วัดบางอ้อใน  บ้านบางอ้อใน ตำบลบางอ้อ เป็นวัดเก่าสร้างมากว่า ๒๐๐ ปีมาแล้ว ปัจจุบันจึงมีการซ่อมแซมทั้งหลัง มณฑปในวัดประดิษฐานรอยพระพุทธบาท
                วัดแหลมไม้ย้อย  บ้านแหลมไม้ย้อย ตำบลพิกุลออก ไม่ทราบประวัติแน่นอน สันนิษฐานว่าสร้างมาแล้วกว่า ๑๐๐ ปี โบสถ์หลังเก่าสร้างหลังวัด ๒๐ ปี พระประธานสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๕  บริเวณกรอบประตูตกแต่งลวดลายพรรณพฤกษา และลายหน้ากาล ด้านหน้าโบสถ์มีใบเสมาคู่อยู่ภายในซุ้ม
                บ้านตะลุง  ตำบลพิกุลออก บริเวณบ้านเคยพบหม้อดินเผาสมัยอยุธยา สภาพเกือบสมบูรณ์ บรรจุกระดูก  และยังพบลูกแก้วสีขาว - แดง
                บ้านห้วงสงคราม  ตำบลเขาเพิ่ม บริเวณที่ตั้งหมู่บ้านเคยมีวัดร้าง พบเหรียญอัฐ ขันหิน เต่าทองแดง ขณะขุดร่องสวน
                บ่อทรายกุศลส่ง  บ้านไร่ ตำบลเขาเพิ่ม เคยพบขวานหินขัด บริเวณที่ดูดทรายระดับลึก ๑๐ เมตร ทั้งสองฝั่งคลองจากการสำรวจ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๘ พบโบราณวัตถุจากการดูดทรายที่คลองบ้านนาตั้งแต่บ้านเฮาเพิ่มถึงบ้านเนินสะอาด หนองเคี่ยมพบขวานหินขัด ขวานสำริด ภาชนะเคลือบจีน อ่างเคลือบสีน้ำตาลด้านใน ภาชนะดินเผาไม่คลือบพวกหม้อ ไห อ่าง แจกัน ไม่มีลวดลาย และเงินพดด้วงสองอันมีตรากงจักรประทับ
            แหล่งโบราณคดีสำคัญ  คือ วัดหนองคันจาม เป็นวัดที่สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๔๐ เดิมเป็นเพียงสำนักสงฆ์ ต่อมา เมื่อปี พ.ศ.๒๔๕๖ จึงได้รับโปรดเกล้า ฯ วิสุงคามสีมา
            มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า ในสมัยก่อน บริเวณดังกล่าวมีโขลงช้างป่าจำนวนมากเข้ามาอาศัยแหล่งน้ำบริเวณทุ่งหลังวัด เนื่องจากมีหนองน้ำขนาดใหญ่ จึงมีการใช้บ่วงสำหรับดักช้างเรียกกันว่า คันจาม เมื่อช้างลงกินน้ำที่หนองน้ำจะสะดุดคันจามที่ดักไว้ นอกจากนั้นยังมีพิธีคล้องช้างที่บริเวณหนองคันจาม มีกรมโขลงช้างเป็นผู้ดูแล
แหล่งประวัติศาสตร์
            นครนายกเป็นเมืองหน้าด่านทางทิศตะวันออกในสมัยอยุธยาตอนต้น ในปี พ.ศ.๒๐๙๑ เมื่อไทยทำสงครามกับพม่าในรัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ พระองค์ได้โปรดเกล้า ฯ ให้รื้อกำแพงเมืองหน้าด่านออกทั้งสามเมืองคือ เมืองสุพรรณบุรี เมืองลพบุรี และเมืองนครนายก เพื่อป้องกันพม่ามาใช้ประโยชน์
            เมืองนครนายกมีความสำคัญในการป้องกันศึกทางด้านเขมร ในปี พ.ศ.๒๑๑๓ พระยาละแวกได้ยกทัพมาทางเมืองนครนายก กรมการเมืองนครนายก ได้ส่งข่าวทัพเขมรมายังกรุงศรีอยุธยาในรัชสมัยสมเด็จพระมหาธรรมราชา ทัพเขมรเข้ามาถึงชานพระนคร ได้ต่อสู้กับทัพชาวกรุงจนต้องล่าถอยกลับไป และได้กวาดต้อนครัวตำบลบ้านนาและนครนายกกลับไปเขมร  ต่อมาในปี พ.ศ.๒๑๒๙ พระยาละแวกยกกำลังเข้ามาตีเมืองนครนายก แต่ทัพไทยได้ต่อต้านทัพเขมรแตกกลับไปทางด่านหนุมาน
            ในปี พ.ศ.๒๑๓๕ สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ได้โปรดเกล้า ฯ ให้พระยานครนายก พระยาปราจีนบุรี พระวิเศษ เมืองฉะเชิงเทรา และพระสระบุรี มีพระยานครนายกเป็นแม่กอง คุมพลหนึ่งหมื่นออกไปตั้งค่ายปลูกยุ้งฉางถ่ายลำเลียงไว้ที่ตำบลทำนบ (ตำบลท้ายน้ำ) เพื่อเป็นเสบียงในการเข้าตีเมืองละแวก และได้โปรดเกล้า ฯ ให้ยกทัพออกไปทางพระจารึก
