สิม โบสถ์วัดบึงมาเรียง เป็นสิมโบราณ ลักษณะเป็นสิมทึบ ก่ออิฐสอปูนทั้งสี่ด้าน ตัวสิมยกฐานสูง ทรงสอบเข้าหากัน มีหลังคาปีกนกครอบอาคาร ได้รับอิทธิพลสถาปัตยกรรมแบบล้านช้าง
ภาษาและวรรณกรรม
            ภาษา  จังหวัดกาฬสินธุ์มีภาษาที่ใช้ในท้องถิ่นอยู่สามภาษาคือ
                ภาษาไทยอีสานหรือภาษาไทยลาว เป็นภาษาของคนส่วนใหญ่ เป็นภาษาพูด ส่วนภาษาเขียนเรียกว่า ภาษาไทยน้อย จารลงไว้ในหนังสือผูก ใช้อักษรสองแบบคืออักษรไทยน้อยและอักษรตัวธรรม
                ปัจจุบันภาษาไทยอีสานจะใช้เป็นภาษาพูดในท้องถิ่น ส่วนภาษาเขียนจะใช้ภาษาไทยกลางเป็นหลัก
                ภาษาไทยหรือภูไท  มีลักษณะทางภาษาศาสตร์ที่ใกล้เคียงกับภาษาไทยอีสานเป็นภาษาท้องถิ่นที่ใช้พูดกัน ไม่มีภาษาเขียน ใช้พูดกันประมาณร้อยละ ๒๐
                ภาษาญ้อ  ใช้พูดกันในบางหมู่บ้านมีไม่มากนัก ประมาณร้อยละ ๑๐
            วรรณกรรม  เรื่องที่เป็นที่รู้จักกันทั่วไปคือ ตำนานเมืองฟ้าแดดสงยาง
                ตำนานเมืองฟ้าแดดสงยาง  เมืองฟ้าแดด ฯ เป็นเมืองโบราณ สร้างเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๒ - ๑๖ ตั้งอยู่บริเวณบ้านเสมา ตำบลหนองแปน อำเภอกมลาไสย มีพื้นที่ประมาณ ๓๐๐ - ๕๐๐ ไร่ แผนผังเป็นรูปไข่ ล้อมรอบด้วยคูเมืองสองชั้น กว้างประมาณ ๑๘ เมตร วัดโดยรอบยาวประมาณ ๕ กิโลเมตร มีโบราณสถานหลายแห่ง มีตำนานที่เล่าสืบต่อกันมาดังนี้
                เมื่อประมาณสองพันวปีมาแล้ว ชนเผ่าไทยได้อพยพมาจากเมืองหนองแส น่านเจ้า ลงมาทางใต้ ได้สร้างเมืองขึ้นสองเมืองคือ เมืองเชียงโสม และเมืองฟ้าแดด ทั้งวสองเมืองติดต่อกันโดยทางเรือเท่านั้น
                เมืองฟ้าแดดมีพระยาฟ้าแดดครองเมือง ส่วนเมืองลูกหลวงคือเมืองสงยาง มีต้นยางสูงสวยงามมากรวมเรียกว่าเมืองฟ้าแดดสงยาง พญาฟ้าแดดมีชายาชื่อจันทาเทวี มีธิดาชื่อนางฟ้าหยาด พระบิดาได้สร้างปราสาทเดี่ยวกลางน้ำเป็นที่อยู่ของบธิดา ก่อด้วยศิลาแลง ตั้งอยู่กลางทะเลหลวง (ปัจจุบันเรียก โนนสาวเอ้)
                พญาฟ้าแดด เป็นเผ่าแมนฟ้า ได้ขุดสระไว้รอบตัวเมือง สระที่ขุดพบสันนิษฐานว่ามีสระแก้ว สระขวัญ สระเงิน สระทอง สระพลิ้ว (สระน้ำฝน) สระเกศ สระบัวแดง (อุบลรัตน์) สระบัวเขียว สระบังขาว (ปทุม) สระบัวขาบ (โกมุท) สระชุบศร และสระอื่น ๆ อีกหลายสระ ซึ่งสมัยก่อนเรียกตระพังทองตระพังเงิน บริเววณเมืองเก่าสมัยนั้นกว้างใหญ่มาก มีซากอิฐหินทั่วไป ส่วนเมืองเชียงโสมนั้นมีเพียงกุด บึง หนอง เท่านั้น มีดาบคู่เป็นสัญญลักษณ์ (ปัจจุบันน้ำในเขื่อลำปาวท่วมหมดแล้ว) ชาวบ้านเรียกกุดเชียงโสม
                พระยาจันทะราชได้ยกกองทัพมาเมืองฟ้าแดด ฯ เพื่อชิงนางฟ้าหยาด โดยได้ขอกำลัง และความร่วมมือไปยังหัวเมืองต่าง ๆ ซึ่งเป็นญาติพี่น้องกันคือ พญาเชียงส่ง พญาเชียงสา พญาเชียงเดือ พญาเชียงช้อย (ครองเมืองสาหุตร์กุดกอก) และพญาเชียงยืน (ครองเมืองปัตตานครหรือเมืองสายบาตร์)
                ส่วนที่เป็นกลางไม่เข้ากับฝ่ายใดมีพระยาเชียงเหียน และเมืองอื่น ๆ มีเมืองศรีแก้ว ฝักแว่น เมืองหงส์ เมืองหนองหาน
