ประวัติหลวงพ่อปาน  หากจะอ่านให้สนุกและละเอียด คือหนังสือประวัติหลวงพ่อปาน ที่พิมพ์ขึ้นจากการเล่าของหลวงพ่อฤาษีลิงดำแห่งวัดจันทาราม จ.อุทัยธานี ซึ่งท่านเป็นศิษย์ของหลวงพ่อปาน โสนันโท แห่งวัดบางนมโค  หนังสือนี้ไม่มีขาย เล่มโต อยากได้คงต้องหาจากแผงหนังสือเก่า ผมก็ได้มาด้วยวิธีนี้  ท่านเล่าไว้สนุก เพราะเล่าเกี่ยวกับตัวหลวงพ่อฤาษีลิงดำเอง กับเล่าถึงเรื่องของหลวงพ่อปาน เกี่ยวข้องกันไป อ่านแล้วสนุกและได้ความรู้ทางธรรมะไปด้วย
                ส่วนประวัติย่อของหลวงพ่อปาน โสนันโท มีดังนี้
                หลวงพ่อปานถือกำเนิดที่ย่านวัดบางนมโค เมื่อวันที่ ๑๖ กรกฎาคม ๒๔๑๘ เป็นบุตรชายคนเล็ก ครอบครัวมีอาชีพทำนา สาเหตุที่ท่านได้รับการตั้งชื่อว่า "ปาน" เนื่องจากท่านมีปานแดงที่นิ้วก้อยมือซ้าย ตั้งแต่โคนนิ้วถึงปลายนิ้ว นับว่าแปลก ไม่มีใครมีแบบนี้
                หลวงพ่อปานอุปสมบทเมื่อวันที่ ๑ เมษายน ๒๔๓๘ โดยมีหลวงพ่อสุ่น วัดบางปลาหมอ อำเภอบางบาล อยุธยา เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้ฉายา "โสนันโท"
                เมื่ออุปสมบทแล้ว ได้เข้ามาอยู่ที่วัดบางปลาหมอ โดยมีหลวงพ่อสุ่นเป็นอาจารย์สอนกรรมฐานวิปัสสนา พุทธาคมต่าง ๆ โดยเฉพาะในด้านการรักษาโรคภัยไข้เจ็บ ตลอดจนผู้คนที่ถูกคุณไสย  หลวงพ่อสุ่นถ่ายทอดวิชาให้จนหมดสิ้น จากนั้นไปเรียนพระปริยัติธรรมและภาษาบาลีกับอาจารย์จีน วัดเจ้าเจ็ด ๒ ปี และไปเรียนต่อที่วัดสระเกศ ที่กรุงเทพ ฯ อีกจนจบอภิธรรม ๗ คัมภีร์ ใช้เวลาอยู่กรุงเทพ ฯ ๕ ปี ขณะที่อยู่กรุงเทพ ฯ ไปเรียนวิชาแพทย์แผนโบราณเพิ่มเติมอีก โดยเรียนที่วัดสังเวช บางลำพู
                ต่อมาไปเรียนด้านกรรมฐานเพิ่มเติมจากหลวงพ่อเนียม วัดน้อย อำเภอบางปลาม้า
                ไปศึกษาเพิ่มเติมกับหลวงพ่อโหน่ง วัดคลองมะดัน อำเภอสองพี่น้อง สุพรรณบุรี  หลวงพ่อโหน่งนี้เล่ากันว่า ท่านสำเร็จเป็นพระอรหันต์ตั้งแต่ยังมีชีวิตอยู่ แต่ผู้ที่จะทราบว่าท่านสำเร็จจริงหรือไม่ก็ต้องเป็นพระอรหันต์ด้วยกัน ปัจจุบันรูปเหมือนของหลวงพ่อโหน่ง อยู่ในมณฑปวัดอัมพวัน วัดนี้ไปตามถนนสาย ๓๔๐ ที่ไปสุพรรณบุรี แล้วแยกไปทางวัดไผ่โรงวัว อยู่เลยวัดไผ่โรงวัวของหลวงพ่อขอมไป ถนนเส้นนี้เลยต่อไปยังสุพรรณบุรี เข้าทางถนนมาลัยแมนได้ เลยเอามาบอกไว้ด้วย
                วิชาการสร้างพระเครื่อง เรียนจากชีปะขาว ที่สร้างพระเครื่อง ๖ พิมพ์ดังได้กล่าวมาแล้ว ซึ่งชีปะขาวได้มาพบหลวงพ่อในขณะที่เจริญฌานอยู่ในป่าช้าวัดบางนมโค และบอกให้วันละพิมพ์  แต่วิชาการปลุกเสกนั้นหลวงพ่อได้รับการถ่ายทอดวิชาจากอาจารย์แจงฆราวาสที่สวรรคโลก เป็นตำราของพระร่วงเจ้า  การสร้างพระครั้งแรกของหลวงพ่อปานทำ เมื่อ พ.ศ.๒๔๕๐ เพื่อหาทุนมาสร้างเจดีย์ใหม่แทนเจดีย์องค์เดิมซึ่งคือ เจดีย์ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุเอาไว้ เจดีย์เดิมชำรุดทรุดโทรมพังลงมาแล้ว  มรดกอันมีค่าของหลวงพ่อปานที่ท่านให้ไว้ได้แก่
                    ๑. พระหลวงพ่อปาน คือพระผง ๖ พิมพ์
                    ๒. ผ้ายันต์, ยันต์เกราะเพชร
                    ๓. พระคาถาพระปัจเจกะโพธิ์
                การเป่ายันต์เกราะเพชร หลวงพ่อปานได้รับวิชามาจากอาจารย์แจง ฆราวาสชาวสวรรคโลก จากตำราของอาจารย์พระร่วง ผู้ที่จะทำให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์ได้ ต้องมีศีลบริสุทธิ์ และมีฌานแก่กล้าจึงจะทำให้ยันต์นั้นเข้าไปสถิตอยู่ในตัวผู้ที่ต้องการได้ ผู้ที่เข้าพิธีแล้วจะได้ทั้งแคล้วคลาด คงกะพันชาตรี "คุ้มกันอันตราย" ข้อสุดท้ายนี้ผมคงได้รับเต็มที่ เพราะเคยเข้าพิธีเป่ายันต์เกราะเพชรจากหลวงพ่อฤาษีลิงขาว วัดฤกษ์บุญมี ที่เป็นศิษย์ของหลวงพ่อปาน พิธีนั้นไม่ได้เป่าคนเดียว เป็นพิธีใหญ่ ทำเพียงปีละครั้ง จะศักดิ์สิทธิ์จริง หรือไม่ต้องอยู่ที่การปฏิบัติของผู้รับด้วย ผมเดินทางไกลตลอด ไปทุกสัปดาห์ ขับรถเองคนเดียว มีภรียาทำหน้าที่เป็นเลขา ฯ คอยจดบันทึกนั่งข้าง ผมไม่เคยได้รับอุบัติเหตุเลยนับตั้งแต่เข้าพิธีเป่ายันต์เกราะเพชรมา จะเคยก็แค่ยางระเบิดครั้งเดียวแต่ก็ไม่เป็นไร จะเป็นก็เหนื่อยตอนเปลี่ยนยางรถ
                พระคาถาปัจเจกะโพธิ์โปรดสัตว์ หลวงพ่อปานได้เรียนมาจากครูผึ้งหรือพึ่งบุญ จังหวัดนครศรีธรรมราช เมื่อหลวงพ่อไปนคร ฯ พบกับครูผึ้ง โดยท่านทั้งสองนัดกันทางใน  ท่านผึ้งมาตามนัด แต่งกายโก้นุ่งผ้าม่วงสีน้ำเงิน ท่าทางสง่าเดินมาหาหลวงพ่อ ซึ่งเวลานั้นครูผึ้งอายุ ๙๙ ปีแล้ว ครูผึ้งก็ได้พระคาถานี้มาจากพระธุดงค์อีกที และสวดภาวนาพระคาถานี้เป็นประจำ ใส่บาตรทำบุญ "ไม่มีใครจนอย่างจนก็พอเลี้ยงตัวรอด" ตักบาตรทุกวัน วันละหนึ่งองค์  หรือเก็บเงินไว้ที่หิ้งพระ เมื่อมีเวลาก็นำเงินไปถวายเป็นค่าภัตตาหารแก่ทางวัดก็ได้ วิธีของผมคือทำบุญสม่ำเสมอและหากมีเวลาจะไปใส่บาตรทุกวันเกิดหรือวันอาทิตย์  ส่วนการว่าคาถานั้น ก่อนเข้านอนกับตอนตื่นนอน หรือตอนสวมพระเข้าคอในตอนเช้า
                หลวงพ่อปานมรณภาพ วันแรม ๑๔ ค่ำ เดือน ๘ เวลา ๐๖.๐๐ ตรงกับวันที่ ๒๖ กรกฎาคม ๒๔๘๑ อายุ ๖๓ ปี ที่วัดบางนมโค อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
                จบประวัติโดยย่อของหลวงพ่อปาน พอจะรวบรวมมาได้เท่านี้ ประวัติหลวงพ่อป่านที่หลวงพ่อฤาษีลิงดำเล่าไว้นั้นอ่านสนุก ทางวัดน่าจะจัดพิมพ์ไว้จำหน่าย
                ตลาดอำเภอเสนา  เส้นทางหากไปวัดบางนมโคก่อน ออกจากวัดก็เลี้ยวขวา มาผ่านสี่แยกเลย ไปนิดเดียวก่อนถึงสะพาน จะมีทางแยกขวาเข้าตัวอำเภอเสนา หรือเข้าตลาดบ้านแพน เลี้ยวขวาไปตามถนนแคบ ๆ ผ่านวัด ตรงต่อไปถึงสี่แยกน้อย ๆ หากตรงไปจะข้ามสะพานไปผักไห่ได้ ให้เลี้ยวขวาวิ่งต่อไปจนถึงหอนาฬิกา (เห็นป้ายวัดบ้านแพนอยู่ที่มุมขวา) ให้เลี้ยวซ้ายจะไปยังลานจอดรถของ บขส.  หากวันราชการจะไปกินอาหารในตลาดบ้านแพน ควรจอดรถแถวลานนี้ หากเลยลานเข้าไปตรงระหว่างซอกอาคาร ก็จะไปออกที่ลานริมแม่น้ำ หน้าอำเภอและหน้า สภ.อ.เสนา  วันหยุด ลานหน้าอำเภอพอหาที่จอดได้  เมื่อจอดรถแล้ว หากยืนหน้า สภ.อ.ตรงหน้าคือแม่น้ำน้อย สมัยก่อนเส้นทางสัญจรจะมีเพียงเส้นทางเดียวคือมาทางเรือเพื่อมายังบ้านแพน ไป อ.โพธิ์ทอง เพราะทางถนนยังไม่มี ผมเคยนั่งเรือ (นอน) มาโพธิ์ทอง และผ่านท่าเรือบ้านแพน ที่กลางดึกจะสว่างไสวด้วยแสงตะเกียงเจ้าพายุ และมีอาหารขาย เช่น ข้าวต้ม  เดี๋ยวนี้ไปทางรถยนต์ชั่วโมงเศษ ๆ ก็ถึงแล้ว