            ในปี พ.ศ.๒๓๐๙ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ครั้งที่ยังเป็นพระยาวชิรปราการ รวบรวมกำลังพลตีฝ่าวงล้อมพม่าที่กรุงศรีอยุธยาไปทางทิศตะวันออก ตามทางเมืองนครนายก ไปตั้งมั่นที่เมืองจันทบุรี
            ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ไทยเริ่มมีสงครามทางด้านทิศตะวันออกของไทยคือ ลาว เขมร และญวน โดยเฉพาะ เมื่อปี พ.ศ.๒๓๖๙ เจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์เป็นกบฎ ฝ่ายไทยยกทัพไปปราบได้สำเร็จ เมื่อปี พ.ศ.๒๓๗๑ และได้โปรดเกล้าให้ครอบครัวเมืองเวียงจันทน์มาอยู่ที่เมืองลพบุรี สระบุรี นครชัยศรี สุพรรณบุรี ปราจีนบุรี และนครนายก ในเขตอำเภอเมือง ฯ และอำเภอปากพลี จึงทำให้บริเวณดังกล่าวมีกลุ่มชาวเวียงจันทน์ และชาวพวนเป็นจำนวนมาก
            ระหว่างปี พ.ศ.๒๓๘๒ - ๒๓๙๐ เมืองนครนายกได้รับผลกระทบจากสงคราม เพราะเป็นเส้นทางผ่าน เพื่อไปตีเขมรและญวน รวมทั้งการเกณฑ์กำลังพลเสบียงอาหาร และยุทธปัจจัยต่าง ๆ ในสงคราม
            บริเวณพื้นที่รอบเขาชะโงก  เขาฝาระมีและเขาทุเรียน อำเภอเมือง ฯ มีส่วนเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ในสงครามมหาอาเซียบูรพา เมื่อปี พ.ศ.๒๔๘๔ ทหารญี่ปุ่นได้เข้ามาตั้งค่ายทหารคือทหารบกมาตั้งบริเวณเขาไม้รัง เขาทุเรียน และเขาชะโงก ทหารเรือมาตั้งบริเวณเขาฝาระมี
                ค่ายเชลยศึก  เป็นค่ายใหญ่อยู่บริเวณคลองสะท้อนใกล้เขาชะโงก มีเชลยศึกเป็นชาวอังกฤษ อเมริกัน และฝรั่งเศส โดยมีหลุมฝังศพเชลยศึกอยู่บริเวณเขาฝาระมี
                หลุมฝังศพทหารญี่ปุ่น  อยู่บริเวณบ้านโคกลำดวน อยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเขาชะโงก ประมาณ ๑ กิโลเมตร
                ค่ายทหารญี่ปุ่น  บริเวณเขาชะโงก ได้มีการขุดบ่อน้ำไว้ใช้  มีจำนวนมากกว่าร้อยบ่อ เมื่อสงครามยุติ ทหารญี่ปุ่นได้ฆ่าสัตว์พาหนะคือ ม้า ลา กับตัดอาวุธให้ใช้การไม่ได้ รวมทั้งยุทธปัจจัยต่าง ๆ นำไปฝังไว้บริเวณเขาชะโงก
                อนุสรณ์สถานทหารญี่ปุ่น  สร้างไว้บริเวณวัดพราหมณี เมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๒ ทุกปีบรรดาทหารญี่ปุ่นที่เคยมารบในครั้งนั้น เดินทางมาคารวะอนุสรณ์สถานดังกล่าวเสมอ
                ปัจจุบันญี่ปุ่นได้เข้ามาซื้อที่ดินบริเวณตำบลสาริกา ใกล้วังตะไคร้และนางรอง เพื่อทำสนามกอล์ฟ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๑๒ และทำไร่กาแฟ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๓ และได้ทำหมู่บ้านคนชรา บริเวณเขาคลองมะเดื่อ
            เพนียดคล้องช้าง  เมื่อปี พ.ศ.๒๒๕๐ ในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าเสือ ได้มีเพนียดคล้องช้าง ในเขตอำเภอบ้านนา อยู่ด้านหลังวัดไม้รวกในปัจจุบัน
            ช้างนครนายกมีอยู่เป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะในเขตอำเภอบ้านนา มีเส้นทางการไล่ช้างป่าเข้าเพนียดคือ องครักษ์ วัดอัมพวัน วัดทองหลาง คลอง ๓๐ - ๓๑ วัดวังบัว วัดหนองคันจาม วัดบ้านพริก หนองกะเริง วัดช้าง บ้านนา (วัดทองย้อย) ป่าขะ (บ้านทุ่งกระโปรง) เขาเพนียด
            การนำช้างเข้าเพนียด ต้องมีกลุ่มหัวหน้าโขลงช้าง เขตนครนายกได้แก่ พระกำแพง หัวหน้าโขลงช้าง หมื่นสนิท บำรุงกิจ คชสาร หมื่นไอยรา หมื่นบริครุฑคชสาร ขุนคชเคนทร์ ขุนพิทักษ์คชยุทธ เป็นทหารประจำโขลงช้าง โดยเกณฑ์ชาวบ้าน อายุ ๒๐ - ๒๕ ปี ถ้าไม่ไปเกณฑ์ต้องเสียเงิน ๖ บาทต่อปี ทหารจำนวน ๑๐๐ คน เมื่ออยู่ในกรมโขลงช้างแล้วลูกหลานต้องเป็นด้วย