พระธาตุนคร  เป็นพระธาตุประจำวันเกิดของคนเกิดวันเสาร์ คาถาบูชาดวงประจำวันเกิดวันเสาร์คือ  "โส มา ระ กะ ริ กา โธ "สวดบูชาวันละ ๑๐ จบ ชื่อคาถาพระนารายณ์ถอดจักร ใช้ทางถอดคุณไสยศาสตร์ ประจำอยู่ทิศหรดี คือ ทิศตะวันตกเฉียงใต้
            ประดิษบานอยู่ที่วัดมหาธาตุ ถนนสุนทรวิจิตร อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม พระธาตุนครมีลักษณะสี่เหลี่ยมจตุรัส กว้างด้านละ ๕.๘๕ เมตร สูง ๒๔ เมตร ก่อสร้างเสร็จในเดือนเพ็ญของปี ๒๔๖๕ มีรูปแบบคล้ายพระธาตุพนมองค์เดิม องค์ก่อนที่จะสร้างขึ้นใหม่ที่เห็นในปัจจุบัน ภายในบรรจุพระอรหันต์สารีริกธาตุ พร้อมกับองค์พระพุทธรูปทองคำ และของมีค่าต่าง ๆ ที่ประชาชนผู้มีจิตศรัทธานำมาถวาย เพื่อบรรจุไว้ในองค์พระธาตุ
            พระธาตุนคร เป็นประธาตุประจำวันเกิดของคนเกิดวันเสาร์ เชื่อกันว่าไม่ว่าผู้ใดจะเกิดวันไหนก็ตาม หากได้มีโอกาสไปนมัสการพระธาตุองค์นี้แล้ว จะได้รับอานิสงค์ส่งเสริมบุญบารมี และมีอำนาจวาสนา เป็นเจ้าคนนายคน
            สิ่งของบูชาพระธาตุ ข้าวตอก น้ำอบ ข้าวเหนียวปิ้ง ธูป ๑๐ ดอก เทียน ๒ เล่ม
            ประวัติวัดมหาธาตุ และพระธาตุนคร
            วัดมหาธาตุ  สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ.๑๑๕๐ โดยพระมหาอำมาตย์ (ป้อม) แม่ทัพใหญ่มาจากเวียงจันทน์ ผู้สร้างเมืองนครพนม และสร้างวัดมหาธาตุ เป็นวัดประจำเมือง เพราะเดินกลางใจเมืองนครพนม อยู่ที่วัดมหาธาตุ จึงเป็นวัดที่ข้าราชการใหญ่น้อย ให้ความอุปถัมภ์ และเป็นวัดที่ใช้ในการประกอบพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยา ของข้าราชการเมืองนครพนมมาโดยตลอด
            ประวัติที่ผมเล่าให้ทราบนี้ เป็นประวัติที่ทางวัดมหาธาตุ ได้พิมพ์ไว้แจกแก่ผู้ที่มานมัสการพระธาตุนคร ซึ่งหากท่านได้อ่านประวัติของพระธาตุในจังหวัดนครพนม จากเอกสารหลาย ๆ เล่ม จะเห็นว่าขัดแย้งกัน ผมไม่มีความรู้แยกแยะได้ว่า เอกสารของใครถูก ของใครผิด ผมได้แต่นำเอามาจากเอกสารที่คิดว่า น่าจะเป็นเอกสารของทางราชการมากที่สุด นำมาเล่าให้ท่านฟัง ผิด ถูก ผมก็พอมีเอกสารอ้างอิงได้ ยกตัวอย่าง เช่น ผมเขียนไปเที่ยวหนองหาน ที่สกลนคร ผมสะกดคำว่า "หาน " ด้วย "น" แต่ถูกชาวสกลนครเพียงคนเดียวเขียนมาบอกทางหนังสือที่ผมเขียนว่า ผมเขียนผิด ต้องเขียนว่า "หนองหาร" จึงจะถูกต้อง เลยเดือดร้อน