                การรบครั้งนี้กล่าวว่ามีกำลังพลเป็นแสน เลือดไหลนองท่วมแผ่นดิน ในที่สุดฝ่ายพระยาจันทะราชแพ้ ตัวพระยาจันทะราชตายในที่รบ จากการชนช้างกับพญาฟ้าแดด
                ฝ่ายนางฟ้าหยาดเมื่อรู้ข่าวว่าคนรักคือพญาจันทะราชตาย ก็เสียใจและเป็นลมตายตามคนรักไป เมื่อพญาฟ้าแดดทราบเรื่อง จึงให้นำศพนางกับพญาจันทะราชบรรจุลงในหีบใบเดียวกัน เมื่อเสร็จพิธีเผาแล้วก็ให้ก่อเจดีย์บรรจุอัฐิไว้คู่กัน ก่อนบรรจุอัฐิลงไว้ในเจดีย์ พญาฟ้าแดดได้ให้ช่างหล่อพระพุทธรูปทองคำ จำนวน ๘๔,๐๐๐ องค์ ให้ช่าวเมืองฟ้าแดดหล่อพระพุทธรูปให้ได้ครบทุกหลังคาเรือน จะสร้างด้วยอิฐหรือดินก็ได้ แล้วบรรจุไว้ในพระเจดีย์ทั้งสอง
                ฝ่ายพญาธรรมน้องพญาจันทะราช ผู้ครองเมืองเชียงโสมต่อมามีความแค้นพญาฟ้าแดดอยู่ จึงได้ขอความร่วมมือไปยังประเทศต่าง ๆ คือ ประเทศเม็ง (มอญ) ประเทศดลา (ไทยใหญ่) ประเทศม่าน (พม่า) ประเทศญวน ประเทศลาวและลื้อ ประเทศเขมร ประเทศโกย (อยู่ในพวกม่าน) ปรากฎว่ายังมีกองทัพมาช่วยพญาเชียงโสมเกือบทุกหัวเมือง ทางพญาฟ้าแดดยอมแพ้ ขอส่งส่วยและเครื่องบรรณาการ ยอมเป็นนาวาประเทศแต่โดยดี
ความเชื่อและพิธีกรรม
            ความเชื่อเกี่ยวกับโลกและจักรวาล  ชาวกาฬสินธุ์สืบทอดวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำโขง มีความสัมพันธ์ทางเชื้อชาติใกล้ชิดกับกลุ่มคนไทยในล้านช้าง มากกว่าวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา
                ความเชื่อในการกำเนิดโลก  มีอยู่สองแนวด้วยกันคือ ตามแนวพระพุทธศาสนา (อัคคัญสูตร) และตามแนวความเชื่อดั้งเดิมของสังคม คือ สรรพสิ่งทั้งหลายในโลกนี้พญาแถน หรือแถนฟ้าหลวง หรือแถนฟ้าชื่น เป็นผู้สร้างเป็นผู้กำเนิด
                ในหนังสือนิทานเรื่องขุนบรม ได้กล่าวว่า มนุษย์และสรรพสัตว์ทั้งหลายเกิดจากผลน้ำเต้าปุ้ง สองผล ภายในน้ำเต้าปุ้งสองผลนี้มีมนุษย์ชายหญิงมากมาย สรรพสัตว์ต่าง ๆ ออกมาตามรอยรู ที่แถนสิ่ว (ไช) แถนซี (เจาะ)  ความเชื่อนี้ตลอดไปถึงพวกไทยใหญ่ ไทยลื้อ ไทยเขิน ด้วย
                สำหรับมนุษย์คู่แรก คือ ปู่สังกะสา กับย่าสังกะสี  ทำนองเดียวกันกับปู่และย่า ของภาคเหนือ และยายกะลา ตากะเล ในภาคกลาง
                ความเชื่อเรื่องวีรบุรุษและรัฐ   มีอยู่ในนิทานเรื่องขุนบรม เชื่อว่าขุนบรม เป็นหน่อเนื้อเชื้อไขของแถนฟ้าชื้น แถนฟ้าให้ท่านมาเกิดในโลกมนุษย์ เพื่อเป็นผู้ปกครองประชาชนที่เกิดจากผลน้ำเต้าปุ้งสองผลดังกล่าว ในนิทานได้กล่าวถึงหน้าที่ของชนชั้นปกครอง พร้อมทั้งบริวารที่เป็นมูลนาย เพื่อช่วยเหลือนการปกครอง ซึ่งมีเชื้อสายมาจากผีแถนฟ้า ผีฟ้า เช่นเดียวกัน ชื่อของบริวารเหล่านั้นพร้อมทั้งบทบาทหน้าที่ต่าง ๆ ปรากฎอยู่ในฮีตสิบสอง คองสิบสี่ของอีสาน คือ เง่าเมือง หมายถึง อำมาตย์ผู้ซื่อสัตย์ (ขุนธรรมราช)  ตามเมือง หมายถึง นักปราชญ์ที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน (ขุนแสงมโนศาสตร์)  ขางเมือง (แปเมือง)  เขตเมือง (ขุนอุ่น ขุนคลี) เมฆเมือง หมายถึง เทวดาอารักษ์ หลักเมือง (เฒ่าเยอ แม่ย่างาม เฒ่าไล แม่มด )  ฝาเมือง หมายถึง ทหาร (ขุนคัว ขุนลางเชิง)