โบราณสถานและโบราณวัตถุ
            แหล่งโบราณคดี  เมืองสมุทรปราการ มีการก่อตั้งเมืองมาตั้งแต่สมัยขอม มีประวัติการสร้างเมืองที่ยาวนาน และหลายครั้ง สิ่งก่อสร้างตามริมน้ำ ดังนั้นเมื่อนานไปก็ถูกกระแสน้ำพัดพาไปจนไม่ปรากฎหลักฐาน เช่น นิวอัมสเตอร์ดัม ในสมัยอยุธยา  พระที่นั่งต่าง ๆ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า ฯ  และพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สถาปัตยกรรมผุพัง และรื้อถอนไปไม่เหลือสิ่งใดปรากฎ
            ส่วนที่เหลือไว้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมด้านโบราณคดีก็มีอยู่บ้าง  ดังที่ปรากฎในผลงานวรรณกรรมของสุนทรภู่  ที่เกี่ยวด้วยเรื่องราวในเวลานั้นในเมืองสมุทรปราการ
            แหล่งประวัติศาสตร์  มีอยู่หลายแห่งด้วยกัน  ส่วนใหญ่เป็นป้อมต่าง ๆ ที่สร้างขึ้นไว้ป้องกันข้าศึก ที่จะยกเข้ามาทางเรือ จากปากแม่น้ำเจ้าพระยา
            ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ตอนต้น  ได้สร้างป้อมเรียงรายอยู่สองฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา เป็นด่านรักษาการอยู่นอกกรุงเทพ ฯ  ตั้งแต่เมืองพระประแดง ไปจนถึงปากน้ำเมืองสมุทรปราการรวม ๒๑ ป้อม  โดยมีลำดับการสร้างดังนี้
                ป้อมวิทยาคม    สร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๓๒๕  อยู่ทางฝั่งซ้ายแม่น้ำเจ้าพระยา มาสร้างเสร็จในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
                ป้อมที่เมืองนครเขื่อนขันธ์   สร้างขึ้นห้าป้อม ในปี พ.ศ.๒๓๕๗  คือ   ป้อมแผลงไฟฟ้า   ป้อมมหาสังหาร  ป้อมศัตรูพินาศ  ป้อมจักรกรด  ป้อมพระจันทร์ พระอาทิตย์
                ทางด้านฝั่งตะวันออกต่อป้อมวิทยาคม ได้สร้างอีกสามป้อมคือ  ป้อมปู่เจ้าสมิงพราย ป้อมปีศาจสิง ป้อมราหูจร  รวมฝั่งซ้ายของแม่น้ำเจ้าพระยามีสี่ป้อม ชักปีกกาถึงกัน
                ป้อมที่เมืองสมุทรปราการ  ในปี พ.ศ.๒๓๖๒  ได้สร้างป้อมทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำเจ้าพระยาอีกสี่ป้อม คือ ป้อมประโคนชัย ป้อมนารายณ์ปราบศึก  ป้อมปราการ และป้อมกายสิทธิ์ ทุกป้อมชักปีกกาถึงกัน ให้สร้างตึกดินไว้เก็บเครื่องศาสตราวุธ  และสร้างฉางไว้เก็บเสบียงอาหาร
                ในปี พ.ศ.๒๓๗๑  สร้างป้อมทางฝั่งซ้ายแม่น้ำเจ้าพระยาต่อจากป้อมประโคมชัยคือ ป้อมปีกกา และป้อมตรีเพชร
                ในปี พ.ศ.๒๓๗๗   สร้างป้อมคงกระพัน ที่บางปลากด
                ปี พ.ศ.๒๓๘๘  ให้เสริมป้อมมหาสังหาร และป้อมเพชรหึง ที่พระประแดง  สร้างปีกกาหน้าเมืองอีกสองสายเรียกว่า ปีกกาวงเดือน  ส่วนที่เมืองสมุทรปราการ สร้างปีกกาพันสมุทร  ต่อไปจากป้อมนาคราช
                ปี พ.ศ.๒๓๙๑  สร้างป้อมเสือซ่อนเล็บ  ที่ตำบลมหาวงษ์ เพื่อเป็นที่บัญชาการของแม่ทัพ
                ปี พ.ศ.๒๔๓๖  สร้างป้อมพระจุลจอมเกล้า ฯ ที่ตำบลแหลมฟ้าผ่า
                ปัจจุบันป้อมเหล่านี้หมดความจำเป็นที่จะใช้งาน จึงถูกรื้อถอนออกไป และถูกราษฎรบุกรุกจึงเหลืออยู่เพียงบางป้อมเท่านั้น