ต้องค้นคว้าหาเป็นการใหญ่ ถึงขั้นวิ่งกลับมาสกลนครเลยถือโอกาสมาตระเวณ ไหว้พระธาตุประจำวันเกิดด้วย ปรากฎว่า ป้ายกลางเมืองตรงหน้าประตูเมืองของเขาเลยทีเดียว ผมเลยถ่ายรูปมาเป็นหลักฐานว่า เขียนว่า "หนองหาน" และอีกป้ายหนึ่งทาางเลย ตำบลท่าแร่ จะมาทางนครพนมมีป้ายบอกว่า จุดชมวิวที่สวนที่สุดของหนองหาน ผมเลยคิดว่าเพียงพอแล้ว สำหรับการยืนยันว่า หนองหานสะกดอย่างไรแน่ เพราะเป็นป้ายของทางราชการทั้งสองป้าย หากจะผิดก็ทางราชการผิดเอง และอีกหลายป้ายในเมืองสกลนครจะสะกดคำว่า "หาร" และ "หาน"  ดังนั้นชาวสกลนครที่เขาอ้างมาต้องให้ใช้ตัว "ร" สะกด จะต้องไปตกลงกับกรมทางหลวงชนบท ทางหลวงแผ่นดินมหาดไทย ฯ ว่าจะเอาอย่างไรแน่ เมื่อตกลงกันได้แล้วก็ปักป้าย และพิมพ์เอกสารต่าง ๆ สะกดให้เหมือนกัน ยังมีอีกมากมายที่เป็นแบบนี้ แม้แต่พระธาตุศรีคุณ หรือศรีคูณ ก็มีเอกสารที่สะกดไม่เหมือนกัน การท่องเที่ยวจะสะกดว่า "ศรีคุณ"  ส่วนในหนังสือ "วัฒนธรรม พัฒนาทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา" ของจังหวัดนครพนม ซึ่งหนังสือเล่มนี้มี ๗๕ เล่ม คือ ๗๕ จังหวัด  เป็นหนังสือของทางราชการที่สำคัญยิ่ง หาซื่อยากมาก ผมเพียรหาซื้อก็ยังมีไม่ครบ ต้องถือว่าเป็นเอกสารอ้างอิงได้เป็นอย่างดี เพราะผู้สั่งจัดตั้งคณะกรรมการเพื่อจัดทำหนังสือ เพื่อเฉลิมพระเกียรติ์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมงคล เฉลิมพระชนม์พรรษา ๖ รอบ  ๕ ธันวาคม ๒๕๔๒  ผู้ลงนามในคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรี คือ "นายกรัฐมนตรี" นายชวน หลีกภัย ผมจึงถือเอาเอกสารเล่มนี้เป็นเอกสารอ้างอิง ที่สำคัญที่สุด ไม่ว่าจะเป็นการสะกด เช่น ศรีคุณ หรือศรีคูณ , หนองหาน หรือหนองหาร  ผมจะถือว่าหนังสือเล่มนี้ถูกต้องกว่าเพื่อน ส่วนเรื่องราวก็เช่นกัน ค้นหามาจากหนังสือหลายฉบับ บ้านผมมีหนังสือมาก ต้องจัดแบ่งเป็นห้องหนังสือมากถึงสี่ห้อง ชดเชยกับยามเด็กไม่มีหนังสือจะอ่าน หนังสืออ่านเล่มแรกที่ได้อ่านและเก็บไว้เป็นสมบัติ เมื่อสักปี พ.ศ.๒๔๘๓ คือ  "เรื่องสายใจ" ของ ป.อินทปาลิต  ไม่ได้ไปซื้อไปหา นายทหารข้างบ้านบิดา ที่กองบิน ๔ โคกกระเทียมเขาย้ายบ้าน ด้วยความอยากรู้ตามประสาเด็ก ไปเปิดดูในรังที่เขาเลี้ยงนกพิราบไว้ ก็พบหนังสือเล่มนี้เอามาอ่าน เรียกว่าอ่านไปสงสารนางเอกไป ซึ่งตอนนั้น ป.อินทปาลิต ยังไม่ได้เขียนหนังสือแนวตลกขบขัน คือ พลนิกรกิมหงวน  ซึ่งตอนหลังท่านเริ่มเขียนแนวตลก ก็ต้องแอบอ่านเพราะไม่งั้น โดนบิดาแขกศีรษะหาว่าสติไม่ดี อ่านหนังสือไป หัวเราะไป พอโตขึ้นมีงานทำ มีสตางค์เป็นซื้อหนังสืออ่านสะสมเรื่อยมา จึงทำให้มีเอกสารในการค้นคว้ามาก
            ตำนานของวัดมหาธาตุได้เล่าเอาไว้ว่า ในวัดมหาธาตุแต่เดิมจะมีธาตุ ใส่กระดูกมากมาย สะสมกันเอาไว้เรื่อยมาเป็นเวลานับพันปี และทราบว่ามีพระอรหันต์ธาตุอยู่องค์หนึ่ง แต่ไม่ทราบว่าอยู่ที่ธาตุองค์ใด ทราบกันแต่ว่ามีแน่นอน เพราะเห็นแสงสว่างลอยเข้า ลอยออกจากกลุ่มพระธาตุ
            พ.ศ.๒๔๖๒  เจ้าอาวาสวัดมหาธาตุ และเจ้าคณะจังหวัดนครพนม จึงเชิญญาติโยมและข้าราชการมาประชุม มีท่านเจ้าเมืองมาประชุมด้วย เพื่อจะค้นหาว่าแสงสว่างที่เกิดขึ้นนั้นมาจากที่ใด เพราะองค์พระธาตุในวัด ก็เก่าแก่ทรุดโทรมมาก ด้วยไม่ได้มีการบูรณะมานับพันปีแล้ว จึงเห็นควรรื้อถอน เพื่อพื้นที่วัดจะได้กว้างขึ้น จึงตกลงรื้อถอนเพื่อค้นหาพระธาตุ พอรื้อไปได้สัก ๔ - ๕ ธาตุ ก็พบเข้าจริง ๆ เป็นพระธาตุองค์เล็ก เก่าแก่มากมีรากต้นโพธิ์ร้อยรัดอยู่ ไม่น่าเชื่อว่าจะมีอรหันต์ธาตุอยู่ พอเปิดดูข้างในพระธาตุก็พบผอบไม้จันทร์แดงอยู่หนึ่งใบ และใต้พระธาตุยังมีงูดำตัวใหญ่ ขนาดลำแข้งของคนตัวใหญ่ ๆ อยู่ตัวหนึ่ง นอนนิ่งอยู่ น่าจะเป็นงูผู้รักษาพระธาตุ จากนั้นนำผอบไปเปิดดูที่อุโบสถก็พบว่ามี พระพุทธรูปทองคำขนาดหน้าตัก ๒ นิ้ว ๔ องค์  พระพุทธรูปเงิน ๒ องค์ แผ่นทอง บาง ๆ ยาว ๆ ประมาณ ๑ คืบ ๑ แผ่น และมีผอบไม้จันทร์แดงขนาดเท่าไข่เป็ดอีก ๑ ผอบ เปิดดูมีพระสารีริกธาตุอยู่ ๒๐ องค์ ขนาดเท่าเม็ดพุทรา มีนานฝ้ายห่อหุ้มอยู่
            จากนั้นจึงมีการประชุมเพื่อหาฤกษ์งามยามดี สร้างพระธาตุขึ้นเพื่อบรรจุพระอรหันต์สารีริกธาตุ และพระธาตุนคร ก็ได้เริ่มสร้างขึ้น เมื่อปี พ.ศ.๒๔๖๓  แล้วเสร็จในปี พ.ศ.๒๔๖๕  นับเป็นพระธาตุคู่เมืองนครพนม
            หากมาจากธาตุพนมตามถนนสาย ๒๑๒ หรือมาจากสกลนครตามถนนสาย ๒๒ เมื่อมาถึงริมโขงมีสามแยกก็ตรงมา หรือเลี้ยวซ้ายเข้าเมือง ผ่านโรงแรมที่ผมพัก ซึ่งโรงแรมนี้ตั้งอยู่ริมฝั่งโขงในจุดที่มีวิวสวยมาก โดยเฉพาะยามเช้า ชมดวงอาทิตย์ขึ้นไปต้องไปชมที่ไหน ตื่นให้ทัน ชมจากหน้าต่างห้องพักนั่นแหละ และหากคืนเดือนหงายแสงจันทร์จะทอดมายังชายหาดสีทอง มีเกาะทรายหน้าโรงแรม มีน้ำไหล และกระทบแสงจันทร์แล้วจะสวยมาก