บ้านคูเมือง (เมืองขีดขิน ปรันตปะ เสนาราชนคร)  อยู่ในเขตตำบลบ้านหมอ อำเภอบ้านหมอ ในตำนานพระพุทธบาทเรียกเมืองนี้ว่า ปรันตปะ มีความตอนหนึ่งว่า
                "ถ้าและผู้ใดมิใช่ภูมิชาติจะได้รู้จักตำแหน่งปรันตปะนั้นหามิได้ ด้วยตำแหน่งเมืองตกมาช้านาน แต่ครั้งพระยากาลราชนั้นแล้ว เมืองนั้นมีคูสองชั้น มีประตู ๔ ประตู ประตูซอง ๑ ประตูไชย ๑ ประตูน้ำ ๑ มีเสามีประตู ๔ ประตู ตะลุงช้างเผือก โคกปราสาทเสา ๑ มีศีรษะคนโบราณอยู่ศีรษะ ๑ ใหญ่ ประมาณ ๘ กำ มีตำแหน่งวัด ๑๕ วัด วัดธรรมเสนา ๑ วัดสารภี ๑ วัดสัก ๑ วัดมหาโลก ๑ วัดโคกหมด ๑ วัดหัวตะพาน ๑ วัดแจงบางเพียร ๑ วัดนางผล ๑ วัดเกต ๑ วัดสุด ๑ วัดขวิด ๑ วัดนาค ๑ วัดพระนอน ๑ วัดพี่น้อง ๑ วัดนนทรี ๑ มีตำแหน่งบ้าน ๒๑ บ้าน บ้านตลาด น้อย ๑ บ้านหน้าตะพาน ๑ บ้าน บ้านขนอนสาซ่อง ๑ บ้านใหญ่ ๑ บ้านโขมด ๑ บ้านน้อย ๑ บ้านเกาะสารภี ๑ บ้านไร่ ๑ บ้านกระมัง ๑ บ้านปลาขวัญ ๑ บางยานี ๑ บางขมิ้น ๑ บ้านขวาง ๑ บ้านมะกอก ๑ บ้านหมอ ๑ บ้านหนองจิก ๑ บ้านหนองสะแก ๑ บ้านเคร่าครับตัง ๑  แต่เมืองนครขีดขินออกไปถึงพุสงครีบ  หนทาง ๔๕ เส้น แต่พุสงครีบไปาถึงพุนารายณ์หนทาง ๓๐ เส้น แต่พุนารายณ์ถึงธารถวายศร หนทาง ๒๐๐ เส้น"
            ตามพงศาวดารเมืองเหนือกล่าวไว้ตอนหนึ่งว่า "สมเด็จพระเจ้าไกรสรราช จึงสั่งอำมาตย์เสนาในให้สร้างเมืองหนึ่งใกล้เมืองละโว้ ทาง ๕๐๐ เส้น จึงแต่งพระราชวังและคูหอรบ เสาไต้เชิงเรียงบริบูรณ์ แล้วจึงให้อำมาตย์รับเอาพระเจ้าดวงเกรียง กฤษณราชกับพระราชเทวี ไปราชาภิเษกร่วมเมืองนั้นชื่อ เสนาราชนคร แต่นั้นมา"
            ตามประวัติศาสตร์กล่าวว่า เมืองเสนาราชนครเป็นเมืองลูกหลวงของเมืองละโว้ และเป็นเมืองท่าเรือในสมัยนั้น ครั้งนั้นทั้งสองเมืองนี้เจริญรุ่งเรืองมาก เป็นแหล่งการค้าและการศึกษาศิลปวิทยาการที่มีชื่อเสียง
            สภาพของเมืองเป็นรูปสี่เหลี่ยมกว้างประมาณ ๓๖๐ เมตร ยาวประมาณ ๒ กิโลเมตร พบศิลารูปพระโพธิสัตว์และรูปเทวบาล อันเป็นศิลปขอมสมัยเดียวกับปรางค์สามยอดลพบุรี
            จากตำนานพระพุทธบาทได้กล่าวไว้ตอนหนึ่งว่า "ถึงสมเด็จพระบิดาพระนเรศกรุงศรีอยุธยา ก็เสียแก่เจ้าหงสาวดีครั้งนั้นคนศีรษะใหญ่เท่าบาตร ครั้นกรุงศรีอยุธยาเสียแล้ว พระเจ้าหงสาวดีจึงกวาดเอาไพร่บ้านพลเมืองกับพระนเรศวรและสมเด็จพระพี่นางไปนั้น บ้านสัจจคามและเมืองสุนาปรันตปะก็สูญไปแต่ครั้งนั้น

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |