอศรีราชา คือ บริษัทป่าไม้ศรีราชา ปัจจุบันคือ บริษัทศรีมหาราชา จำกัด
           แหล่งผลิตหินแกะสลัก  อยู่ในเขตตำบลอ่างศิลา และแหลมแท่น ตำบลแสนสุข อำเภอเมือง ฯ มีอยู่ประมาณ ๕๐ ครัวเรือน ผลิตภัณฑ์หินแกะสลักได้แก่ ครกโม่ ในเสมา ลูกนิมิตร ป้ายสุสาน และรูปสัตว์ต่าง ๆ
สถาปัตยกรรมดีเด่น
           สถาปัตยกรรมดีเด่น  หมายถึง สิ่งก่อสร้างที่ทรงคุณค่าในทางศิลปสถาปัตยกรรมที่สืบทอดกันมา และศิลปสถาปัตยกรรมร่วมสมัย ในจังหวัดชลบุรีส่วนใหญ่เป็นสิ่งก่อสร้างในพระพุทธศานาได้แก่ พระอุโบสถวัดใหญ่อินทารามวรวิหาร หอพระพุทธศิหิงค์ ฯ หอพระไตรปิฎก วัดใต้ต้นลาน พระเจดีย์อุโบสถวัดอัษฎางค์ พระอุโบสถวัดญาณสังวรราม ฯ พระบรมธาตุเจดีย์มหาจักรพิพัฒน์ พระพุทธมณฑป ภปร. สก. เป็นต้น ซึ่งจะได้นำเสนอในมรดกทางพระพุทธศาสนา